Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 3, 18 January 1902 — Page 2

Page PDF (669.08 KB)

This text was transcribed by:  Liz Kumabe
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HOIKE A KA AHA KIURE KIEKIE NO IA HALE RAMA O HILO

 

I ka Hon. Gilbert F. Little, Lunakanawai Kaapuni o ka Apana Eha.

 

Aloha oe:---

            O ka Aha Kiure Kiekie o ka Apana Eha no ke kau o Ianuari, he waiho aku nei i ka lakou hoike, penei:

            Ua loaa ia makou he kanaka o Omori e lawelawe kalepa ana ma Kalepolepo, mai Iune 1901, a hiki i Dekemaba 1901. O kahi ana e noho nei ma ka pa hale i ona ia e Yatero, he makai no ke apana o Hilo. Ma ka mahina o Dekemaba 1901, ua hoolilo aku la oia i kana oihana i kona hoahanau aole nae oia i uku ia mai, me ka lawe ana aku i na waiwai ma kekahi rumi e pili pu ana. Ma ka mahina o Novemaba 1901, na haawi ia aku la he laikini kuai rama ia Omori. Mamua o keia ua hoouna ia aku he leta i ka Hope Makai Nui Anaru no kona apono ana mai. Ma ka la 26 na kakau aku ia oia i Honolulu e hoole ana i kona apono ana aku ma o ke ano o na lala o keia hui a me ke kahua e kuai ia ai ka waiona, aka, na hoopuka mua ia nae ka laikini no Omori mamua o ka loaa ana mai o keia leta a Hope Makai Nui Anaru.

            Ua niele ia aku o Mr. Omori, a na pane mau nona ponoi keia laikini, a i ka ninau ia ana aku o ke dala e hoohana ia aku ai no ia mea, ua pane mai oia na Tomita e kokua ana iaia he kanaka e lawelawe ana he halekuai laau ma ke alanui Alo, a ma na manawa majua aku ua aie oia i ke dala mai iaia mai me ka hoopaa ole ia o kekahi waiwai.

            Ma ko makou noii pono ana aku la, mawaho ae o Omori he hui kekahi i hoala ia ia i kapa ia ka Hui Waina a me Waiona Iapana nona ke kumupaa he $10,000, a e hoomahuahua ia aku a hiki i ka $20,000 (ma ka $50 o ka mahele), a nona hoi keia mau luna nui:

B. Onome . . . . . . . . . . . Peresidena

Tomita . . . . . . . . . . Hope "

N. K. Laimana . . . . . . . Kakanolelo

C. E. Hapai . . . . . . . . .Puuku

Eugene Laimana . . . . Luna Hooia

Aole papa hooko i hoike ia.

 

            O Mr. B. Onome, mahope o kona koho ia ana i Peresidena, ua hoole oia i ka paa ana i kona kulana no kekahi kuee me Yularo.

            O ke kuai ana i ka waiona ua waiho ia aku me ka luna nui. O Omori ka luna nui i koho ia, Ua lohe mai makou ua hoopuka ia keia L@iini mamuli o ke ko kue ana o ka hui loio Ridgway a me Ridgway, a i kakoo ia e Senatoa J. T. Brown. Ua hoopuka ia ka laikiui ma ka inoa o Omori. ua lohe mai makou o na waiwai i kuai ia ua hana ia ma ka inoa o ka Hui Waina a me Waiona Iapana mai na hale oihana mai o Hilo. He kikoo dala i unuhi ia na hana ia C. E. Hapai a i kakau inoa ia e ka Hui Waina a me Waiona Iapana, ua hooiaio ia e Omori, a uku ia aku ia i ka hui o Haka@la no na waiona i kuai ia mailaila mai.

            He mau kikoo dala e ae no kekahi i @uuhi  ia a i kakau inoa ia e C. E. Hapai ma ke ano puuku no ka Hui Waina a me Waiona Iapana, no kekahi mau waiona i kuai ia ma Honolulu, ma ka nana ia ana o kana mau buke ma ke ano puuku noka hui, ua loaa aku ia ia makou ke lawelawe io ia nei ia hana.

            Ma ko makou noii hou ana aku i kana buke ua loaa aku la o kekahi mau luna aupuni o ke taona o Hilo, ua h@opaa ia maloko o kana mau buke he poe paa mahele, a ua uku piha aku hoi lakou i na dala o ko lakou mau mahele.

            Ke kaumaha nei makou i na luna aupuni e hana ana malalo o ke Teritori o Hawaii ke nana nei no ko lakou pomaikai ma ka huipu ana aku iloko o keia hui kuai rama, a he ana paewaewa loa hoi na kekahi kakauolelo maloko o ke Keena Aha Hookolokolo Apana, pela me ke Kakauolelo o ke Keena Makai Nui, a pela pu hoi me ke Kakauolelo o kou Aha Hanohano, ka lawe ana ae i na kulana luna nui no keia hui.

 

E HAKALIA ANA KONA HOOMOE IA ANA MAI.

 

            Buffalo, Ian. 3. Ua hoike ae ka Baffalo Express o ka manao no ka hoomoe ia ana aku o ka uwea telegarapa ma ka moana pakipika, e hoohakalia ia ana a hiki i ka ike ia ana aole e hiki i ke telegarapa uwea ole ke hoohui ia Kapalakiko a me Hawaii, Wake Island, Mokupuni Guama a me Pilipine, no na hoolilo malalo loa mai.

 

            Ua huli hoi mai nei ka bana aupuni mai Hilo mai ma ke Kinau o ka Poaono nei, he umikumamalima ka nui o na ahamele i malama ia mai nei e lakou ma Hilo.

 

OLELO HOOLAHA,

 

            O na aie a pau e hana ia ana ma keia mau inoa o Mrs. S. C. Bertlemann a i ole Mrs. I. H. Kahilina, aole loa e ili maluna o'u ke koikoi o ka uku ana aku ia mau aie.

            MRS. I. H. KAHILINA,

            Honolulu, Ian 13, 1902

 

HAWAII MA BUFFALO

 

(Kakauia e William J. Coelho.)

 

            Ma na helu mua o ka Lahui Hawaii i Iune 1 a me 8 o ka makahiki i hala iho nei e ike ia ai ka hoike piha o ka huakai mai Hawaii aku nei a hoea i Buffalo, Nu Ioka; nolaila, e oluolu mai e ka mea heluhelu e hoalo ae ia mau hunahuna hoonanea mai keia papahi manao ana, a e ui like ae kana ma na mea wale no e pili ana i ke kulanakauhale nani a makou i hoohihi ai no na malama he ehiku aoi iki,

W. J. C.

 

BUFFALO

 

            O ke kuianakauhale o Buffalo mokuaina o Nu Ioka, kekahi o na wahi holomua ioa ma na oihana kalepa o na ano huikau a lehulehu wale hoi, a na helu ia no hoi oia ma ka papa eha o na kuianakauhale hookele i ka oihana hooholo moku me kalepa waiwai, he 42 mile kuea ka nui o kona kahua e ku nei ma ke kapa o ka lokowai (a ua kupono no e kapa aku i kei loko he moana aina, no kona kaa i waena o ka aina). Erie, a o keia iho ia no hoi ka makeke nui o na moku ukana a pau o na lokowai nui elima e komo ai me ko lakou mau waiwai nui i helu ia ma kahi o na miliona dala. O ke kumu i oi ae ai o keia wahi mamua ae o Kikako, kekahi o na kulanakauhale pili i keia mau lokowai nunui a ka launa ole, oia no kona moe ana ma kahi o kela auwai hooholo moku i kapaia he (canal) kanala, ke Kanala o Erie, a ma keia kanala e lawe ia ai na ukana o na ano like ole o na moku e ku ana ma keia wahi no ka halihali ana no ka uku haahaa loa a hiki i ke kulanakauhale o Nu Ioka, he 500 mile ma ke komohana hikina o Buffalo, ma ke kae o ka moana Atelanika. Ua hoike ia mai ia'u, hookahi piha o ke kao ukana e holo ana ma kela kanala, ua like ia me ka piha ukana o kekahi moku kalepa moana nui.

            He 28 mau alahao e komo ana ma keia wahi mai kela a me keia hu'i mai o ka aina. he 300 ka nui o na kaaahi e moko ana a e haalele ana hoi ia laila i kela a me keia 24 hora. he nui hewahewa maoli no ka oihana kalepa loko a me kanala. He lehulehu no hoi na moku e komo ana ma keia wahi i ka makahiki, a ua loaa no na tona he 5,000,000 i avelikala mawaena o 5,000 moku. O ka nui o na bukela huika e komo ana malaila i ka makahiki mai na wahi e ae no ka hoouna hou ana anku a no ka laila p@a ponoi iho paha, ua helu la ma ka 200,000,000 bukela. He 3,000,000 tona nanahu e hoouna ia an@ ma na moku holo lokowai. Aia ma Laekawanna e pili kokoke ana i Buffalo kekahi ina nanahu nui loa i oi aku mamua o na lua eli nanahu e ae o ke ao nei. He nui no hoi na kaa uwila ma keia wahi, no ka emi loa o ka hoohana ana a loaa ka uwila, mamuli o kela wailele ikaika a ka launa ole o Niakala.

            He nui no hoi na hana i loaa i na kanaka o keia wahi, mamuli o ka lehulehu loa o na hale hana o kela a me kela ano. E manao ia mai ana paha he haanui ke hoike aku, he 3,500 mau hale hana o kela a me keia ano waiwai kalepa (manufactories), a e hoohana ana hoi he 100,000 kanaka. O ka huina nui o na palaoa i wili ia mai loko mai o ka huika he 2,000,000 barela i ka makahiki.

            Ma ka helu kanaka o ka Makahiki 1900, ua hoomaopopoia he 352, 219 ka nui o na kanaka malaila. Iloko iho nei nae hoi o na mahina o ka hoikeike nui, na oi aku maluna o 1,000,000 maloko o kela kulanakauhale.

            He elua mau Peresidena o Amerika Huipuia i hoolilo i keia kulanakauhale i home no laua mamua ae o ka lilo ana i Maukau Lahui - Millard Fillmore,  a me Grover Cleveland.

            He 60 a oi ka nui o na kula aupuni, he mau hale heluhelu buke no ka lehulehu. he 187 mau halepule o na hoomana like ole, 185 hotele, 250 mau hale aina, 400 mau hale rumi hoolimalima, a me 3,500 mau hale ohana i hoomakaukau ia no ka poe makaikai i ka hoikeike nui, He 9 mau hale keaka, mawaho ae o na hale liilii i helu ole ia e like me ka Orpheum. He 18 mau banako hoopukapuka dala, 4 banako hoahu, a he 2 banako malama dala ma ke ano kahu. He nani no hoi na alanui i oi aku mamua o na kulanakauhale nui o Ladana , Parisa, Wasinetona a me Nu Ioka. Ua oi aku ka loihi o na alanui i uhiia me aka "asphalt" (he pena eleele e like me ke 'ta') mamua o ko na wahi i hoike mua ia ae la.

            He nani maoli no hoi kona mau paka i hoolako ia me na wahi malama holoholona hihiu me na mea e ae i kupono no ka lehulehu e makaikai mau ai. Mawaho ae o keia mau mea i hoomakaukau ia malalo o na lilo o ka kulanakauhale, ua loaa no he mau mea nani e ae no ka makaikai e hoohala ai i kona manawa, na lokowai hooholo waapa i ulu ia e na laau hoohiwahiwa ma kona mau kapawai, ka muliwai hohonu o Niakala me ua mokupuni.

 

E nana ma ka aoao 5.