Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 6, 8 February 1902 — Page 3

KE ALOHA AINA

 

HAWAII MA BUFFALO

 

(Kakauia e William J. Coelho.)

(Hoomauia.)

KA HALE HOIKE ILI

            He hale pakui keia no ka hale o na waiwai i hana ia, a maloko o keia hale i hoike ia ai na waiwai i hana ia no loko mai o na ili holoholona. Aole no keia he hale nui loa, aka ua kupono loa no i ka hana i manao ia ai.

            He nui na ano holoholona i lole ia a kakau na ili ma keia wahi, mai ka elepani a ka moo ai kanaka. Ma keia wahi i makaikai ai na poe hanai holoholona me ka poe hana ili no ka hoomaopopo ana no i ko lakou pono.

HALE HOIKE PAAHANA PA'I PALAPALA.

            He wahi hale keia i palana iki mai kona kino, i like ole aku me no hale e ae, a ua kukulu ia ma ka hema iho o ka hale o na hua ai.

            Maloko o keia halei hoike ia ai na mikini pa'i nupepa, me na palapala o keia a me keia ano, mai ka nunui a ka liilii. Pela no hoi me na mikini hana kii no ke pa'i buke ana a no ka nupepa paha.

            Maanei mana o Mr. Benjamin Waiwaiole, kekahi o na keiki Hawaii eleu loa ma ka hoonoho hua, i kekahi o na keiki Hawaii eleu loa ma ka hoonoho hua, i kekahi kakahiaka. Mamuli o ka oluolu o ka luna iaia ia wahi, ua hoike ia mai ia maua ka hoohana ana o kekahi mau mekini pa'i nupepa nui.

            I ka wa e makaukau ai o na hua i hoonoho ia me ka papa, ua kau ia ma kona wahi mau maloko o ka mikini; a o ka pepa hoi, ma kona papa maluna. Aia hoi, ma kahi o ke kanaka nana e hanai ka pepa pa'i (e like me ka maa mau) he mau lima laau. A ma kahi e oili aku ai o ka papa i pa'i ia, ua hoopili ia mai kekahi paahana okoa no ke opi ana i ka pepa e like me ka nui o na aoao i manao ia. A mamua pono iho o keia, he wahi ano holowaa, no ka hoakoakoa a helu ana i na pepa ma ka pua.

            I keia wa e makaukau ai o na mea a pau, ua kuu ia aku la ka uwila, a o ka hoomaka no ia o ke pa'i, me ka lawelawe ole aku o kekahi  mea a hiki i ka pau ana. He hookahi no ka hana, o ka wahi i ke ope i na pepa e oili mai ana me ka luhi ole i ke helu me ke opi. He hookahi no kanaka nana e lawelawe keia hana nui.

            Minamina na wahi nupepa Hawaii nei o kakou, i ke kala ole e loaa ai keia mau paahana hooholomua loa. Ina no paha he lokahi kakou ma ka auamo i na hana o keia ano ina no ua hala kahiko loa i kuonoono loa ai ka hapanui o ka lahui! Aole hoi e like me keia wa, ke kuewa loa ma na alo a pau.

            O na mekini pa'i kii, na like no ka hana ana me ka pa'i kii, maoli ana, a koe wale no, he okoa oa ka hoohana ana a loaa ke kii maluna o ke aniani a i ole o ka papa keleawe e kupono ai ke pa'i buke a nupepa hoi. He akamai maoli no ka imi ana a loaa keia mau mea waiwai loa.

HALE KUAI O NA MEA LIILII.

            He hale nui keia i kukulu ia ma kahi kokoke loa i ka puka ma ke komohana o ke kahua hoikeike nui, ua 150x200 kapuai kona nui. Maloko o keia hele na mea kuai o kela a me keia ano. Ua like loa no na hoohana ana ma loko o keia wahi, me na tea liilii o kakou nei.

            Ma kekahi aoao o keia hale, na mahelehele ia na keena no ka hale leta, banako, na oihana telegarapa a nui wale aku.

            Maloko o keia hale i hu ai ko mana aka o Mr. W. C. Weedon. E ku nana aku ana maua i kekahi mau kookoo pahi e kakau ana ma ka papa no ke kuai, a ia maua e kamakamaili ana ma ka olelo ana me ka olelo Hawaii, ua namu ae nei ka haole nona ia mau waiwai i kekahi haole, no hea mai la hoi keia mau olelo e? A ua ninau mai no hoi oia ia'u ma ka olelo paniolo, ina he makemake ko maua e kuai i kana mea kuai. Ua pane aku la au ma ka olelo Geermania [intentional typo], oiai, ma ke aoo o kamailio ana, ua ike aku la au he Geremania oia, "aole o maua makemake e kuai." Ia wa na ninau mai oia, ina he ike au i ka namu haole, a ua hoike au, ae. I kona lohe ana he Hawaii au, a he kamaaina hoi ko'u kokoolua, na mahalo loa kela haole no kona akahi a ike i ka Hawaii, a he piha ike hoi i like ole me kana i lohe wale ai.

            Maloko o keia wahi e launa pinepine ai makou me na poe i ike ole.

HALE O NA HOLOHOLONA

            He 11 ka nui o kela poe hale, a he 50x100 ka nui o ka hale hookahi. Maloko o keia mau hale i hoikeike ia ai na holoholona o kela a me keia ana, ka lio, bipi, puaa, hipa, kao, ilio, popoki, hoki kekale, me na moa, palahu, kaka, nene, manu ku a nui wale aku,

            Aole i hoike ia keia mau mea, i ka wa hookahi, he mau pule ko kela me keia. He ku maoli no i ka mahalo ia na ano a pau i ike ia, mamuli o na hoonaauao ana e loaa ai i ka mea hoomanawanui ma ia mau hana. No ka mea, aole i like ka hanai a malama ana o keia mau holoholona me ka ko kakou poe, ka pono hanai a hoohana o keia ano ina no ua hala kahiko loa i kuonoono loa ai ka hapanui o ka lahui! Aole hoi e like me keia wa, ke kuewa loa ma na ano a pau.

            O na mekini pa'i kii, na like no ka hana ana me ka pa'i kii, maole ana, a koe wale no, he okoa loa ka hookuu wale, me ka hoomaopopo ole aku i na haawina e loaa ana i ka holoholona. Aole pela, he malama loa na haole i ka lakou.

            O ka moa, ka'u mea i mahalo loa. He nui na poe moa mai ka nunui a ka liilii, a o ka hoopulapula ana no hoi kekahi mea a'u i ohohia nui loa ai.

            He wahi kaawale ka i hoomakaukau ia maloko o kekahi o keia mau hale nunui, no ka hoike ana i na mekini hookiko hua o kela a me keia ano. A mamuli o ke akamai maoli no o ka hoohana ana a ka haole, ua loaa no ka puka pono o na manu i makemake ia e hoopulapula. Ma ka hoike mai a na agena o na mekini o keia ano ae la, ua loaa no ka avalika o 85 a oi aku no, manu e ola ana o ka 100 hua e hoomoe ia ai. He paa keneta nui keia, oiai, he maalahi loa ka hana e loaa ai ka pomaikai; a i hakalia wale no i ka mea e hana ana, i ka malama pono ole i ka pumehana e pono ai o kana mau hua.

            O keia mau mekini no nae, ua olelo ae no kekahi poe akamai loa i ka hanai manu, he kupono loa wale no keia no ka hoolehulehu koke ana i na manu no ke kuai a no ka hoohanau hua ana paha. Aka, no ka loaa o na manu ikaika kupono no ka hoopulapula, ua oi loa aku no ka hoomoe ia ana e ka moa.

            Eia nae ka mea makaala loa, o ke ona. Ina i naaupo ka hanai mana, alaila, e nele ana no. Oiai, he poino wale ka male ke nui ino ke ona. Nolaila, ua ao mai ka poe aamai loa ma keia oihana imi pomaiki i ka mea e lawelawe ai, i ole ai e nele a poho hoi ka luhi.

            He nui ka pomaikai eloaa ana mailoko mai o na ano manu a pau, ke ike ke kanaka i ka ma'ama ana.

            Ma ka hanai ana e hanau nui ai ka manu, ina no ka nui hua ka makemake, a ina no ka hoomomona a kuai aku, he okoa no ke ano o ka hana ana, me ka rula wale no e hana ai.

            Pela no me na holoholona; he mea nui ka hanai ana me ka malama ana. E malama ia ana ka bipi waiu ma ke ano e loaa nui ai ka waiu i piha i ka beta, i loaa nui mai ai hoi ka waiu bata no ke kumukuai kupono. Ma ka hanai ana wale no e loaa ai keia pono nui. Pela no me ka puaa, he nunui a ka launa ole no puaa i makemake ia pela, i loaa nui na paona; no ka mea, ma ka paona ke kuai.

            Ina e hoakaka pono au i na ano a paa o na manu wale no a'u i iho ai maloko o keia mau hale, aole loa e pau ko'u manao ma@ ko o ka nui kino o KE ALOHA AINA nei, i ka puka hookahi ana. Aka, ma keia mua aku, ke oluolu ia e na ona o keia waiwai, e hoike no au i kekahi mau oihana ano like, a na poe akamai loama keia mau oihana e hoolaha mau ia nei no hoi maloko o na @ ike alakai pookela o keia hana imi pomaikai.

KA HALE AUPUNI

            He hale nui keia i kukulu ano mahoe ia ma ka aaoa bikina o ke kahua hoikeike. He ekolu hale i hookuikui ia me na lanai loloa.

            O ka hale mua, oia no ka lepe ma ka Akau. Maloko o laila na waiwai i hoouluia o kela a me keia ano, malalo o ka hookele ana a na Luna Aupuni e malama ana i ka oihana mahiai iloko o ka aina.

            O ka lua, oia no ke kino o ka Hale Aupuni mawaena keia hale. Malaila na hoikeike o na mea kahiko o kela a me keia ano a ke Aupuni. Pela hoi me na lako kana mai ka wa i hookumuia ai o Amerika a hiki i keia wa.

            Maanei au i ike ai i na mekini kilo ouli o ka manawa, ka malie me ka ino, ka ua paha, a i ole hau, a i ole makani. He wahi mekini ana kekahi i ka pii ana o ke kai a make aku, Nui a lehulehu wale na mea hoonaauau ma keia wahi.

            Maloko o kekahi wahi keena uuku haalele loa, ma kekahi kupono, i kauia ai na wahi mea liilii a na kamaliii o na kula aupuni o kakou nei i hoounaia ai ilaila. He hana nui ka imi ana o na makaikai i keia mau mea, no ke kaa ma kahi ike ole ia.

            Ua nani no keia mea ma kona ano, aka, aole ma ka ike o na kamalil@ e ikeia ai ka holomua o ka aina nei. Aia ma ka nui o na waiwai i ikeia, na ke kanaka i hooulu a hana iho paha. Pelana wahi e ae a pau. O ka ninau mea loa a ka poe kuonoono e ninau ai heaha ka mea hooulu nei ia ma Hawaii, a heaha na waiwai hiki ke hana ia? Ke hai aku he ko, laiki, kope o pela aku, alaila, e ninau mai ana lakou i kahi e ike maka ai i kahi o ia mau mea. A no ka loaa ole ana he hoikeike o ia ana malaila, nolaila, na hiki ole.

            O ka oi loa aku nae o ka waiwai nui no kakou nei, ke loaa, ma ka'u hoomaopopo ana i na mea hoikeike a ke aupuni, oia no ka mahele ekolu o na hale o ke aupuni, ka Hale I'a. He hale keia i like me ka hale mua, a maloko o keia wahi i kukulu ia ai kekahi mau pahu huinaha nunui i piha i ka wai maoli, a he wai kai no hoi ko kekhai. Maloko o keia mau poho aniani i hoohoio ia ai na i'a like ole o ke kai ma ka wai. Aole no i nui loa na i'a kai, aka, o ko ka wai ka lehulehu loa na anoano.

 

E nana ma ka aoao 6.