Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 7, 15 February 1902 — Page 3

Page PDF (735.09 KB)

This text was transcribed by:  Michelle Cabalse
This work is dedicated to:  to my loving husband Moses "Little Moki" Cabalse

KE ALOHA AINA

            NA LETA

 

            A ole e ili maluna o makou na koi koi o na ahewa ana no keia mau manao i hoopuka ia mmalalo o keia poo aka, e ili no ia maluna o na poe na lakou i kakau mai.

 

HE PANE IA LAAKEA

 

E Mr. Lunahooponopono,

Aloha oe:-

            Ma ka nupepa o ka la 8 iho nei kekahi mau olelo hilahila ole a kekahi mea i kepaia o kona inoa o Laakea, a olelo ana he pane, e hoole ana au aole ia he pane: he mau olelo hakukole ia no na lii hanau o ka aina. Ina he makemake oe ia mea he pane, e hai mai oe i kou inoa oiaio e like me Wahamanaika puailima. No ke kumu o kou huna ana i kou inoa, e kaapa ana au ia oe he kekake waha nui.

            O ka mea, i pili ka`u olelo no ka Moiwahine Kapuaamoku, kupuna kane o Kapiolani. oi oni mai nei oe a loaa i ka ma`i huki, a me ko i mai ina o Kamakahiki ka makuakane o Kinoiki, aha, haahaa? Auwe ko hilahila ole e keia kekake waha nui, o ko lele e wale no ma keia. Aole au i olelo he mea ia e wala ia ai, a he haahaa.

            A eia ka`u ia oe, ina o Ikekele@aiku na Kini, aha? Haahaa? Aole ia he mea e waia ia ai ka mea i puka mai ka puhaka o ka moiwahine aimoku Kamakahelei mai. Ke ike iho la no ka hoi oe he alli po ka ai puupuu, aole au i hoole ia Kapiolani. ua olelo au he alii oia, he alii kona makuakane, he alii kona makuahine, o keaha koe? O kau olelo i kuu hili wale aku i na maka o kekahi poe e noho maile mai ana, he poe hoi ua ike ia he mau alii hanau no ka aina. Aia kou wahahea, O ko`u hai i ka mea aiaio he hili ka i ka maka. O oe ka i i hili i ka maka o na alii hanau o ka aina na moopuna o ke alii papa Ikekelaiaiku, me ka haukeke o kou mau kuli, a huna i kou inoa oiaio.

            Kau olelo, heaha ko`u mea pane ole i ka wa e ola ana o Kalakaua, ua paneia ia mea, me kekahi mau mea e ae i ku ole iloko o keia pane. No kuu pane ole aku ina kuauhau hoopunipuni i puka iho nei, ua pane ia e Pueaikamakakaualii, a ua lawa. Heaha no kou mea pane ole? No`u iho ua ike ia na l@ o ka aina, aole e nalowale. No kuu olelo o keliiahonui wale no ke keiki a Kaimolii, ua pili kau olelo no na keiki e ola ana i ka wa o Kelilahonui i make ai, ua ku ka`u olelo no ka pole e ola ana aole n o ka p e i hala ma kela aoao. A auhea oe hne okoa no kekahi Kaimolii he oopa, he alii no, aole nae o ke Kaimolii aimoku. Aole mea i hoole ia Kapule eia ka ninau he pua no kana e ola nei i keia la?

            O keia poe e hoopii nei i ka waiwai o Keliiahoi @ ma ka @ Kapule, he palapala kuai ka klakou  e hana nei mai ia Kapule mai, aole ma ka pili. O ka holo ana a ke koko o Kaimolii i kona kaikaina Ikekelelaiku aole i holo ihope ua holo imua. Ka moolelo o Kini, ina aole oe i ike o kou naaupo ia a ike ole oe i ko hai poopoo. A aole nau e keia naaupo e waia a loiloi mai i keia kanaka, ina ua lawe kou haku ka moiwahine @ooku Kamakahelei i kane, Aole ka oe like ina e hanau mai ana ka wahine alii kiekie me ke kane kauwa, ua alii kiekie no ia, no ka mea, he lawe ia ma ka papa ka aoao o ka makuahine.

            Moe o Kamakahelei i a Ka@o loaa o Kaimolii, a moe Kamakahelei ia Kaneoneo loaa o Kapuaamoku, moe o Kamakahele ia Kini loaa o ikekeleiaiku, nolaila, ua @ke wale no keia mau alii ma ka papa hookahi o Kamakahele@. he alii no o Ake ia nana o Kaiulani? ma ka papa i alii ai. I alu nui ai na Kamehameha ia w@? a me Lunalilo ia wai? Kai no i laii nui ai lakou ma ka aoao o ko lakou mau makuahine Kinau me Kekauluohi.

            Ua ike no ka hoi oe ia mea he pool@, heaha ka hoi ka mea i loaa ai oe i ka ma'i huki no kuu olelo na Kamakahiki o Kinoiki, he iho oe no ka pono he pplua na Kaimolii me Kamakahiki, alaila, ua pau ae ia no. Eia hou kou lele iluna me he ako ia e pili ana i ka waiwai o Keliiahonui. Ua olelo au e hele e nana i ka moolelo o na hoike o ka waiwai o Keliiahonui ilaila e ike ia ai ka inoa o Kamakahiki, ina aole o kela palapala e olelo ia nei he palapala hooili na Keliiahonui, e komo ana na moopuna a Kapuaamoku, na moopuna a Ikekeleiaiku, a me ka poe a Kapule i kuai ai i kena kuleana.

            O kau pane ua olelo au o ka heleana o Kamolii i ka pua ole ua holo kona koko i kona kaiakina o ka makuahine hookahi. Aole au i hoole i n inoa i hoopuka mua ia maluna, ua ku ka`u olelo no ko Keliiahonui make ana me ka pua ole, a peia kona waiwai, ina e haki ana keia palapala hopili apuka e waiho nei e holo ana keia waiwai i kona pili koko, aole i kona pili koko a @ele kahi.

            Mai ahuwale ole ka hoi kou naau lili awaawa hu a ina oe i noho naile. Ua ike no oe i kekahi ahuula iluna o ka pahu i ka la i hoolewa ia ai ke lii Hoapili Peka. Ae, e pehea oe ina au e hai ana ia oe na Kamakahelei ia ahuula. A ia Ikekeleiaiku a ia Hoapili, a iaia i kana kaikamahine i keia manawa o Kahalelaukoa a Hoapili? Me ko i mai aole au e pai hou i kela kanaka o I@, e hoole aku au aole au i pai, ua hai au i ka mea oiaio e like ma kuu ike. O oe ka i pai hoopunipuni, makemake oe e huna i kela inoa o Kamakahiki.

            Ina ua inaina oe la@ ia`u mai no oe a p@ mai ai, mai lele e wale no oe a @ hewa i ka maka o ka poe aole i kou o keia mea. A i pane mai oe e hoopuka mai oe i kou inoa oiaio o loaa hou auanei oe i ka ma`i huki.

WAHAMANAIKAPUALIMA

Honolulu, Feb. 11 1902

 

Kapakahi Nukee ko Kaupaona e J.K. Maluikeao o Kalawao

 

(Hooma@a.)

 

            O kekahi kumu o ko J. K. Maluikeao huhu inaina a hoohuak@ aole e lawe i  Ke Aloha Aina i keia makahiki, oia keia:

            O ka pai o Ke Aloha Aina i ke Demokarats a me ka Repubalika. Heaha na pomaikai e loaa mai ana i ka lahui mai Hawaii a Kauai, aole make puni i ka Ke Aloha Aina alakai hewa ana. ina o ke Ke Aloha Aina mau hoakaka ana, kuhikuhi ana, alakai ana i ka lahui a ma ka aoaoa Kuokoa Home R@l@ alaila, piha loa o J. K. Maluikeao i ka hauoli lele iluna a hiki i kahi ike ole ia aku i na aole e hoohuakeo i ka lawe ana i Ke Aloha Aina.

            Me keia mau kumu maopopo loa maluna ae i hoolaha i a e ke Kuokoa Home Rula o Ianuari 18, 1902, ke olelo nei au ia oe ma keia wahi. Ua like oe me ka popoki huna i kona hana lepo iloko o ka lepo, pela oe i huna ai i ka oiaio o ka Ke Aloha Aina mau hoakaka ana, kuhikuhi ana, a alakai ana i ka lahui ma ka aoao e loaa ai ka pono ka pomaikai o keia noho ana honua.

            Law mai ia oe o ka ke Kuokoa Home Rula kuhikuhi ana, a alakai ana i ka lahui mai Hawaii a Kauai. Pelaka mai owai ia oe? Ke hoike nei au me ka hookamani ole imua ou e J. K. Ma@keao a imua no hoi o ka lahui o kaua, pololei Ke Aloha Aina i kuhikuhi mai nei ia oe, a me a`u, a me ka lahui holookoa no a pau i na aoaoa kalaiaina e ola ai a e pau ai na pilikia lehulehu e @ paa nei maluna o ka lahui, oia no ka aoao Demokarata a me ka Repubalika, penei na kumu:

            1. Ma ka apana o Kohala nei, a pela no paha ma na apana e ae o keia mokupuni o Hawaii nei, a  me na mokupuni o Hawaii nei, a me na mokupuni mawaho aka o Hawaii nei, elima nui mahiko e noho ona ia nei e na Demokarata a me Republalika mai Hawai a hiki i Nuil@, aole hookahi hui mahiko i noho ona ia e ka aoaoa Home R@la. ke ole au e kuhihewa pela no paha na apana mawaho aku o Kohala nei.

            2. Malalo o keia mau hui mahiko i hoike la ae la maluna, ke hana nei ka hapanui o na hoa Kuokoa Home Rula ma na ano hana like ole, a ke uku i nei la. kou ma na uku mahina like ole, a ma na uku la like ole, mai loko mai oia mau dala i loaamai mai na haku hana Demokarata a me Repubalika, pela a loaa nei ke ola o ka noho ana o na Kuokoa Home Rula ma ka apana o Kohala nei, a me na hoa o na aoao kalaaina e ae, aole i ka Home Rula, aole no i na alakai o keia mau la, a pela oe e ike ai e J. K. Maluikeao i ka pololei on hoakake naauao a Ke Aloha Aina, aole e like me kau uhiuhi lau mamane ka wai o Kapapala. Ina e like me ka`u i ike iho ai na peka ia ko kikala no ko holo ana mai nei i Waipio i kahi @ Mio ma, alaila, oia io ka ko mea i kanu ai i kalepo i na maka o Ke Aloha Aina a noohuakeo aole e lawe i Ke ALoha Aina.

            3. Elua hale pepehi bipi ma ka apana o Kohala nei hookahi Demokarata hookahi Repubalika he @o ke na Kuokoa Home Rula, a me na alakai o ka lahui au e ka makamaka a me lakou la ma ae e kuhihewa nei aia ko kakou mau pomaikai ia Kukahaoa ma ke hoole aku nei au ia oe me ka oiaio loa. Mailoko mai o keia apana.

            No`u iho a me ko`u mau hoa Home Rula e noho nei malalo o ko makou haku Repubalika, ke ola nei makou, ka makou mau wahine, ka makou mau keiki ame na poe e ae e kipa mai ana io makou la ma ka lokomaikai o keia haku Repubalika e ka ae ana mai e noho hana makou me ia, pela i loaa ai ia makou na pono kino a pau o kela ano keia ano, oia iho la no na pomaikai i manao nui ia o ke ola okeia noho ana. Pela oe e ike ai e ka makamaka he oiaio a he pololei ka KE ALOHA AINA mau kuhikuhi ana i ka lahui. Ua lawa kana e ka makemake.

            O ke aloha no ko na keiki puuwai hamama o ka hale pa`i o KE ALOHA AINA.

J. H. K. K@KAPALA

North Kohala, Feb. 7, 1902

 

NA LUNA NUI O KA HUI ALOHA O HAWAII

 

D. kama           Peresidana

Kaui Makahiehie         Hope Peresidena

W. K.  Kaleihuia        Kakauolelo

J. K. Meekalani           Hope Kakauolelo

William Ringer            Puuku

Na komiate ninaninau i na lala hou e manao ana e komomai i keia hui. W. Ringer, Kaui Makahiehie a me R. S. Kapua.