Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 7, 15 February 1902 — Page 4

Page PDF (686.10 KB)

This text was transcribed by:  Mieko Matsumoto
This work is dedicated to:  Fred Yamashige

KE ALOHA AINA

Fe@ 15 @

Hookamuia no ka

@aikai o ka Lehule, a he Nu pepa no ka Lahui Hawaii.

EDWARD L. LIKE.

Lunahoononopono.

Joseph K. Like.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI

Puu@ e KE ALOHA AINA

PUKA PULE

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

No ka Makahiki          $2.00

No ka Eono Mahina    $1.00

No ke Kope Hookahi  .05

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

HONOLULU FEB. 15, 1902

 

            HEAHA hou neia mau pomaikai a na Rapubalika e haawi hou mai ana ia kakou, ina ka kakou e ae e aiapoho ia aku a pau poo pau hiu iloko o ua aoao Repubalika nei? Pela iho hoi paha, alia hoi e onou hou mai ua pomaikai, aia a pau ae ko ka hoohuiaina mau pomaikai i ka hoonuu alaila onou hou mai ana ua pomaikai, e puna ananei i ka hookina.

 

            KE ae kakou e lilo a pau loa i poe Repubalika wale no, alaila aole e lohea ana he leo kue mai waena ae o ka lahui, malia, "ua like iho la paha kakou me na hipa imua o ka poe nana e ako ana," oiai, ua molia aku la kako@ i ko kakou mau pono a pau malalo o ko lakou'ia mana, a na ia kou 'ia ka hana no kakou.

 

            NUI ko kakou ukiuki ia e na Repubalika no ke kue i ka lakou mea maikai he "hoohuiaina." kapaia mai la kakou he poe hupo, a hoohalike ia mai la me na ke kake hoololohe auwai ka hoopaakiki hupo wake iho no ka. I hui ae nei ka hana, o na waiwai a me na pomaikai a ka hoohuiaina, eia kakou ke 'ike maka nei, aole o kakou wale, aka, o lakou pu no kekahi; nui na anoano maikai e lawe ia mai nei a lu iho i Hawaii nei. O ka aihue, ka powa, ka wawahi hale a me ka pepehi kanaka.

 

HE POE HOOKAE ILI ELEELE NO NA REPUBALIKA.

            Mamua aka nei, konoia iho la kekahi paele hanohano kaulana o Amerika e ka Peresidena, ma kona papaaina i kekahi la, ma ka Hale Keokeo. Nui ka @amu a me kona KE ia e na poe Repubalika o Wasinetona iho a me kekahi mau wahi e aku; hookae loa lakou i kela nika, a hoio loa ia ka Peresidena no kona kono aua i kela paele maluna o kona papaaina.

            He poe Demokarata @ kela @ hookae ai @ kela nika? Aole. Mai manao a na Repubalika aia he hookae ili eleele na Demokarata a he hemolele ae hoi oukou na Repubalika, aole peia; na pau no a Lanai. E like me ka na Demokarata hana ana i na paele o Amerika, pela no hoi oukou na Repubalika i hana ai i na kanaka ili ulauia ma Hawaii nei. Hookahuli i ke aupuni, kioia i ka moiwahine, kaili i ka pono koho o na Hawaii ma ke kaupale ana i ana waiwai kiekie.

 

OWAI O REPUBALIKA KULOKO A ME REPUBALIKA KUWAHO? O LAKOU LIKE NO IA O KA 1893.

            He mea nui keia na kakou e hoomaopopo ai i keia mau mahele Repubalika elua iwaena o kakou i keia wa. O na Repubalika kuloko a kuwaho e olelo ia nei, oia no keia poe kahiko i paa naau m@u ia kakou mai ka 1893 mai, oie poe no i ke Aupuni Repubalika Hawaii a oia poe hookahi no a hiki loa mai keia la e noho mai nei i ke Teritori Hawaii, ka poe no keia na lakou i kailiku aku i ka pono o na kanaka Hawaii no kekahi mau mau makahiki loihi, akahi no a hoihoi hou ia mai i ka makahiki 1900 i hala aku la.

            Ua ka maoli ia no kakou e lakou nei i ke nele lua. "Ka nele i ka aina a me ka nele i ka pono kiwila o ke kanaka." Ke kalokalo mai nei ua poe Repubalika nei e maliu aku kakou e kakoo i kona aoao kalaiaina i loaa ai ia kakou na pomaikai he nui. He ma makahiki ae nei i noho lanakila ai ka aoao Repubalika, a i ai alii ai ia Hawaii nei, a iloko o kona mana na oihana lehulehu a pau o ke aupuni; pehea la, ua ike wale ia iho anei ka pee ilihune nele o ka aina nei a haawi ia iho he wahi hana kupono me kahi uku uuku e hiki ai ke ola kekahi mau ohana nele o ka poe ilihune maole. Aole! eia ka lakou hana he hookikina mai e kokua a e apono aku kakou i ka lakou mau hana in@ i hana mai ai no kakou; aia @e a ae aku i ko lakou la makemake aia na haawi ia mai kahi hana ia oe, ina aole, aole no he wahi hana e loaa mai ana ia oe.

            O ka pomaikai hea la ke loaa mai ia kakou na Hawaii ilihune mai ua poe Repubalika nei mai? O ka maalo ae anei o na hana ma ko oukou mau maka a haawi ia aku ia i na haole malihini loa mai na aina e mai, a me na kepani; a o ka okuu aku no kau ka ke @anaka Hawaii me he puu pohaku aia.

            Ua maopopo no i kekahi o keia poe Repubalika e paa mai nei i kekuhi mau oihana o ke aupuni he mau wahi hapa hiki no kekahi ke hana ia @ kekahi poe kanaka Hawaii, eia @ae, ao@e no oe e nana ia mai ana a haawi ia iho he wahi hana kupono ia oe i na poe o na lahui e, ilaila aku ia na hoopomaikai a ua poe nei e kiola ai. Ke ku nei KE ALOHA AINA me ka hopo ole a @aku ia oukou e ka lahui, mai puni @ ka Repubalika ma keia kau ae; ke puni oukou papapau kakou he aa ko ka hale. O ko kakou wahi aho hope loa iho la no keia a kakou e paa nei. E ku ma ka aoao lahui mana, a ikaika, i loaa na hoaloha kupono naauao, i hiki ai e alakai ia na hana me ka pono a me ke kaulike mawaena o ke poe waiwai a me ka poe ilihune.

            Nolaila, e ku mamao mai neia mau mahele. Repubalika elua. Aole i @ele na Hawaii @ na poe naauao na lakou e alakai i na hana ma ko ka lahui aoao ma keia mua aku.

 

KE KANAWAI.

            Ua loaa mai ia makou he kope o ka buke mua a ko makou hoaloha J.M. Poepoe @ hoopuka ae nei i kapaia "Ke Kanawai,"he maemae a naanao na alakai kanawai ana maloko ona. O ke kumukuai he 50 keneta no ka buke hookahi, a he mea pono i keia a me keia Hawaii e hoolako i keia mau buke ma ko lakou mau home me no ka mea e hoea mai ana no he manawa no keia ame keia e ike ai i ka waiwai o ko lakou malama ana i keia mau buke ma keia mua aku.

 

IKAIKA KAUA MOANA O BERITANIA.

            He kanakolu kumamakahi mokukana hou o na papa like ole i hookomo ia aku iloko o ka oihana kaua moana o Beritania i ka makahiki 1901 i pau aku la. Maloko oia heluna he eona mokukaua hakaka, eha mokukaua holo mama palekila, hookahi mokukaua holo mama o ka papa ekolu, ekolu mokukana iliili, umi ku mamakolu moku topido, a no lakou na tona kaumaha a pau he 143,850 tona.  O ka oihana kaua moana Amerika hoi ma ia wa hookahi na ulolohi a emi hope na pa kapili moku @ ka hoopuka ana i na mo@kana penei: He ekolu mau mokukana hakaka i manao ia e paa ana i ka 1901, aka, 10le na@ i paa a hiki i keia wa, a pela hoi me eha mokuhana monita i manao ia paa ana i Maraki 1901, umi kumamaono moku topido wawahi a eiwa moku topido a me ewalu moku luu i manao ia e paa ana i ka makahiki i pau aku la, aka aole nae a hiki i keia wa.

 

KA MAUNU LAWAIA BALOTA

A ka Aoao Repubalika e Ahele Mai Nei no Keia Kau Ae.

            Ua ike iho la makou ma ke Kuokoa i puka ae la inehinei. Ua ae aku la ke Kiaaina e ka koo i ka manao alunu o na Komite Repubalika, penei: O na Repubalika wale no ke haawi ia i na hana aupuni ma keia mua aku (i nahea no au@ei kakou i ike ai ua manao ia mai kanaka) Aole keia he mea pohihihi ia kakou ke hoomaopopo iho.

            Akahi, o ko lakou ano mau iho la no ia a kakou i ike ai mai kinohi mai o ka limanui ana i ka aina o na kanaka Hawaii, he alunu.

            Alua, he maunu hoowalewale koho balota wale no keia a ua poe Repubalike hemolele nei e manao mai nei e ahele ia kakou i puni hou aku kanaka, alaila, koho nai i na balota o lakou e like me ke kau koho balota i hala. Ua ike a maopopo no makou i ke kumu nui o keia hoala hou ana ae la o keia aoao i keia mau manao a hoolala e i o la honua. Ma ke kau koho i hala, ua nui na poe Hawaii i hooikaika maoli i na aoao Repubalika nei (a pe@a no hoi i ka Aoao Home Rule) me ka manao kuhihewa o kahi poe no ka pelo maoli ia no nae kahi o loaa ana ka lakou wahi hana mai keia mau aoao aku. Noiaili, o ua poe nei @ luhi maoli ai no ka hooikaika ana ma ka la koho balota; aole i nana ia aku e keia mau aoao wahiwai.

            Aole he hoomaopopo o ke aupuni, ka poe Repubalika hoi i ko lakou poe luhi, a pe@a no hoi ka poe Home Rule. Nolaila, ua lone nui ia na leo ohamu iwaena o kekahi oia poe, a ua hoopuka maoli ae no. Aole lakou a puni hou ana i keia poe ma keia kau ae. A no ia lohe nui ia o na leo ohumu o kahi oia poe i @ooikaika ai no keia mau aoao lanakina elua. Nolaila, oia keia hoowalewale mai nei e ahele hou i kanaka, a manao e piepiele mai me na wahi hana aupuni a lakou, a i ka wa ike ole ia alaila kaili hou aku no a haawi na ka poe aeahaukae mai o Kaleponi. E like me ka mea lawaia e paumeume ana i ka maunu i hoopaa ia i ka makau, ma ka waha o na i'a liilii paia @o keia m@u wahi hana (maalea) haawi oihana aupuni, i mea e ohohia nui aku ai kanaka ilaila. Elike no me kou ike ole ia e ke kanaka Hawaii inehinei peia no i keia la a i ka la apopo. Ua lawa ka ike i ke kau i hala, hoonaauao ae ka pono i keia kau ae.

 

            E lawe nui i KE ALOHA AINA @ ike mau i na mea hou o keia mau na e @ee nei.