Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 9, 1 March 1902 — Page 6

Page PDF (697.29 KB)

This text was transcribed by:  Sue Pignataro
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 1, 1902

 

PAKELE HOU NO O DEWET

 

            Ladana, Feb. 10. Mai Wolveboek mai i hoouua mai ai o Haku Kitchener i kekahi hoike telegarapa loihi e pili ana no kekahi nee kaua hui ana o na pualikoa Beritania me ka manao e hopu pio ia Kenerale Dewet.

            Ua hoike mai o Haku Kitchener ma ka po o ka la 4 o Feberuari i hoomaka ai keia nee ana mai na wahi like ole mai ma ka aoao komohana o na kapa o ka muliwai Vlei, a mai Frankfort a hiki ma Fannys Home ma ka hema. O ka nee papa ana a na koa no ke komohana. Ua hoomau ia ka nee mua ana ma ka la 6 o Feberuari, a i ka ike ana o Kenerala Dewet ua kokoke loa na Beritania mahope o kona meheu, ua haawi ae la oia i ke kaucha i kona mau kanaka no ka hookauliilii ana a imi aku hoi i ko lakou wahi e palekanawai malalo o ka uhi ana a ka pouli.

            O Dewet me kekahi mau kanaka a me kekahi heluna bipi na nee aku lakou no Kroonstadt-Lindley a wawahi aku la i ka laina koa malaila ma ka hoohu ana aku i na bipi ma kahi o ka laina o na Beritania. Iloko o keia uluaoa o na bipi a me na kanaka e imi ana i ko lakou wahi e pakele ai i puka laelae hou aku ai o Dewet, aka, he ekolu nae o kona mau kanaka i make. He nui na wahi like ole a na Boa i lele kaua hahana aku ai. Aka, me he la nae he kakaikahi loa o lakou i pakele aku.

            O ka nui o na poino o na Boa aole ia i maopopo i keia wa, aka, ua koho wale ia ma kahi he 283 i make, hoeha ia me ka hopu pio ia, a mawaho ae oia he 700 lio a me bipi i lawe ia, a o ka poino o na Beritania he ummi wale no.

            He mau mahina ka hoolala ana a Haku Kitchener i keia huakai hopu ia Kenerala Dewet,aka, aole nae i hooko ia kona iini.

            He 22 ka nui o na kolamu koa Beritania i hoohana ia ma keia nee kaua ana, a o ka nui o na kanaka o Dewet ma kahi he 2000. Ua alakai kino ae o Haku Kitchener i keia nee kapa a e nee ana imua no 45 mile, a o ka loihi o ka laina o na Beritania ma keia nee ana na hiki aku no ke akea ma kahi he 60 mile. O ka manao o keia nee papa oia no ka hoa ana aku i na Boa no ka laina kaaahi i piha me na koa e kiai paa ana i wahi no na Boa e pakele ole aku ai ma kekahi aoao. Ua pakele aku la nae o Dewet ma ka hema.

            Ladana, Feb. 13. O na hoike e pili ana i ka nee hui ana o na pualikoa Beritania no ke kipaku ana aku i na Boa mai na wahi kokoke aku i pa kaua e hoike ana ia i ka wiwo ole o na Boa a me ka lakou mau hoao hope ole ana e pakele aku mai ka upena a Haku Kitchener i hana aku ai no lakou.

            O keia hoolala ana a ke alihi kaua Beritania kekahi o na nee kaua nui ana. O ka loihi o ka laina o na koa ua hiki no ia ma kahi o kanalima mile. Ua a'akai kino ae o Haku Kitchener i keia nee kaua ana a iloko o ka wa pokole ua halawai aku la oia me na Boa. Aole na Boa i ea e nee aku no kahi a na laina kaaahi kaua e kali mai ana me na kukui uwila ikaika e hoahuwale ana i na wahi a pau o ka aina. Aia no hoi ma ka aoao o na mau kaa la e moe ana na koa maloka o na auwaha. O ka pouli o na po mahina ola ala, na hoau hee ia aku ia e ka malamalama o na kukui uwila e hoolele ia ana mai na kaaahi a me na pa kaua aku.

            Ua malama ia ka hoouka kaua ma Heilborn mai ka hora 4 o ka auina la Poalima a hiki i ke kakahiaka Poano. Mai na wahi like ole mahope mai o na puu pohaku i ki mai ai na Boa me ka hopo ole me ka manaolana e loaa ana ia lakou he wahe e nawaliwali ai na Beritania. He nui na lele kaua i nana ia mai e na Boa, aka, ua hoauhee ia aku nae ia me ka nui o na poe make, hoeha ia a me ka lawe pio ia.

            Ua ike o Dewit i ko lakou poino nui, nolaila, ua hoakoakoa ae oia i kona mau kanaka me ke kuka ana me kona mau alakai i ka lakou hana hope e loaa ai he palekana ia lakou. O ka hopena ua mahele ae la lakou iloko o ekolu puali a nee aku la a ma na wahi like ole. Ma ka Poaha he 500 o lakou i hoao e wahi i ka laina o na koa kaualio Imperial Light Horse, he 100 o lakou i pakele aku a o ke koena iho ua nookuemiia aku e na kipu hahana ana a na Beritania.

            Ma ka po Poalima, o na Boa i koe iho e hoopuni ia ana e na Beritania ua hoao iho la lakou e imi aku i kahi e pakele ai no 40 mile ke akea, aka, ua kuemi mau aku nae lakou ihope. Ma kekahi wa ua hoea aku na Boa ma kahi he kanakolu i a wale no mai na Beritania aku, a i ka ike aohe wahi o lakou e pakele ai ua emi hou aku la lakou. Ua hamau na kipu ana i keia wa. A malalo o na kokua a na kukui uwila ua haawi ia na kipoka ana i ke kahua a na Boa e holo hele ana me na poka pahu a me na pukuniahi kani pinapinai. Ma ka aoao akau o na Beritania ua hoakoakoa ae la na Boa i kekahi heluna bipi a hoa aku la no na laina Beritania ua pee iho lakou ma ka aoao o ko lakou mau lio a malalo o ko kokua ana a ka pouli na holo pu mai la lakou no mua o ka laina o na Beritania. Ua hoomaka koke na Beritania e wehe i na kipapa ana, a no kanakolu mile ka loihi ua ike ia aku ke ahi mai ka waha mai o na pu e oiliili mai ana iloko o ka pouli. He iwakalua minute ke kani alapine ana o na pu ua hamau iho la, a ike ia iho la he uuku loa na poe i pakele aku o na Boa mai na hoopuui ana a na Beritania, aka, mawaena nae o na poe i pakele aku o Dewet, ke alihikaua wiwo ole o na Boa kekahi.

 

KIPU MA KE ALANUI O AALA.

 

            Ma k hora 4 o keia auina la Poalima aku nei ua lawelawe ia ae e Meyer he hana kipu weliweli i kana wahine aka, ma kekehai ulia laki nae aole he wahi i poino o ka wahine, a mahope o ka pakele ana aku o Dora ka wahine mai ka waha aku o ka pu panapana a keia haole lokoino ua hoi pololei aku ola no ka home o Mr. A. Ricard mahope ae o ka halekula o Sana Lui a lawe koke ae la i kona ola ma ka waha no o kana pu ma o ke ki ana no iaia iho.

            O W. Meyer a me kana wahine ua kaawale laua he mau pule mamua o keia mau kipu ana mamuli o ka pepehi o keia haole i kana wahine, a mamua aku oia wa, ua hoopai ia no keia haole he $25 imua o ka ahe apana no ia hewa hookahi no. Aka, aole no nae oia i hoopau ae i ka hookau ana aku i kona mau lima kakauha maluna o kana wahine a hiki i ka wa i lawelawe ia ai o keia hana manaonao maoli.

            Ma ka la o ke kipu weliweli i malama ia ai e hoi ana o Dora me kona hoahanau Mrs. A. Ricard no ka home o ka inoa hope a ia laua i hiki ai mauka o ke alanui Beritania ma ke alanui Aala, ua halawai mai la me laua o W. Meyer a o ka pane a na haole nei i hoike aku ana au i kana wahine. E hana aku ana au i ka'u mea i hoike aku ai la oe ma ka po nei.

            Me ka hakalia ole ua lalau iho la o Meyer ma kona pakeke mahope a unuhi ae la he pu panapana me ka hoohuli pono ana aku i ka waha o kana pu panapana maluna o kana wahine, me ka eleu nui ua lelel mai la ka wahine a aumeume i ka pu, a oia no ka wa i poha aku ai o ka pu a halahu ae la ka poka ma ke poo o ka wahine, a hina aku la ka wahine ilalo o ka lepo. Aole i hoopau ae ua haole puuwai lokoino nei i kona manao pui koko me ka hoohuli hou ana iho i ka waha o ka po maluna o kana wahine, aka, ua ala koke ae nae oia a paa hou mai la i ka lima o kana kane me ka ikaika i loaa iaia, a ia ka poha hou ana o ka pu ua hele palalu hou aku la ka poka, aka, ua a ia nae kona lole e ka ahi pauda.

            Ua hooponiuniu hou ia o Dora a hina hou aku la ilalo. Mamuli o ka manao kuhihewa o ka limakoko ua hooko ia kona makemake ua hoohuli ae la oia i ka pu panapana i kona poo a ki ae la, aka, mamuli o ka haalulu o kona lima ua pahia aku la ka poka ma kona ai.

            I ka ike ana ae o Dora i ke koko e huai mai ana mai ka ai mai o kana kane ua pane ae la ua pau, ua pau. A o ka pane a kana kane. Ae, ina oe e hoi mai ana me a'u no ka home.

            Ua hoi aku lana a i ka ike ana o ka wahine he wahi puka nuku nona e poholo aku ai maloko o kekahi pa papa o ka pa o Wellie Hall, ua imi koke aku la oia i kona wahi e pakele ai malaila a he mea oiaio, na palekana kona ola a holo pololei aku la oia no ka halewai.

            Ua hoi pololei aku o Meyer no ka home o A. Ricard, a maloko o ka rumi moe i hoao hou ae ai ua haole ala e lawe i kona ola ma ke ki ana iaia iho me ka pu. Ua kapoo aku ka poka ma kona waha no loko o ke poo a make koke iho la. Ua noho ka aha koronero a hooholo na make no oia iaia iho.

 

NUI NA POE E NOHO HANA OLE NEI.

 

            He nui a lehulehu no poe e noho hana ole nei i hoopau ia mai e ko lakou mau haku hana no ka nuku mai no o ka hana ma o ka nele o ka aina i ke dala. He oiaio, aohe ia no he wa i oi aku ia o ka ilihune maoli i ke dala e like ala me keia wa. Aka, o ke kumu nui no paha oia no ka holo ole ana iho nei o ka bila aie lahui ma kela kau aku nei. (O ka ike hana kanawai hoi paha ia o na Home Rula a kakou.) Nolaila, o na hana e hooholomua ia aku ai o ka aina a e loaa ai ka pomaikai i kela a me keia kanaka, ua hiki ole ke hooko ia aku. Nolaila, ua nele na kanaka i ka hana ole ia lakou ma ae nei no hoi i hoopalaleha wale ai no i keia pono nui o ka lehulehu.

 

HAALELE KE KIEKIALII HENERI IA GEREMANIA.

 

            Bremehave, Feb. 15. Ua haalele iho la ke Keikialii Heneri ia nei no Nu Ioka ma ka hora 3:45 p.m.

            O ka ike hope ia ana o ke Keikialii e ku ana oia maluna o ka mokuahi Kronprinz Wilhelm iloko o koa aahu adimarala me ka hapai ana ae i kopa papale no ka ana mai @ na leo huro o na kanaka nuna.