Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 10, 8 March 1902 — Page 4

Page PDF (691.62 KB)

This text was transcribed by:  Tiana Kamiko
This work is dedicated to:  DOUBLE DEES!

KE ALOHA AINA

 

POAONO, MARAKI 8, 1902.

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI

Puuku o KE ALOHA AINA

 

PUKA PULE

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka

Poaono a pau.

 

No ka Makahiki.............$200

No ka Eono Mahina........$100

No ke Kope Hookahi..........50

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

 

HONOLULU......MAR. 8, 1902

 

            E NOKE wale no na enemi o ka aoao kalaiaina Demokalaka i ka hailuku i ka lepo me ka pohaku, aohe o@@ e manuheu iho ana; nawaliwali io no kona kulana ma ke kau i hala, aka, e wikani ana kona mau aahuki ma keia kau ae.  Sua kela.

           

            O NA hana uhaai hoonui lilo waiwai ole a ka Ahaolelo o ke kau i hala, na like ia me he "ahupohaku" ala i hoopuupuu ia ma kae o ke alahele, he hoailona na na kamahele e ike iho ai no kekahi hana kaulana i hanaia, a e lilo ana ia he kia hoomanao na ka lehulehu e maalo ana ma ia wahi, i na hana poina ole oia kau o 1901 i hala aku la, me ka waiwai ole.  Aloha no paha ka lahui i ka pauaka wale ia no.

           

            Ua like pu no kela haunaele o ka Aha Senate o Amerika i hana ia mai la e kela mau Senatoa, me ka kekahi o na Senatoa o kakou onei i hana ai maloko o ko kakou Aha Senate ma ke kau i hala, hele a pioo o loko o ka rumi o na Senate, o ka hoolei puupuu wale iho no ka koe, e ole wale no o Kalanokalani e ku koke ae iluna iloko o keia uluaoa a noi ae la e hoopanee ka Hale Mahani ai, ina ka ua hoolale na ai a ka ui.  Keu io ka hoi ka like loa me kela mai la.

 

            AOHE waiwai a ke Kuokoa e kii aku ai i ka hookae o na Demokalaka i na paele a lawe mai e hoikeike ae imua o na Hawaii, no ka mea, aole kona Lunahooponodono i hele i Amerika a ike maka.  Eia iho no kana i ike maka na na Repubalika i hookahuli i ke aupuni, kipaku a hoopaahao i ka Moiwahine a me ka lahui iloko o ka kalepaahao, a hoonele i na Hawaii me ka pono koho balota.  Nolaila, mahea kahi i hemolele loa ai na Repubalika a ino loa aku la noi na Demokalaka i ka hookae i na paele?

 

            HE nui na mea maikai a ke Demokalaka e kamailio ai ma keia kau koho balota ae mamua o ko ka wa i hala.  Aole o na mea hoopunipuni, haku wale, a @pa wale iho, aka, he mau mea oiaio i ike maka ia e kakou.  E kuhikuhi aku ana oia i ka lahui e haliu ae a nana i na puu opala a ka poe o na aoao lanakila o ke kau i hala i hana ai a ku ka paila hana ka haawe me ka waiwai ole, aka, na hana ia na hana pili i ka pono o ka lehulehu mamuli o ko lakou mau manao lili pilikino o ke ano kue aoao kalalaina, a me ka nana wale ma ko lakou mau pono ponoi iho.

 

E HALA OLE MAKOU I KAU

MAU HOINO KOHU OLE E

JOE KALANA, AKA, EIA

MAI KA OIAIO.

 

            Ma ke Kuokoa i puka ae i ke kakahiaka o nehinei i oili pu mai ai me na wahi manao o "Kalana" ua hele a holulu i ke anu o keia mau la i ka ka mea o ka hele uluulu a ka makani gele uwini e noke nei i ka wili hele ma na alanui o kakou a ku ae ka e'a o ka lepo iluna, a lele liilii ka opala i ka makani, koe ino ke unu me ka pohaku.

            E na hoaloha keonimana o KE ALOHA AINA, ua lilo na olelo hoino a pau e noke la mai nei i ko makou mau manao me he ko kaepele ala he mea koekoe," oia hoi, he mau olelo waiwai ole.  E! Auhea oe e ka hupo nana keia olelo hawawa e kipehi mai nei maluna o ko makou oiwi hala ole, me na lima maemae i paumaele ole i na waiwai lawe kipe e like 'la no me ka poe nana ia olelo, e i ana, o ke kumu o ko KE ALOHA AINA hooikaika loa i ka aoao Demokalaka no ka manaao ka e loaa hou mai ana he puu dala, o kekahi, no ko makou manao nui ka i ko makou pono ponoi iho keia e hooikaika nei i keia aoao.

            E ka lahui aole pela ke kumu o ko KE ALOHA AINA kulana i ku ai a kakoo ma keia aoao Demokalaka, he mau olelo epa wale no ia o ke kulana haahaa loa.  O ko makou noonoo kalaiaina no ia a ke Akua i waiho ai iloko o makou, e kakoo mkou ia aoao a e a'o aku i ka lahui ka poe alo ha maoli i ka aina (aole i ka poe aloha hookamani hoomeamea).  Ua ike makou, oia maoli no ka aoao pololei a ka lahui e ku ai a paio no ka mea ua hui kakou i keia wa.

            E auhea oe Joe Kalana, lmai olelo mai oe i KE ALOHA AINA pele; e like me ko makou kuleana ola e kamailio aku ia oe ina no na manao oe e kuai a hoolilo i kou kaapio ponoi a me kou mau lio paha me kahi mea dala i kii mai no ka makemake e kuai a i ole e hoolimalima paha ma ka pule a i ole ma ka mahina; aka, noonoo ihola nae oe a hoole aku la me kou i aku, aohe au e ae i kela manao ou e noi mai nei e lawe oe i kou kaapio a me na lio e hoohana ma ka hoolimalima, o poino auanei a luhi au i ka hoomaemae hou aku.  Eia wale no ka'u ia oe (wahi au) ina he makemake io kou e lawe e hoohana i keia mau mea e aho e kuai maoli mai oe a lilo aku keia mau mea a pau a pili me oe, me oe aku ka huna.  I ko olua h o holo ana no ke kuai a hoopaa na dala hookaa mua, me ka aelike no ka uku hou ia mai o ke koena oia kumukuai i ae like ia e olua i ka wa pono; pehea la i kona wa i hooko ole ai ia aelike a olua, e haawi aku ana no anei oe i ko kaapio a me na lilo i kela mea i uhaki i ka oina aelike a lawe a lilo nona?  Aole, e hoole ana oe a e lawe hou mai ana oe i ka mana oia mau mea a pau a pili me oe, me kou hoihoi hou ole aku i na dala i hoopaa mua la, a hoomau aku la no oe i kou hoohana ana no kou pono ponoi iho aole no ka hai.  Ke hana pu ala no oe no kou pono a me ka oluolu o na ohua e kau ana maluna o kau kaa i ole ai lakou e poino ma kau mau wahi e kalaiwa ai ia lakou.

            Pela no oe e hoohalike ai i na mea a pau me KE ALOHA AINA, a me kona kulana e ku nei.  Auhea kahi o kona hewa i loaa aina oe ke uhai mai mai ka wa o kela puu dala moa i loaa ai ia makou me ka maemae.  Nolaila, ke kalaiwa nei oia i kona poe heluhelu (ka lahui) ma ka aoao kalaiaina pololei oia ke "Demokalaka," aole hoi no kona pono ponoi wale iho.  Aohe o makou kuleana i kou manao ana e kuai i kou waiwai ponoi a loaa mai ia dala ia oe me ka maemae, nou la kuleana aole no makou a no kahi mea e ae.  Pela no hoi ia dala maemae i loaa i KE ALOHA AINA au hoi e kapu o hilahila ole mai nei la i ko makou kuleana; o ka ole no ina he wahi dala i uku ia ma ka pule no ka lilo ana i luna hooikaika balota no ke kau i hala, oia kahi dala olalau loa, oia na ano dala eepa 'la e manao wale ia ai he mea kipe paha ia i hoohuli ia ai ka manao kuokoa o ke kanaka no ka loaa mai o ka pomaikai mamuli oia hana ana.

            E Kalana, waiho ae oe na ka poe na Repubalika kahiko mai kinohi mai na lakou makou e olelo mai, aole nau na ka mea e kahi akahi wale ae la no, o kakou pu no hoi ia i hoino pu iho ai ua Repubalika nei.  He nui loa ka pee naauao ma ia aoao, a na lakou makou e paio mai aole @n@.  O kau hana pono wale no a makou e olelo aku nei, paa ka waha ai malie i kau mau pehu o ka mahina e hana ala, o kou pikineki ia.  Aole paha ia oe e huli ai ka lehui, ua ike o Hilo a me Puna ia oe e Joe Kalana a me ko ano i na makahiki i hala, aole oe he malihini ia lakou, he mea no oe ua kamaaloa ia lakou he hoopilimeaai ma kahi e loaa ai ka oihana.

            I ka wa o Kaulukou ma e noho makai nui ana no Hilo, hoopilimeaai oe me lakou, a he kapena maikai kau oihana i loaa.  Pau mai lakou i ka hoi ianei a hoopau ia oe mai ka noho hana ana, oia kela wa au i hoopilipili ae ai me Nawahi a hele pu i Puna i mea hooikaika balota no Nawehi i ka 1890, aohe no nae he hilinai o Nawahi i keia ano kanaka i maa i ka hoopilimeaai ake oihana Kahuli ke aupuni i ka 1893 kuhi oe e ko ana kela manao hoihoi aupuni moi ia mau makahiki mai, noho pu iho la oe me na poe aloha aina.  Hui ae nei ka aina ike iho la oe aohe ou wahi pono ilaila, lele hou ae nei oe i Repubalika i loaa hou ona oihana a oia keia au e hana nei, aka, aole nae o kena wahi hana kaa pohaku kau e lia nei e hoomau ia oe, aka, "maluna ae."  E ka lahui mai Hawaii a Niihau o keia maoli ke ano o keia kanaka a makou i ike ai i lohe oukou, a mai puni i kana.  He ohe luli wale i ka makani.

 

HE PANE I KA MEA NANA KA

HOOKAAU OLELO KA-

PULU O FEB 21, 1902.

 

            Auhea oe e Joe Kalana ka mea nana kela mau huaolelo hookaau kapulu a makou e olelo nei me ka hookamani ole, aohe i ku i ke ano keonimana kela mau huaolelo hookaau ke hoomaopopo pono ia kona ano, aka, he lapuwale i kupono ole i kekahi keonimana o ke kulana maikai ke hoopuka ia mea ma ka nupepa a hanai aku i kona poe heluhelu, koe wale no he mea i helu pu ole ia i waena o ka poe maikai, aka, no kekahi i helu pu ia me na pegana oia ke kupono.  Oiai, o na wahi au e olelo mai nei he mau huaolelo hookaau ia e hene iho ai ka aka aole e hiki e loaa ka aka ana iho i kau mau wahi e kuhikuhi aku nei i "Laupahoehoe, i Haena Puna, i waho ae nei o ke awa o Kou."  Aole e loaa he mea na kela a me keia e hene ei ka aka, koe wale no aia a lawe ia mai ua noonoo o ka poe i maopopo pono ia mau mea alaila e loaa auanei he mea e hene ai o ka aka; e like me oe e kuhi e aku la i Laupahoehoe.  O ka mea e kani ai ka aka, aia he wahi inoa lapuwale no ko laila