Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 10, 8 March 1902 — Page 7

Page PDF (741.04 KB)

This text was transcribed by:  Tiana Kamiko
This work is dedicated to:  My kids :)

KE ALOHA AINA

 

POAONO, MARAKI 8, 1902.

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO K@

KAKELA LANAFODA

KA

Ipuka o ke Kuewa

me ka Aea.

KA

Pua Lilia Ahiu o

Sanadela.

 

MOKUNA XIV.

Na ke Aloha o Kuu Makuahine i Kono mai.

 

            Ma ka hoohala ana i na minute o ka ike malihini ana, ua lilo ka hanohano o ka wehe ana ma ke kamailio ia haku Semafila ma ka hoi hope hou ana i ka moolelo o kona mau la opio, alaila, mai ia mau la opio mai ua hoonee malie mai la oia imua me ke akahele a hiki i kona hui hou ana me ka hooilina a kauoha hope loa o ke aloha o ka mea ana i aloha ai.  Wahi a ua haku Semafila nei ma ka hope loa o kana mau olelo: O ka mea a'u i aloha ai o kuu Roselia poina ole no ia i kaili ia aku e ka make a me ka make a me ka palaho, aka, o kona mau iwi nae la i waiho ia iho me a'u nei keia kino lepo e hoi aku no i ka palaho, ua hoihoi aku ia mea a waiho ma ka hale lua o ka ohana a hanauna Semafila a kali no ka la a ka make a me ka po e hoala hou mai ai i ko ke ao nei.  O ke aloha nei o ka mea a'u i aloha ai o ka'u @@ selia elua no ia a o ke kaunawahine Welemoneka o Lanafoda hoi ma kekahi olelo ia ana, a ke hala ae au mai keia ola ana ana alaila, e hoomanao iho e kuu haku Lanafoda o ua Kaunawahine Welemoneka hookahi wale iho no auanei ko'u hooilina ma na mea a pau a ke hoomaikai nei au i na lani no kona haawi hou ana mai ia'u i ka hooilina a'u i kuhihewa ai ua ale pu ia aku oia e ka make.

            Maanei o na kamailio ana a ua Haku Semafila nei ua oki pu wale iho kana kamailio ana, me he la, ua aia mai la paha iloko o kona mau hoomanao ke akaku helehelena o kana wahine aloha i make, a ke nana io aku i na helehelena o ua Haku Semafila nei iaia i hooki pu aho ai ua luuluu io no i ke one o Hanakahi.

            Aka, malia paha e ala pu mai ana me na haohao nou e ka mea heluhelu no ko ua Haku Semafila nei kuleana i hiki aku ai no ke Kakela Lunafoda.  Alaila, e hoomanao ia iho e ka mea heluhelu, a me he la aole no paha i poina ia oe kela kono a ka Haku a o o Lanafoda ma kela la i loaa hou ai he noho na kuikahi mawaena o ua Haku nei a me kana mau keiki i huikala ia ai e na huaolelo mihi maluna o na kuli maloko o na pala o ka hele ala Waseminisota Aba.  Ua maopopo aku la kela ia oe e ka mea heluhelu, nola la, e hoomau aku kaua ma ke kuamoo hele imua o ka kaua moolelo.

            Ma hope iho o na haakok@hi ana a na ao hekumakuma o ke kaumaha maluna o na helehelena o ka Haku Semafila, e like me ia i ike mua la ae nei, aia hoi, olino hou ae la ka malamalama o ka hauoli a lamalama ae la me he mau paia lani ala i kalae mai na ao eleele mai o ka ino a i ikeia aku la oia e haawi mai an@ i kana mau haka pololei ana maluna o kana mau keiki, oiai hoi ka Haku Opio Kuewa ua hoala pono mai la i kona kino iuna, a poha mai la kona leo me ka moakaka a me ke akahele e hoopuka ana i kela a me keia huaolelo me ka malie.

            E @@@ mau makua iloko o ke aloha @@@@ ua Haku Kuewa nei, Aneane paha e hiki ole ia'u ke hoike aku i na mea e pili ana ia'u, aka, i mea e hookaakaa ia ai o na maka o kuu makuakane e ae mai ia'u e olelo ae - O kou mau la opio e kuu Haku Semafila, ua like no ia me ko'u, na la hoi a'u e poina ole nei.  Ka hoomanao ana ae o na la no ia a ke - aloha i ka ike a ka maka - a e like me ka hikiwawe o ua aloha nei i maalo ae ai imua o ko'u mau maka, pela no hoi ka hikiwawe o kona ulu ana ae a mole a kolo kona aa iloko o ko'u puuwai e hiki ole ai ke uhaki ia, a aole loa hoi ia e lilo ina o na waiwai a pau o keia ao kona kumukuai.

            E like me kona paakiki ana a uaua iloko o kou puuwai, pela no ka ikaika a me ka paa o ko'u manao mahope o ua aloha nei a'u i ka ike a ka maka, a o ka hopena o ia mau noonoo e aumeume ana me ke kupilikii, ua hooko ia iho la kela olelo kaulana loa o ka hiki ole ke hamabaga ia ma ke ano hoopaapaa - he kane a me ka wahine i hoolilo ia i hookahi io.  Alaila, ma keia wahi aku i hoike pau ae ai ua Kuewa nei o Lanafoda i ka moolelo e pili ana ia laua me kana Pua Lilia Ahiu aloha a hiki wale i ko laua kipaku ia ana aku e lilo i kuewa a i aea mai na ipuka ponoi aku o keia kakela a lakou e luakaha ala ia mau minute ma ke kakahiaka ana ae o kela po hoohui mare o ke kulu aumoe i hala iho la.

            Ua hoomau aku ke Kuewa o Lanafoda i kana moolelo a hiki wale iho la i ka minute a na ipuka o Kakela Lunafoda i hamama hou ae ai no ka hookipa hou ana aku i ka mea ana i hookuke a kipaku aku ai e hookuikahi hou ana ae i ua hale kakela kaulana ala i nohaha a puanuanu ka pumehana ana oia mea he aloha.

            Ua hoohanini a hookahe ia iho na waimaka o na Haku aoo o Lanafoda no ka lana keiki hookahi wale iho no i hoino kuhihewa @@@@ o ka Hake Semafila hoi ua kaha a kulu iho kona mau waimaka no kana haupu aloha i hoino a i hoowahawaha ia ai ma ke kapa ia ana he kaikamahine hanai holoholona.  Aka, ua hoomama ia @@e kona kaumaha a ehaeha mamuli o ka haule ana iho o ua Haku aoo haakei ala o Lanafoda maluna o kona mau kuli a noi aku me na papalina o ka Haku wahine aoo o Lanafoda i ka wa a kana keiki i huli ae ai maluna o kona makuakane a hoopuka i keia mau olelo me na maka oolea o ke kuoo.  Kuu makuakane Haku o Lanafoda na ke aloha o kuu makuahine i kono mai ia'u e maliu hope mai no i ka ipuka kahi nana i hoolilo ia'u i kuewa a i aea, a ina aole pela, ina la penei aole loa au e maliu hou mai ia oe.

            Ua haikea ano e koke ae na helehelena o ka haku ano iaia i lohe ai i keia mau olelo hope a kana keiki, a oiai he kanaka huhu ino ua Haku ala me na manao haakei o ka hoowahawaha ke hiki mai na minute o kona kuakoko lele i ka lewa, nolaila, ua huli ino ae ua Haku ala a nana ma kahi e me he la aole oia i lohe i na mea i kamailio ia aku ai e kana keiki, a na ka leo hooho auwe o kana wahine i hoohuli hou mai iaia a haawi i kana nana oolea ana maluna o kana wahine.

            I kela wa pu no hoi i komo mai ai ke kuene a ai puupuu nui o ke kakela a hoike ua makaukau ka papaaina hookipa malihini a na Haku, a pela io no, oiai ke moani aala mai la ke ala o na mea ai e hooheno ana i ka ihu o kamahele e moni ka haae i ka ono.  Alaila, me ke kino maloeloe iloko o ka hapauea ku ae la ua Haku aoo nei o Lanafoda a kono i kana mau malihini e kuilima pu maua me ke aloha ka pilina o ia kaha mao ke alakai kino ana aku o na Haku ano ala i ukali ia o ke Kuewa o Lanafoda a me kana lede, ka Haku Semafila, a me ka Haku wahine o Lanafoda.

            Malalo o na hookipa ana a ke kuene nui aia kela ame keia maluna o ko lakou mau noho a kali no na huapule kanaenae a ua kuene nui nei e kahoahoa ala i ka paepae o na lani no ka haawi ana mai i ka oluolu a me ka ikaika i na Haku o ka papaaina a me ka laua mau malihini, a i ka amama ana, aia ke o a me ka pahi ke holo ala imua a i hope e pii ana hoi @una a iho ilalo. a o na kiaha wai ulaula ke ki ke ala ia ma o a ki ke maanei me ka hua olelo prose o ka alana ana i ke ola a me ka hauoli o kela a me keia h@a ai, a o ka pakela oi loa aku no paha o ke ola a me ka hauoli i @u ia oia no ko ka Haku wahine aoo o Lanafoda mai na kanaenae olelo mau ana a kana keiki e kahea ae ai.  E inu kakou no ke ola a ka Haku wahine aoo o Lanafoda no ka mea na kona aloha i kono mai ia'u e maliu hope mai.

            O keia wale ae la no ka huaolelo e puana mau ia ae ana e ka Haku Opio o Lanafoda i kela a me keia wa ana e hapai ae ai i kona kiaha a o ke aloha o kana Pua Lilia Ahiu aia no ia ma na hookaau olelo a na a ua Haku Opio nei.

            He elua hora i pau i ua poe Haku aia i ka hoohala ia naluna o ka papaaina, a ua ai ia hoi na mea a pau me ka pakiko, alaila, i ka hookuu ana ae o ka lakou papaaina i ike ia aku la ke kaoo o na kauwa o ke kakela e moku mai ana mai ko lakou mau home mai no ke kakela no ka haawi a pahola ana mai i ko lakou aloha no ka Haku Opio a lakou i mamina ai, a maloko o ke keena heluhelu a waiho buke o ke kakela, ma ia kena i loaa ai i ua poe kauwa ala ka hanohano o ka ike a lulu lima pu @na me ko lakou Haku Opio a me kana lede, a ma ia po iho, ua malama ae lakou i ko lakou hauoli me he la kulaia nui ala no ka piha hauoli o ko lakou Haku Alii Opio.

            E like no me na kuhikuhinia ono a ka puu a me na liliha momona a ke kileo i panee ia mai ai ma ka papaaina awakea, pela no ma ke a papaaina ahiahi, a aole hoi he wahi a ka naau e hoohalahala ae ai, ua ai a lawa ua inu a kena ka puu, alaila, ua haawi ia he mau hora no ka paahana ana o na mea hoowali ai o ka opu mamua o ko lakou hoi ana e hooluolu, a ma ka hora umi ponoi o ua po ala, aia na wahi a pau o ke Kekela ua meha aole lele pueo ua lipi aku ia kela a me keia me Niolopua i ka aina pahaohao e pue ana i ke anu me ke koekoe, a na na hora molehulehu o ke kakahiaka i hoala ae i na Haku Opio e hele holoholo maloko o na paka ululaau maluna o ko laua mau lio.

           

            Ua hookuu ia mai o Keoki Ross e ke kiure kiekie mahope o ka ike ia ana aole he mau ike kupono ma ka aoao o ke aupuni e hiki ai oia ke lawe ia aku imua o ka aha e hooloheia ai no ka hewa pepehikanaka.

 

HALE MELE HOU

Ahiahi Poaono, Mar. 15 '02

KEAKA HOONANEA KAULANA

:O:

'Laieikawai'

 

            I hoomakaukau ia mailoko mai o ka Moolelo Kaulana o LAIEIKAWAI, ka Wahine o ka Liuia, ka Ui Nohea hoi o Pahuli.  E Weheia ana e ka Hui Hawaii Ponoi Dramatic Club, ma ka Po o ka la 15 o Maraki.

            He U. he Nohea, ua Lede a me na Keonima@ Keaka, maopopo ka Olelo, Nani a Lealea ko lakou mau leo me he Kahu e ala.

            He nani na Ahuula, na Mahiole, na Kamaa La-i, a he mi@@@ alii kolomanu e kapalili ai ka @@au.

            E naua nui ae i ike i ua Ui hoopahaohao nei.  mai poina i keia.

            E loaa no na Likiki Komo ma kahi o Wall Nieho's & Co., alanui Moi. E wiki.  E lealea no auanei.