Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 11, 15 March 1902 — Page 4

KE ALOHA AINA

4 KE ALOHA AINA, POAONO  MARAKI 15, 1902.

 

Ke Aloha Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE.

Luna Hoopuka

ALEX. NAWAHI,

Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI

Puuleu o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

AUHAU PEPA

No ka Makahiki ................. $200

No ka Eono Mahina ..................... $100 o ka aoao Repubalika i noke mai ai i ka nuku kohu ole i

No ke Kope Hookahi ..............50

 

KEENA HANA.

                   Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370, Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU ..................... MAR. 15, 1902

 

                   O ke kanaka i lolelua ka naau lauwili oia i kona mau aoaoa a pau; pela no ke kanaka i ku iho he Aloha Aina i kihohi a lele kawa loa aku la i ke aoao mamao loa mai ka lahui aku oia ka aoao Repubalika aole hoi o ka huli iho ma kekahi aoao lahui no oia no ke Demokalaka.

        

         He aoao lahui anei ka Repubalika o hiki ia makou ke hoohuli i ka lahui e huli a pau ilaila, i kulike ai la hoi me ka iini a na luna hooikaika  o ka aoao Repubalika i noke mai ai i ka nuku kohu ole i Ke Aloha Aina a kapa mai la ia makou he alakai hewa i ka lahui, i alakai hewa ia anei ka lahui i kupaa ai a hiki i ka hui ana.

        

         O ka makalua hakahaka o ia kanaka Hawaii i haia aku la Uilama Olo kekahi o na la la o ka Papa Ola, he mea pono no e pani ia kona wahi e kekahi kanaka Hawaii kupono, mamao kuokoa, hoopilimeaai ole, a i kamaaina i ke kulaa pilikia o na ma’i lepera o Molokai, a i loaa he mau mea aloha aia ia wahi, i lilo ia aloha i mea e hooikaika ai i ka pono o na mea a pau i loohia me ia haawina e noho ana malaila.

        

I KUPAA KA LAHUI A I MAU KO LAKOU MANAOLANA ME KA LOKAHI IA WAI?

 

         I na a’o ana a ka nupepa Ke Aloha Aina. Ina o ka hala ana o kona haku mua i ke ala hoi ole mai a i hala pu aku me ka nu pepa Ke Aloha Aina ma ia ala hele hookahi mahope mai olaila, ke i ae nei makou; ina ua au-wale ka noho ana o ka lahui ia mau la aohe mea nana e hoolana i ko l kou manao, aohe mea nana e a’o aku e hoomaaawanui i ke kupaa ana, a o ka hopena ua hiolo liilii mau aku la i ka hoohiki kakau inoa a ka poe ake hoohuiaina oia mau la e kaa mali ana, a ua puui kahiko kahi poe aole e kala. Aka, mamuli o ko makou manao nui i ka pono o ka lahui a me ke ake ana i hoomau ia ai ko lakou kupaa a hiki i ka hopena o na mea  i manao ia no kakou;  a mamuli no hoi o ka leo aloha o kahi poe i nonoi  ponoi mai ia ma kou e hoomau ia ke ku ana o keia nupepa i wahaolelo no lakou a i wahi e ike ai i na mea a pau e pili ana i ko kakou kulana oia wa a hiki wale mai la i keia mau ia, a ma ia ano i lawe ponoi ae ai makou a anamo iho la i na koikoi a pau o keia oihana noi me ka hoomanawanoi i na lohi a me na inoa oia mau la i kaahope aku a hiki wale i ka la i kuahaua ia ae ae ua pahola ia ka hoohuiaina maluma o na mokupuni aloha o Hawaii.

         Nolaila, oia hui ana aole ia me makou, a aole  hoi e hiki i kahi enemi puuwai  ekaeka o Ke Aloha Aina ke i mai na a’o hewa a na alakai hewa ia e makou ka lahui. Aole loa. Ua hoikeike mau ia aku na mea a pau i loaa mai ia makou mai na poe kakau mai a me na poe i hele i Amerika  O na loiele oia mau la e apa ia ana i Amerika aole no ia me makou, aka, o ka makou wale no ka hoolaha aku i na mea a pau e loaa mai ana, a me ke ao pu aku i ka lahui e kupaa mau. Mai ka wa a kakou i hoohui ia ai, ua ike iho la makou he Amerika ko kakou olelo ana a he aupuni Amerika, he Ahaolelo i like me Amerika e hooponopono ia ana malalo o na rula a Amerika. Nolaila, nana aku nei Ke Aloha Aina aia he elua wale no aoao ka kalaiaina mana o Amerika e paio ana iloko o ka Hale Ahaolelo he Repubalika a he Demokalaka. Nolaila, o ka Ke Aloha Aina e a’o nei e huli ma ia aoao, oia maoli no ke a’o kuponoa makou e manao nei e haawi aku imua o ka lahui aole no ka pono o ka poe ake oihana a aole no ia makou pono.

         Ina makou he manao nui no ko makou pono ponoi wale iho, ke i aku nei makou na loaa ia makou k apomaikai ma na aoao a pau a makou e ku nei makou ua loaa ia makou ka pomaikai ma na aoao a pau a makou e ku nei ina aia iloko o makou ia noonoo puni dala, ua hiki loa ke loaa ke i ae me lakou nei ae makou i kela la a me lakou la aku i ka la apopo a pela aku. Nolaila, na oukou e ka lahui e kaupaona no ko makou kulana i ku ai i kinohi a me ko keia wa, aole na ka poe manao lili, aka, no ko oukou pono makou i makee noi ai, a e paio nei me ka hoikeike mau aku i na mea oiaio a pau i hana ia. O ka hopena i loaa mamuli o ka Ke Aloha Aina alakai ana i ka lahui oia ko lakou kupaa ana a hiki wale i ka loaa ana o keia koho balota laula me ke keakea ole ia, a ola mau o ka lokahi a hiki wale i ke komo ana ae nei ma ka aoao Home Rula, ka aoao lahui lanakila waiwai ole i ike ia ma ke kau koho balota i hala e a’o pauaka maoli ia nei no e kahi poe, i alanui no lakou e hiki ai ke lanakila ma ka pahu balota no ka ike ia aia malaila ka hapanui o ka lahui, aole nae no ko ka lahui pono maoli.

 

HE MOEUHANE PALAUALELO.

         Ke olelo ae i keia wa, he Peresidena Repubalika no ke puka mai ana i keia kau koho Peresidena ae o Amerika. Owai ka aneia@ ike ia mea i keia wa, he noho malie iho a hiki ia wa akaka ka aoaoa nana ka Peresidena. Aka, o ka ohikui wale ae no la i keia mau la me ka ike ole i na mea e hiki mai ana. Heaha ka waiwai oia hoonuinui wale mai no, e like me ke akaka ole i na aoao kalalaiua kuloko o kakou nei.

         Owai ana ka Elele e lanakila ma keia kau ae, a owai ana ka aoao kalaiaina lanakila, a owai ana na Lumamakaainana e puka hou mai ana i keia kau koho hou ae, o na poe mua iho nei no paha a pau, a i ole he poe hou mai ana paha. Pela no ka maopopo ole ia kakou ka Peresidena o Amerika e puka maiana ma keia kau ae, he Repubalika hou ana no paha, he Demokalaka paha.

         Ua like no keia me na haanou a ua poe nei e akena ana i ua la memua iho o ke koho balota, o ka lakou Elele ana ke lanakila, i hiki iho ka hana i ka la koho balota, oili pulelo ana o Wilikoki, Pela no kakou e waiho malie ai i na noonoo puni aku i ka ohikua a neia pe e a’o olalau mai nei ia kakou ke lahui. A oia ka makou e olelo ae nei, he mau moeuhane palaualelo wale no ia.

 

         Eia ka halekuai o L. B. Kerr ke malama nei he kuai hoemi loa o na papale wahine nani.

         O na lede a pau e makemake ana i na kaliki ano hou. E kipa ae ma kahi o Whitney & Mrsh.

         E loaa no na palule kane nani a emi loa o ke kumukuai ma ka halekuai White House i keia wa.

         Eia ianei kekahi mau kanaka mikiala hana o ka aina ua o Hilo, Wliam Nailima opio a me E. N. P. Kaaua, he mau keonimana eleu ma ka oihana mahi a pela aku.

         Ua hookuu ia ae nei ka Aha Kiure Kiekie mahope iho o ka lakou olelo hooholo no ke kumukuai a Amerika e uku ai i kela a mau eka aina he 561 ma Puuloa, no $102,000 paha a oi. Ua hoohalahala hou ia ka olelo hooholo.

 

HALA IA KAMAAINA ALOHA

 

         Me ka luuinu a me ke kaumaha makou e hoike aku nei i na kini makamaka mai ka puka ana a ka ia ma Haehae a ka welona a la i ka mole olu o Lehua, o ko makou hoaloha oiaio Uilama Olo na hookuu mai la oia i keia ola ana ma ka wanaao Poakahi nei, a niau palenehe aku la kona uhane ma ke ala polikua a Kane. Luuluu wale.

         He mau mahina loihi ka hoomailo ana a ka ma’i maluma o koma kino a hiki i ka wa a ka Mea Mana Loa i kii mai ai i kona kuleana o ka uhane a aili aku la ma kona home ma Paaaewa, Palama. Ua hoohikilele ia ko kulanakauhale nei i ka wa i pahola ae ai o keia lono kaumaha o Uilama Olo ua make ua pau kona ike hou ia ana e ka huikau o ke kaona.

         He kanaka oia i kamaaina a i aloha nui ia e na poe a pau i ike iaia, he oluolu a he heahea i na poe a pau e kipa aku ana kona home  Ua hanau ia oia ma ka la 7 o Augate, 1842. He kamana kana oihana mua i lawelawe ai i na la opio me kona makuakane a mahope mai he hana kaa, alaila ua wehe ae la oia i hale kuai bipi nona ma ke alanui Nuuanu.

         O kana hana aupuni mua loa i lawelawe ai i ka wa o ke aupumi moi e ku ana he luna ohi auhau no na Koolau a me na apana e ae mawaho aku nei o Honolulu. Mahope mai ua noho oia he kakau olelo no ke Keena Oihana Wai i ke au o ka Moi Kalakaua. A mahope mai ua papahi hou aku la ua Moi nei he kulana kiekie, oia hoi he Luna Nui no ka halema’i pupule. Ua paa oia ia kulana a hiki wale i ka hookahuli ia ana o ke aupuni moi, a mamuli o ke aloha alii a me aina oiaio iloko o kona puuwai ua waiho aku la oia i kela oihana. He laia o Uilama Olo  ka Papa Ola, aka, mamuli nae o ka nawaliwali ua hiki ole iaia ke hele mau aku i ka halawai. He moho holo balota o Uilama Olo no ka aoao Demokalaka ma ke kau koho  balot aku nei o ka 1900.

         He lala kiekie loa oia no ka hui malu Free Mason o Honolulu nei. I ka wa i hoala ia ai o ka Hale Naua e ka Moi Kalakaua o Uilama Olo ke kahuna nui oia hui, a oia kekahi kanaka paanaau i na mele a me na moolelo o ke au kahiko o Hawaii nei. He kanaka aloha a makee alii oiaio, a oia no hoi kekahi o na elele i Lele pu ai me Kalauokalani, Kaulia a me Keoni Rikikini e hoao ma na ano a pau e hoihoi hou mai o Makinile i ka aa o Hawaii nei, a i waiho aku hoi i na