Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 11, 15 March 1902 — Page 7

Page PDF (778.34 KB)

This text was transcribed by:  Kehau
This work is dedicated to:  I na keiki hanauna aloha 'o Maka'ala Pe'a, Makana Leaverton, Melelani, Iwi (Yvonne), U'ilani :)

KE ALOHA AINA, POAONO, MARAKI 15, 1902

 

_____________________

 

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

---: NO: ---

 

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

_____________________

 

Ka Makaikiu Kupaianaha!

 

MOKUNA XXX.

 

He Malihini Hanohano---Ka Hoalo-ha Kahiko---Ka Makana a ke Aloha.

_____________________

 

 

            Kuu hoaloha, wahi a Silevia me ka huli ana maluna o ke kauwa a kauoha e hookomo ia aku kela keo-nimana iloko.

            E like me ke kauoha aia ua keo-nimana nei ua komo aku la a paa aku la iloko o na puili lulu lima ana a Silevia, alila, na ua Haku wahine nei i hoolauna ae me Haku Danekota a me ka Ela o Kalivi me keia mau olelo o ka hookipa. Kuu Haku o Mr. Heneri Beleinahama keia kuu hooaloha a hoopakele o kau mau la popilikia a o ke kanaka ahonui hoi o ka puuwai hamama. Mr. Heneri Beleinehama o Haku Danekota keia ka'u kane mare, Haku Danekota Heneri Beleineha-ma.

            Alaila, mai ka hoolauna ana ia laua, ua hoolauna pu ae oia i kana keiki e like me na kahoahoa ana ae la mamua a o ka hope loa Sana Bisila Ela o Kalivi Mr. Heneri Beleinehama, alaila, noho iho la ua Heneri Beleinehama nei ka ma-kaikiu kupaianaha o ko Ladana puali makaikiu maluna o ka noho i hoouwai ia mai nona.

            O ka olelo mua loa o ka hoolau-na i weheia ae e ua makaikiu ku-paianaha nei oia no Kona pahola ana mai i kana mau hoomaikai ana maluna o na Haku kane a wahine o Danekota, alaila, me ka huli ana no maluna o Silevia ua kanaenae hope ae oia kuu Kaunawahine Silevia, o ka hoomaha ana keia o ke kaua mau luhi iloko o ka hope-na a na ka make e hookaawale hou.

            Ae e kuu Heneri maikai a ke aie nui nei au nou e kuu hoaloha, wahi a Silevia me ka huli ana ae malu-na o kana kane a ka laua keiki e hoike ana i ka moolelo piha o ka poina ole o ko laua halawai mua loa ana ma Lokowai Home i ka la mahope iho o kona )Ailika Lema) haalele ana mai iaia, alaila, mai iaia mai ka hoike ana a ua Silevia nei i ka moolelo a hiki i ka po ihola i hala, a oia moolelo ua hoolohe mai ka Haku Danekota me na he-lehelena haikea, a i ka pau ana o ka Silevia moolelo ua huli ae ua Haku ala a haawi i na niele ana o ka hoohuahualau maluna o makai-kiu Beleinehama, a o na pane a me na haina a pau e loaa aku ana, he mau poka haowale no ia e poohu ai ka lae o ua Haku nei a oia kana i pane mai. Aohe loa oe e Heneri Beleinehama i nele ka loaa me na haawina diaholo a pau o ka lae paa o ka hamabaga nui hoi pana i hoopupule ia'u e holo pukaka ahiu iluna o ke akea laula o Amerika me kuu manao aole hoi ou puka ihu hiki ke hanu e like me ko ka ilio gerehauna. Ina no au i kanu ola ia loko o ka lepo penei ua hue ia ae no wau e oe. Ua lohe wale no au no kou inoa a me ka moolelo o kau mau hana, a ua halawai no hoi he alo a he alo i kahi manawa a kamailio pu no, aka, aole nae au i manaoio o ua kanaka ala e kama-ilio pu nei o ua anela diabolo nei no ia o ka oihana makaikiu o La-dana nei, a ke hoomaikai aku nei au ia oe no kau mau hana o ka makee kulana, a e kala mai ia'u no ka'u mau olelo keonimana ole.

            He kunou o ke saluta ka makai-kiu Beleinehama i haawi aku ai, ala-ila hoopuka aku la ia i keia mau olelo. E leha aku i kau mau hoo-nani ana iluna lio o na lani no ke-ia haawina o ka laki i loaa ia oe e kuu Haku, a e hoomanao iho o ka mea i hoohui ia e ka lokomaikai o ua lani ala mai hoao ke kanaka e hookaawale ae ia mea, alaila, o ke kanaka e makee a e minamina ana no ka maluhia o kona home, e hoomanao iho oia, o ke aloha o ka wahine ka anela maemae o ke aloha nana e kiai kou mau alahele o ka uhauha iloko o kawaihona o ka no-ho ana hoomakaulii.

            Ua ku hou ae o Haku Danekota iluna a hele hou mai la imua o ka makaikiu me ka lalau ana mai i kona mau lima a i mai la. Heneri Beleinehama o oe ko'u hoaloha oia-io mawaho ae o ka'u wahine a me ka'u keiki a ke loaa ia'u he mau ulia ana o ka popilikia ma keia mua aku e kono ia ai kau mau ko-kua ana, alaila, e nana aku no wau maluna ou o oe no ko'u hoaloha a me ko'u kokua.

            Alaila, ua huli ae la ia maluna o kana wahine a kamailio aku la. E kuu Silevia heahe ka'u e hana aku ai no ko kaua hoaloha Heneri Beleinehama, ua aie kaua no kana mau hana kokua a i ka hoomaopopo ana mai kela la mua loa mai o ko olua launa a kamaaina ana ma Lokowai Home a hiki i keia ahia maka-hiki ka mamao? Iwakalua kuma-malima? Iwakalua kumamalima, alaila, he mau makahiki mamao maoli no keia a keia keonimana i kiai a i hoomanawanui ai me ka pauaho ole no kou pono a'u i hana kuhihewa ai e kuu Silevia, a ina owau ka Moi o Beritania nei i keia la, alaila, o ka'u makana wale no e kau a e papahi aku ai maluna ona e lilo oia i Haku Meia Kiekie loa no Ladana, a e o hoi maluna ona ka inoa Keikialii o ka oihana makai kiu.

            O ka mea au i ike ai e kuu Haku oia kau e hana ai, aka, ke hopohopo nei au no ka'u makana e haawi aku ai iaia aole loa ia  i lawa no ka uku a hookaa ana i kuu aie, wahi a Si-levia.

            Aole loa au i makemake i kekahi makana mai oe mai e kuu hoaloha, wahi a ka makaikiu i kue aku ai i kela mau olelo a Silevia.

            Aole kaua pela e pono ai e kuu hoaloha. O ka uku he uku ia, o ka mohai he mohai ia, aka, o ka makana a ke aloha he momi ia ma-iloko lilo ae o ka puuwai, nolaila, o ka'u makana olioli e haawi aku nei ia oe he aloha no ia i hipuu ia me ka manao hookahi. Ano e kuu Haku o kau wale no koe, wahi a Silevia i hoopaakiki ae ai.

            Owau pu kekahi, i kokua ae ai ka Ela Opio o Kalivi me ka unuhi ana ae mailoko o kona pakeke he wahi buke uuku, a maluna o ua buke ala ua kahakaha iho ua Ela nei he wahi lalani kakau, a haawi mai la i ka makaikiu me keia mau olelo waipahe. E lawe i keia e ka makamaka no ke aloha o kuu ma-kuahine a me ka inoa o Sana Bisila ka Ela o Kalivi e loaa no ia oe kena ke waiho aku i kau kikoo me ka hui banako o Gerehama a me Kini ma, ma Alanui--Helu--La-dana.

            Ua ieha awiwi iho na maka o ka makaikiu malama o kela pepa a ka Ela Opio Kalivi i haawi aku ai, a iloko o ka puiwa nui a aa na maka me ka hikilele ua ano puua ae la ka leo o ua makaikiu nei iaia i pakoli ae ai.

            Iwakalua tausani dala ma ke ki-koo i ka banako o Gerehama a me Kini! Heaha ke ano o keia puu dala nui ae e kuu Ela Opio i haawi mai nei?

            No ke aloha ia o kuu makuahine wahi a ka Ela me ka hoomau ana mai no i ke kamailio. Ina owau ka hooilina o Beritania nei, alaila, i keia la he keikialii ukali pilikino oe no'u, aka, aole na'e pela he Ela wale iho no au no Kalivi a he hoo-ilina hoi no ia hale kaulana, nolaila ma ke aloha o kuu makuahine o ka'u wahi makana kena, aka, e hoo-manao nae e ka makamaka ua hamama mau na ipuka o Kalivi Hale no kela a me keia manawa au e kipa ae ai a hoopuka ma kuu inoa. O ka makana a'u i haawi aku la mai hoihoi hou mai ia mea no ka mea o ka uku no ia o kou luhi au i hoo-manawanui ai.

            Ua hiki ole ia Heneri ke pale a ke kue aku i kela makana a ka Ela Opio, e laa iho la na olelo i wehe a i kukala ia mai la e keia Ela Opio a ka piha naauao nui wale. Alaila o ka olelo hooholo wale no o ka mahalo kiekie a me ka hoomaikai nui, oia ka ua makaikiu nei i lawe mai ai a kahoahoa ae na na lani e hoopomaikai mai i na a o ka Ela Opio iloko o ka holomua e lilo oia i kanaka hoopono o ka puuwai hamama.

            Mahope iho o na olelo kahoahoa a ka makaikiu aia ka Haku Dane-kota ua hoea hou mai a ku he alo a he alo me ua makaikiu ala a o ka huaolelo hoolauna mua a ua Haku nei i pane mai ai me na he-lehelena ulumahiehie o ka hauoli.

 

_____________________

_____________________

 

HOOLAHA KUAI A ME HOOPAA A KA MEA MORAKI.

_____________________

 

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraki i hanaia e Lulia Waianuhea, wahine-kanemake, o Honolulu, Mokupuni o Oahu Teritori o Hawaii, ia C.B?, Kahuwaiwai, ma ka la 6 o Novemaba, 1899, a i hoopaa ia ma ke Keena Kope Aupuni, Oahu, ma ka buke 196, aoao 464 a me 466, ke hoolahaia aku nei ma keia, ua ma-nao ka mea paa moraki e paa i ua moraki la i oleloia no ka hahaki ia o ka aelike, oia ka uku ole ia o ke kumu paa a me ka ukupanee i ko laua wa uku, a o ua moraki ala i oleloia, e hoolilo ia aku ana ma ke kuai kudala ia ana ma ke keena ku-dala o James F. Morgan, ma alanui Moiwahine, Honolulu, ma ka Poa-kahi, Maraki 17, 1902, ma ka hora 12 awakea. O na waiwai i hoakaka ia maloko o ua moraki la, oia no kela mau apana aina elua e waiho la ma Puunui, Honolulu i oleloia, no laua na palena, penei:

            Apana 1. E hoomaka ana ma ke kihi hikina o na alanui Wyllie a me Liliha, a e holo ana.

            1. Hema 38˚ 00' Hikina 47 ka-puai ma ke alanui Wyllie.

            2. Akau 40˚ 40' Hikina 150 ka-puai.

            3. Akau 38˚ 00' Komohana 44 kapuai no ke alanui Liliha, alaila, hulo ma ka aoao o ke alanui i olelo ia no kahi i hoomaka ai.

            Apana 2. E hoomaka ana ma ke kihi Akau aku o na alanui Wyl-lie a me Liliha, e holo ana.

            1. Akau 38˚ 00' Komohana 270 kapuai ma ke alanui Wyllie.

            2. Akau 52˚ 00' Hikina 150 ka-puai ma ke alanui.

            3. Hema 38˚ 00' Hikina no ke alanui Liliha, alaila, holo ma ka aoao komohana aku o ke alanui Liliha no kahi i homaka ai.

                                    C. BOLTE, Kahuwaiwai, Mea Paa Moraki.

Hanaia ma Honolulu, Feb. 20, 1902

            feb 22, mar 1, 8, 15

 

_____________________

 

HALE MELE HOU

_____________________

 

Ahiahi Poaono, Mar. 15 '02

KEAKA HOONANEA KAULANA

---:O:---

Lieikawai

i hoomakaukau ia mailoko mai o ka Moolelo Kaulana o LAIEIKAWAI, ka Wahine o ka Liula, ka Ui Nohea hoi o Paliuli. E weheia ana e ka Hui Hawaii Ponoi Dramatic Club, ma ka Po o ka la 15 o Maraki.

            He ?, he Nohea, na Lede a me na Keonimana Keaka, maopopo ka Olelo, Nani a Lealea ko lakou mau leo me he Kahui ala.

            He nani na Ahuula. na Mahiole, na Kamaa La-i a he mimio aulii-kolomanu e kapalili ai ka naau.

            E naue nui ae i ike i ua Ui hoo-pahaohao nei. Mai poina i keia.

            E loaa no na Likiki Komo ma kahi o Wall Nichols & Co. alanui Moi. E wiki. E lealea no auanei.

_____________________

 

HOOLAHA HOOPAU HOOKOHU HOPE.

_____________________

 

            Ina kanaka a pau e ike ana i keia owau o J.K. Alapai no Kalaupapa, Molokai. Ma keia ke hoike aku nei au i ko E. Kekoa noho ho-pe ana no'u e hooponopono i ko'u waiwai paa e waiho ana ma Koee, Puna, Hawaii. A o ka Palapala Hookohu Hope a E. Kekoa i hana ai ke hoopau loa aku nei au i ka mana oia palapala.

                                                J.K. ALAPAI.

Kalaupapa, Molokai, Feb. 14, 1902.