Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 11, 15 March 1902 — HALA IA KAMAAINA ALOHA [ARTICLE]

HALA IA KAMAAINA ALOHA

Me ka luuluu a me ke kaumaha makou e hoike aku nei i na kini makamaka mai ka puka ana a ka la ma Haehae a ka welona a la i ka mole olu o Lehua, o ko makou hoaloha oiaio Uilama Olo ua hookuu mai la oia i keia ola ana ma ka wanaao Poakahi nei, a niau palanehe aku la kona uhane ma ke ala polikua a Kane. Luuluu wale. He mau mahina loihi ka hoomailo ana a ka ma'i maluna o kona kino a hiki i ka wa a ka Mea Mana Loa i kii mai ai i kona kuleana o ka uhane a kaili aku la ma kona home ma Panaewa, Palama. Ua hoohikilele ia ke kulanakauhale nei i ka wa i pahola ae ai o keia lono kaumaha o Uilama Olo ua make ua pau kona ike hou ia ana e ka huikau o ke kaona. He kanaka oia i kamaaina a i aloha nui ia e na poe a pau i ike iaia, he oluolu a he heahea i na poe a pau a kipa aku ana i kona home. Ua hanau ia oia ma ka la 7 o Augate, 1842. He kamana kana oihana mua i lawelawe ai i na la opio me kona makuakane a mahope mai he hana kaa, alaila ua wehe ae la oia i hale kuai bipi nona ma ke alanui Nuuanu. O kana hana aupuni mua loa i lawelawe ai i ka wa o ke aupuni moi e ku ana he luna ohi auhau no na Koolau a me na apana e ae mawaho aku nei o Honolulu. Mahope mai ua noho oia he kakauolelo no ke Keena Oihana Wai i ke au o ka Moi Kalakaua. A mahope mai ua papahi hou aku la ua Moi nei he kulana kiekie, oia hoi he Luna Nui no ka halema'i pupule. Ua paa oia ia kulana a hiki wale i ka hookahuli ia ana o ke aupuni moi, a mamuli o ke aloha alii a me aina oiaio iloko o kona puuwai ua waiho aku la oia i kela oihana. He lala o Uilama Olo no ka Papa Ola, aka, mamuli nae o ka nawaliwali ua hiki ole iaia ke hele mau aku i ka halawai. He moho holo balota o Uilama Olo no ka aoao Demokalaka ma ke kau koho balota aku nei o ka 1900. He lala kiekie loa oia no ka hui malu Free Mason o Honolulu nei. I ka wa i hoala ia ai o ka Hale Naua e ka Moi Kalakaua o Uilama Olo ke kahuna, nui oia hui, a oia kekahi kanaka paanaau i na mele a me na moolelo o ke au kahiko o Hawaii nei. He kanaka aloha a makee alii oiaio, a oia no hoi kekahi o na elele i Lele pu ai me Kalauokalani, Kauila a me Keoni Rikikini e hoao ma na ano a pau e hoihoi hou mai o Makinile i ka aa o Hawaii nei, a i waiho aku hoi i na

palapala kue a ka lahui no na hana pakaha a Amerika Huipuia i ko na Hawaii mau pono. I ka 18 o kona mau makahiki ua mare oia me Mary Adams kaikamahine a Kapena Adama, a no 42 makahiki ko laua noho mare ana aole ko laua puhaka i hoopomaikai ia mai me kekahi hua ohaha mai na lani mai. Ua haalele iho o Uilama Olo he wahine aloha a me ka ohana he lehulehu wale e palaumu aku ana nona. Ua nalo aku kona kino lepo ma ka ilina o Maemae kahi ona e moe ai i ka moe keu a hoole no ke kali ana no ka la hope a ke Akua e hoala hou mai ai i na poe make a pau. Ke komo pu aku nei KE ALO HA AINA iloko o na kumakena pu ana me ka wahine a me ka ohana i hoonele ia mai i ka makua ole a na na Lani no e hoomama mai ko kakou mau ehaeha.