Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 16, 19 April 1902 — Page 5

Page PDF (679.30 KB)

This text was transcribed by:  Katy Darlington
This work is dedicated to:  For my makuakane, Glennon Mahealani Trevenen

KE ALOHA AINA, POAONO, APERILA 19, 1902.

------------

            No ka manao ana he hana maikai a ku i ke aloha, ke kokua ana o kekahi i kekahi, no ke pale ana i na haawe hookaumaha me papilikia o ka noho ana o keia ao.  Nolaila, o makou na Hawaii no lakou na inoa malalo iho, i hoohui ia makou iloko o ke apo o ke aloha a me ke kuikahi a i aelike hoi a hoopaa ia makou pakahi e hoohui ia makou a pau e lawelawe hana malalo o ka inoa ka Hui Aloha o Hawaii.

            Nolaila, ke hoakaka nei au kekahi lala i noho iloko o ka Hui aloha o Hawaii mai kona hookumuia ana a hiki keia hora a'u e pahola aku nei i keia pomaikai nui e loaa ana i na lala e komo mai ana iloko o ka Hui Aloha o Hawaii.

            Ua kukuluia ka Hui Aloha o Hawaii i ka 2 o Feberuari, 1901.  Nui na dala i luluia iloko o keia hui e ninau iho auanei paha kekahi o kuu koko a me kuu iwi i ka hana a kela dala i luluia ai, a ke hoike aku nei ina pomaikai e loaa ana ia oe e kuu koko a me kuu ili, ina oe e ma'i ana a loaa na hooiaio mai ke Kauka mai o ka hui he ma'i oe, ua loaa ia oe he $7.50 o ka hepekoma hookahi a hiki i ka wa e pau ai o kou pilikia, aole au lilo kauka ana na ka hui ia mau lilo ana, a i make oe i keia ma'i ana ou, aole lilo a kou ohana na ka hui na lilo ana a pau me ka loaa pu aku o kekahi huina dala mai na lala aku o keia hui i ka wahine kanemake a me na keiki.  E ninau hou mai auanei paha kuu koko a me kuu iwi mehea la e maopopo ai ka oiaoio o keia, ae, me keia no ia:

            Ma'i iho la o Joe Koli i Mei, 1901 hoomakaia kona ukuia ana i ka la 23 o keia mahina a pau kona pilikia i Iune 6, 1901, a ua uku ia iaia ka huina dala o 20, a o kona waiwai 10 iloko o ka hui he $10, oia hoi he $5.00 uku komo mua a he eha mahina o hookahi dala o ka mahina hookahi he lulu mau; pau ia, eia iho o Joe Hopaikua he elua ona mahina i ma'i ai, ua ukuia me ka maikai aole hoopaapaa, uku pu ia me na lilo kauka; eia iho o Moses Keau oia kekahi lala i loohia ina popilikia; a ia Kealoha Makahiehie ukuia ia R. Ahuna no ka make ana o kana wahine he $37.50 i ka la 28 o Iune, 1901, D. Kama loohia ina popilia, J. K. Makeelani, E. P. Beniamina, a hiki mai i ka la 30 o Novemaba, 1901, make iho la kekahi lala i aloha ia o ka Hui Aloha o Hawaii oia o Paul Hemnes he Hawaii oia i noho hana ma ka hale mikini o Hapa, a ua hooliloia na dala he 75 me ka maikai aole hoopaapaa.  Nui maoli no ke kokua o ka Hui Aloha o Hawaii, a ua loaa pu i kana wahine ka huina $43 mai na lala aku o keia hui ma o ka Puuku ala, a o ka lala hope i uku ia ai i loohia ina popilikia oia no o Mr. J. K. Nakookoo ukuia iaia he $13 90 no 13 la o kona ma'i ana ukuia ia ke Kauka Aveleke no na ia ana i lapaau ai ia Mr. J. K. Nokookoo he $7, ua like ia me $20 90 iaia.  He lala hou loa mai oia.

            Nolaila, ua akaka aku la ia oe e kuu koko a me kuu iwi na pomaikai e loaa ana i ka mea e lilo ana i lala no keia hui ka makou kahua hana a alakai no na poe ilihune; no ia mea aia a loaa ka manawa kupouo ia makou, alaila, hoopuka aku makou i ka makou mau kanawai a me na rula, ina no he lala hou kekahi e manao ana e ike ina mea a pau e pili ana i keia hui e hui mai me ko makou Puuku W. Ringer, a e loaa no ia ma kona halekuai ma Alanui Muliwai kokoke i alanui Kukui; ua manao au ua lawa paha keia mau hoakaka uuku ana au no ka Hui Aloha o Hawaii.

            Nolaila, ke kahea a ke konoia aku nei na kanaka Hawaii o ke kulana ilihune e komo mai iloko o ka Hui Aloha o Hawaii.  He hui keia no na kanaka Hawaii wale no, a ina e ku kela a me kela kanaka Hawaii a hoomaopopo pono i kona mau aoao a pau o kona oia ana ma keia honua, e ike pono no auanei oia ua piha oia me na popilikia, a ina pela io iho la ko kakou noho ana ma keia honua, he mea pono e ike e kakou i kahi nana e pale ae i kekahi mau pilik a e kau mai ana maluna o kakou a me ko kakou mau ohana, a ina hoi ua pohihihi i ka mea nana e hoopakele ae.  Ke kukuluia nei keia ninau maopopo malalo iho a me kona haina penei:

            Pehea la kakou e hoopakeleia ai mai kekahi mau pilikia e kau mai ana maluna o kakou a me ko kakou mau ohana; o ka haina maopopo loa o ka ninau oia keia, e komo like mai kakou iloko o ka Hui Aloha o Hawaii a e lilo i mau lala maikai no keia hui a i ke komo ana a lilo i lala a i ole mamua o ke komo ana a lilo i lala a i ole mamua o ke komo ana a lilo i lala no ka hui i oleloia, e noonoo mua i na pomaikai e loaa ai ia oe a me kou ohana mamuli o keia mau ninau malalo iho penei:

            Ina au e loaa ana i ka ma'i no kekahi manawa oiai au e noho lala ana no ka Hui Aloha o Hawaii, mai hea mai la e loaa mai ai ia'u ka uku hoomau, ina au e loaa ana i ka ma'i no kekahi manawa, nawai e lapaau ia'u a nawai hoi e uku no ko'u lapaau ia ana, ina a e make ana au owai la ke hele ana e hoolewa ia'u ma ke ano o ka hoohanohano ana ia'u, ina e make ana au nawai e uku i kekahi puu dala i ka'u wahine aioka no ke kokua ana iaia a me ka olua mau pulapula aloha a lei ai hoi o ka makua ka opuu kalaunu nani o kou home e ka makua.

            A ina o kuu wahine aloha a hoa pukui o ke anu ke make ana, na wai a kokua ana ia'u ma na mea e pili ana no na mea e pili ana no na hoolilo o ka hoolewa ia ana o kou wahine aloha a hoa ohumu o na wa nele o ka noho na o keia honua na ka Hui Aloha o Hawaii.

            Me keia mau ea uuku a'u e hoaiai aku nei imua o kuu Lahui aloha, ua ike no kakou i na wa po pilikia a pau e hou hele ana 10 a ia nei nei, a ina e komo like mai kakou a pau iloko o ka Hui Aloha o Hawaii, e loaa no ka haina no ka pono pakahi o na mea a pau e komo ana i mau lala no ka hui.  Me ka lana o ka manao aia iloko o kela a me keia kanaka o ke kulana haahaa na ninau like ole e ninau ana e komo paha au aole paha.  E komo mai mai kanalua ka manao, ua ike pono au i ke kulana o ka Puuku o keia hui i kana alakai ana i keia hui.  E noho mau ana ka halawai a ka Hui Aloha o Hawaii ma Lei Momi Hale i ka hora 10 A. M. o kela a me keia La Pule mua o na mahina a pau.

JOE KOLI.

------------

AIA KE ANAI AKA KA MA'I KORELA IA MANILA.

---

            Ua hoopahaohao ia ko kei kula nakauhale i ka wa i loaa mai ai na hoike i keia kulanakauhale ma ke kakahiaka Poaha nei aia he moku koa mawaho aku o ka Lae Loa mai Manila mai.  He oiaio, o keia moku lawekoa oia no ke Grand i haawiia na kauoha iaia no ke kipa ana mai ma Hawaii nei e hoopiha nanahu a me wai ai mamua o kona hoomau loa ana aku i kona alahele no Kapalakiko.

            O ke kumu o keia kauoha i haawiia ai i keia moku mamuli no ia o ke poha ana ae o ka ma'i korela ma Manila.  O ka ma'i mua i ikeia ma ka la 20 o Maraki, a mai ia wa mai a hiki i ka la 28 o Maraki.  He 84 ma'i korela i ikeia a he 65 o loko oia heluna i make.  Aia ka ikaika o ka luku ana o keia ma'i maluna o na Pilipine, aka, he hookahi nae Europa i lilo aku ke ola i keia ma'i.

            I ka wa a ka moku lawekoa Grant i haalele aku ai ia Manila ma ka la 31 o Maraki ua paniia na hale oihana, aka, ua hoikeia mai nae ua akakuu mai ka ma'i.  He elima la o ka hoomaluia ana o ka moku lawe koa Grant ma ke awa o Manila me kona mau ohua mamua o kona hookuu ia ana e haalele aku ia awa, a ua kauoha ou ia kona aliimoku kiekie maloko o elima la o ka moku ma ka moana mai Manila mai, ina e puka ana ka ma'i iwaena o kona mau ohua e hou aku no oia i Manila aka, aole nae he ma'i i poha ae a hiki i kona hoea ana mai la i keia awa.

            He 18 la holo o ke Grant mai Manila mai.  E hoihoi ana oia i kekahi mau puali o ka regimana 12 a me na koa i pau ko lakou manawa maloko o na puali like ole o na regimana koa ma Pilipine a me kekahi mau aliikoa me ko lakou mau wahine.  No lakou ka heluna a pau ma kahi he 1075 ohua.

            E haalele iho koa oia ia Honolulu nei i keia Poaono mahope o kona piha ana i ka nanahu a me ka wai.

------------

HE OPUU I MAE.

---

            I ka wanaao o ka Poaono i hala ke kipa ana ae o ka uhane o ka make a kaili aku ia i ka hanu hope loa o William Joseph Coelho Jr., he opio nona na la pokole ma keia oia ana, he 1 makahiki, 3 mahina me 27 la.  Ua hanauia oia ma ke kakahiaka Sabati, Dec. 16, 1900. a haule aku la i ka la 12 o Aperila 1902.

            He opuu nani keia i omaka ae ma ke kihapai o Mr. a me Mrs. W. J. Coelho, a mamuli o ka ma'i hiki ole ke lapaauia e ke kauka, ua lilo aku la keia opio i kona Makua Lani.

            Nui na makamaka me na hoaloha i kipa ae ma ka home o na makua e u pu me laua iloko o ko laua kumakena ana; a mamua ae o ka haalele ana o kona kino wailua i ka home, ua malamaia iho la he anaina haipule hoonani i ka Makua Lani malalo o ka alakai ana a Mr. Moses K. Nakuina.

            I ka hora 4 p. m. o ka La Sabati iho nei, ua malamaia he hoomaika ana i ke Akua ma ke kao o ka lua i hoomakaukauia nona, malalo o ke alakai ana a ka Makua Lono o Kaumakapili.  Lehulehu wale na hoa o ke Kula Sabati o Maemae i akoakoa ae malaila—na makua me na keiki.  Ua mele pu mai lakou i kekahi mau leo hoonani ma ke walohia.  Nui no hoi na olelo maikai a ka Makua Lono i a'o mai ai i na makua me na makamaka.  Mahope iho o ka pule ana a ka Makua Lono, ua waiho ia aku la ua opio la i ka opu o ka honua no ka manawa pau ole.  Aloha no.

------------

UA HIPUU IA A PAA.

---

            Ma ka la 6 o keia mahina, ua hoohui ia ae ma ka berita laahia o ka mare o E. N. P. Kaaua  o ka Ua Kanilehua o Hilo me Miss Maraea Kukahiko he ui no Makena, Maui, ma ka home o ka wahine ma Makeua.  Mahope o ko laua hoohala ana he mau la malaila ua huli hoi aku la laua no Hilo no ka home paa o ke kane.  O ka makou e kanaenae ae nei e hahai ia na la o ko olua noho mare ana iloko o ka oluolu a me ke ulakolako.