Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 17, 26 April 1902 — O KA HON. JAMES KEAUILUNA KAULIA, KA PERESIDENA NUI O NA AHAHUI ALOHA AINA O KO HAWAII PAEAINA Ua Hala, Ua Nalo, Ua Pauaho Mai la i Keia Ola Ana, a Moe Aku la i ka Moe Kapu o Niolopua. Luuluu Wale Hoi--e [ARTICLE]

O KA HON. JAMES KEAUILUNA KAULIA, KA PERESIDENA NUI O NA AHAHUI ALOHA AINA O KO HAWAII PAEAINA

Ua Hala, Ua Nalo, Ua Pauaho Mai la i Keia Ola Ana, a Moe Aku la i ka Moe Kapu o Niolopua. Luuluu Wale Hoi--e

Me ke kaumaha a me ka luuluu makou e hoike aku nei imua o ka lehulehu e noho ana mai ka puka ana a ka la ma Haehae a ka welona a ka la i Lehua, o James Keauiluna Kaulia, kekahi o na alakai o ka lahui ua pauaho mai la i keia ola ana. Ua maha, ua pau ka ike ana i na mea o keia ao ehaeha, a ua kuu hoi ka luhi ma ke ahiahi La Pule nei, Aperila 20,1902. Ua hoea mai kona hora hope iloko o ka moeuhane mua ole ia, no ka mea, aole he wahi kahoaka o ka ma'i e hoomailo ana maluna o kona kino. Ma ia kakahiaka La Pule, he kanaka kino ikaika no o Kaulia, a ua hoea aku oia i ka halewai ma ka hora 9, no ka nana i na poe i hoopilikia ia e ke kanawai maloko oia hale no ka haawi ana aku i kana mau kokua. I kona hoea ana aku i kona home ua kahiko iho la oia me ka aahu kupono a hele aku la i ka pule me kona ohana i ka luakini o Kaumakapili. I ka pau ana o ka pule ua hoi lakou me ka maikai a malama iho la i ko lakou paina awakea me ka mahui ole ae o kana wahine o ko laua paina hope loa ana ia a naue akn la kana kane aloha ma kana huakai no kela kapa o ka muliwai eleele o ka make. Mahope o ka pau ana o ka paina awakea ua moe aku la o Kaulia me ka hoooanea ana ma ka heluhelu buke moolelo Hawaii, a o kana wahine hoi ua hele aku la oia e ike i kona ohana ma Nuuanu. O kona makuakane ma loko o kahi rumi aku, kahi i moe ai me ka manao ole ae he poino ko ka hale ua ala ae oia a hele e huki i ka bele halawai o Kaumakapili. Ma ka huli hoi ana mai a ka wahine mai Nuuanu mai ma ka

hora 6:30 oia ahiahi ua ike iho la oia i kana kane e moe ana no. Ua hoala aku la oia, aka, aole he onioni ae. Ua hoea pu mai o Kaulia opio ia wa a holo aku la e hoike ia Asa Kaulia kona kupunakane no keia pilikia ma ka halepule o Kaumakapili. E pumehana ana no ke kino o Jas. K. Kaulia i ka wa i loaa aku ai, aka, ua lele nae ke aho. Ua hoouna kokeia he kaapio no ke kii ana i ke kauka, aka, aole nae he kauka i loaa a hiki i ka hora 10 ua haawi ia na lomilomi ana nq ka hoihoi hou ana mai i ke ola iloko o ke kino e waiho oni ole ana, aka, ua hiki ole nae, no ka mea, ua ikaika ka umii ana a ka make. Ua hoike ia mai ka lohe i ka halewai no keia make hikiwawe o Jas. K. Kaulia a ua kahea koke ia he aha koronero no ka hoea ana aku i ka hale kaha kanaka o ke aupuni, kahi i lawe ia aku ai ke kino make o Kaulia e kahaia ai, no ka haawi ana i ka lakou olelo hooholo no kona kumu i make hikiwawe ai, no lakou na inoa Kualaku, William Olepau, Joseph Kalana, John Noble, Jno Kuaana a me Joseph Fern. O ka hoike a Kauka MacDonald mahope o kona nana akahele ana i ke kumu i make ai o Kaulia he ma'i puuwai ke kumu i hiki wawe loa ai kona make. Ua hooiaio mai kekahi hoaloha o ka mea i make, ua a'o aku kekahi kauka ia Kaulia mamua aku nei, e malama pono oia i kona ola kino, aka, ina e hoohemahema oia aole e loihi ana kona mau la ma keia ola ana. Ua hanauia o James Keauiluna Kaulia ma Holualoa, Kona, Hawaii, i ka la 16 o Augate, 1860,

mai ka puhaka mai o G. W. Laioha a me Eva, kana wahine. A i ka ekolu o kona mau makahiki ua hoolilo ia aku oia i keiki hookama na G. Ahia (k) a me Mikala (w) imua o ka Lunakanawai Kaapuni H. Sheldon. Ai ka ewalu o na makahiki ua holo mai lakou no Honolulu nei, a ua komo oia i ke kula apana ma Kawaiahao i noho kumuia e J. Kalauli no elima makahiki. Komo oia i ke kula o Kehehuna he elua makahiki. Waiho ike kula ua komo akn oia ma ka oihana poola; he kuai o na hua mea ai o kela a me keia ano, a i ka 18 o kona mau makahiki mare oia i ka wahine oia o Miss Maraea Malaihi i ka Ia 2 o lanuari 1879, a ma ke kau o Okatoba oia makahiki no i hookaawale ia ai ka berita mare mawaena o G. Ahia (k) a me Mikala (w), a ua mare hou aku o Mikala (w) ia Asa Kaulia, a pela iho la i lilo mai ai o J. K. Kaulia i keiki hanai na Asa Kaulia a e o nei kela inoa James Keauiluna Kaulia maluna ona a hala aku la. Ua noho hana aku la oia me Lewers & Dicksons kuai papa no na makahiki elua, a mahope iho ua noho hana aku oia me Chas. Mahoe a me ke a'o pu hoi ma ka oihana kamana, a ua loaa no iaia he makaukau ma ia oihana, a mahope mai ua noho oia me Kerr he haole pena no aneane ekolu makahiki, a ua loaa no he ike ma ia hana. Ma ia mau oihana hana oia i lawelawe ai a hiki i ka manawa o J L Kaulukou i hookohu ia mai ai i makai nui no ka Mokupuni o Hawaii a ua lawe pu aku oia ia James K Kaulia no Hilo no ke a'o ana i ka oihana kanawai a me ka hooponopono pu i

ka oihana makai, a i ka waiho ana mai o Wm. White i ka oihana kakauolelo, ua hookohuia aku la o James K. Kaulia i kakauolelo no ke keena o ka makai nui, a ia wa ua hookohu ia oia i kapena no na makai o Hilo. I ka hookiekie hou ia ana ae o J. L. Kaulukou i Ilamuku no ke aupuni, ua hookiekie ia ae la o F. Pahia i makai nui a o James K. Kaulia i hope makai nui no Hawaii; a ia F. Pahia i hele mai ai i ka Ahaolelo ua waiho ia aku Ia na hana a pau ma ka Iima o ka hope makai nei, J. K. Kaulia. A i ka manawa i hookohu ia ai o F. Pahia i hope ilamukn ua hookohu ia o John Baker i makai nui no ka Mokupuni o Hawaii, ua waiho aku Ia o J. K. Kaulia i na mea a pau ma ka lima o ka makai nui hou a hoi mai la no Honolulu nei. Ma ka oluolu ia ana mai e S. K. Ka-ne ua noho aku Ia ma ke a'o ana i ka oihana kanawai. A no kekahi mau makahiki ua ae ia mai la oia e lawelawe i ka oihana loio imua o na aha hookolokolo a pau o ka Paeaina. I ka manawa a Joseph Nawahi i kukulu ai i ka ahahui Aloha Aina i noho Peresidena ia no e Joseph Nawahi, o J. K. Kaulia ke Kakauolelo; a hiki i ka manawa i haalele mai ai oia i keia ola ana i ka M. H. la 16 o Sepatemaba 1896. Ua kahea ia he aha elele no ke koho hou ana i Peresidena ma kahi o Joseph Nawahi i make. Ua noho ia aha elele ma Mililani Hale ma ka la 28 o Novemaba, 1896, a ua koho ia o James K. Kaulia i Peresidena Nui no ka Paeaina holookoa; a ua mau kona noho'na Peresidena

a hiki i ka wa i lilo ae ai ka ahahui Aloha Aina malalo o ka inoa Home Rula. Ma ka haunaele o ka 1895, i keia la poina ole, oiai e hopuhopu ia ana na kanaka a me na haole ma ke ano hoohuoi o James K. Kaulia no kekahi oia poe i hoopaa ia ma ka halepaahao ma Kawa no na la he 50 a hookuu ia mai la oia. Ua lawe pu mai oia he papaa berena paakiki i mea e hoomanao ai no na la o ka noho'na loea me ka ai ana i ka berena o ka ehaeha me kona mau hoa o ka hale kaupoku ole o J. Low. A mahope mai ua hooholo na ahahui elua, ahahui Aloha Aina a me ka ahahui Kalaiaina e hoouna i mau elele e holo i Wasineno ka imi ana i ka pono o ka lahui a me ka noho alii, nolaila, ma ka ahahui Aloha Aina o J. K. Kaulia a ma ka ahahui Kalaiaina o D. Kalauokalani, a o J. Likikini a me Uilama Olo na hoa elele, a hiki i ko lakou hoi ana mai. Na James K. Kaulia me kana wahine, ua hanau mai he 7 keiki a ua hala e aku la mamua he 6 keiki a he hookahi no e ola nei nona na makahiki he 17 iloko o Maraki 18 i hala aku la. Nolaila, ua lawelawe ia e James K. Kaulia na oihana like ole, oia hoi ke kalewa ana i na hua mea ai, ka hana poola, ke kamana, ke pena hale, ka oihana makai a me ka oihana loio, a ma ka oihana pili kalaiaina oia no kekahi, a ma na hana pili i ke Akua oia no kekahi, a he hoahanau hol no ka ekalesia o Kaumakapili. O ka lima akau ia o ka aoao Home Rula, a o kekahi hoi o na alakai hope ole o ka lahui. Ua hala oia, aka, o kana mau hana nae i waiho iho la mahope nei he kia hoomaoao poina ole ia na ka lahui aloha e hoomanao mau ai nona i na manawa a pau. Ke komo aku nei KE ALOHA AINA iloko o na kumakena ana me ka wahine a me ka ohana i hoonele ia me ka makua ole, a ma na Mana Lani e haawi mai i na hoomama ana ia lakou. E HOOKUU IA ANA E IKE KA LEHULEHU. Ma ka hora 11 o ke kakahiaka La Pule e hoihoi ia aku ai ke kino puanuanu o James K. Kaulia no ka Luakini o Kaumakapili mauka o Kapalama. A ma ia wa e hookuuia ai ka lehulehu e ike hope i kona helehelena aloha a nalo aku no ka wa mau loa. He elua hora i haawi ia no ka lehulehu e ike ai iaia, a ma ka hora 2 oia auina la e malama ia ai e auina la e malamaia ai ke anaina haipule hope maluna ona. Ma ka hora 3 o ka auina la e nee aku

ai kona huakai hoolewa mai ka luakini aku no ka ilina o Maemae, kahi ona e waiho pu ia aku ai me kona mau ohana i hala mua aku ma o. PAPA HOONOHONOHO HUAKAI HOOLEWA. O keia malalo iho nei ka papa hoonohonoho huakai hoolewa o ka Mea Hanohaoo James Keauiluna Kaulia, ma ka La Pule, Aperila 27, 1902, hora 3 p.m., mai ka Luakini mai o Kaumakapili, ma Kapalama. Mea Hana Pahu. Kapena Makai. Puali Makai. Puali Puhi Ohe. Pualikoa. Hui Aloha Aina Home Rula. Kahunapule. Papa Himeni o Kaumakapili. Papa Himeni "Zion's Religio and Literary Society." Hui Poola. Aha Hooko o ka Ahahui Home Rula.

Nh Hapai Paha.

PAHU

Na Hapai Pahu.

Wahine Kanemake me ke Keiki. Ka Ohana. Peresidena o ka Hui Home Rula Wahine a ka Elele Home Rula. Na Alii Opio. Na Lunakanawai. Papa Loio. Papa Hooko o ka Hoi Kokua a Hookuonoooo o na Oiwi Hawaii. Na Kakau Nupepa. Hai Moolelo Hawaii. Ka Lehulehu. Na na Poola e huki ana ke kaa kupapau mai ka luakini aku no ka ilina o Maemae, a o na hapai pahu e wae ia ana he elua mailoko mai o ka hui Poola, elua mai ka Papa Loio mai, elua mai ka aoao Kuokoa Home Rula a me kekahi mau hoaloha e ae. O na poe e haawi mai ana i na haiolelo hoalohaloha no ka mea i make maloko o ka Luakini o Kaumakapili oia o J. L. Kaulukou, Senatoa Kalauokalani a me J. M. Poepoe. NUI NA POE I KIPA AKU E IKE I KONA HOLOWAA. Mai ka ae ia ana o ka ohana o James K. Kaulia e hoi aku a noho pu me kona holowaa e waiho ana ma ke keena hookipa o ka Hale Hana Kupapau o H. H. Wiliams ma ke alanui Papu. He nui a lehulehu kona mau hoaloha i kipa mau aku e ike iaia a me kana wahine aloha i ke ao a me ka po. E haawi aku ana i na olelo hoolana i ka ohana i hoonele ia i ka makua ole, a e kaana pu ana hoi i na puolo waimaka a ke aloha. Walohia wale.