Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 21, 24 May 1902 — Page 5

Page PDF (721.92 KB)

This text was transcribed by:  Leialii Megino-chow
This work is dedicated to:  Naoneala'a

KE ALOHA AINA

 

 

KE ALOHA AINA,  POAONO  MEI 24, 1902.

 

 

MOOLELO HOONI PUUWAY

:NO KE:

KAKELA LANAFODA

:KA:

Ipuka o ke Kuewa me ka Aea.

:KA:

Pua Lilia Ahiu o Sanadela.

 

     O ka leo mahalo o ke anaina ma kaikai maluna o ka moho lanakila oia wale no na leo uwa hoopaiakuli nana i hoowawalo ae na paia ululaau e hoopuui ana ia Leinafoka Paka, a i ka wa a ka Ilamoku i kukala mai ai ua lilo ka hanohano o ka inoa moho a me ka makana i ka moho o ka lio hulupala ua hoopalakuli hou ia ae la ka lewa me ka leo hoo ho ahiu o ka piha hauoli, a ia iwa @na o ia ulumahiehie o ka hauoli o ma haku aoo kekahi o Lanafoda, aka, iloko o ka puuwai o na wahine i sila ia ka makee a me ke aloha no kana kane e helu pu ia ka Pua Liliu Ahiu o Sanadela oia kekahi e haaheo no ka hanohano okeia lanakila i loaa i kana aliikane, a i ka wa a ua moho lanakila ala i pii aku ai no kahi a ka Ilamuku e ko ana na hoomaka mai oia e ka mailio ma ka hoike moakaka ana mai o ka moho lanakila aohe ia he mea e ae aka o ka hooilina no ia o ka Kakela Lanafoda ka mea nona ka la kuakoko ehaeha i hala iho la mamua iho, a e lohe ia hoi kona mau inoa hanohano mai na lehelehe ponoi mai o ka moi iaia e haawi a e kau aku ai maluna o ua moho ala.  Ano e na alii a me ka poe hanohano a me ka poe a pau i hoea mai ma keia kahua e haai i ka oukou mau hoolohe ana no ka leo o ko oukou moi.

     Me keia mau olelo a Haku Eia Maina o Sem@fila hoolaana ae la oia i ka moi imua o ke anaina.  A me ka leo moakaka a akahele hai mai la ia i keia mau olelo.  E na alii a me na makaainana, ua ili mai maluna o'u ka hana o ka haawi ana aku i keia makana maluna o ka moho e papahi ana i ka lanakila o na lealea o keia la, a oiai, eia imua o ko oukou mau ike maka ana a moho nei, nolaila, he mea pono ia'u ana e hoolauna aku iaia imua o ou kou e ike ia ai oia he kanaka opiopio i pii mai lalomai o ke kulana hoomanawanui a iluna loa aku o ka puu kilakila o ka hanohano.

     Ua hoea mai oia iloko o ko'u ka maaina ana ma ko makou halealii Weseminiseta Abe, ma ke ano moho hoopakele i ko makou nohoalii e makemake ia ana e pakaha, malalo o ka inoa ke Kuewa o Lanafoda, a mai ia kulana haahaa mai a me ka loaa ana iaia o ka lanakila no ka makou nohoalii, ua hapai koke ae au iaia i alakai a i kenela no ko makou puali i kapaia Ka Puali Alii a ano i keia la e ike ia oia o ka Haku Alii Kiekie Welemoneka o Lanafoda, a kenela nui o Ka Puali Alii ka moho a koa lanakila hoi a'u e alana aku nei i keia makana,

     Alaila, me ke kokua ana a ke Duke o Ioka a me ko laua mau ukali ponoi, aia ke sila aupuni o ka hooohiki ua kau ia ae la me na kii o na liona e kau ana, alaila, me ka leo e kahoahoa a e kanaenae ana, ua haawi mai la ia i ka pahikaua iloko o na limi o ka Haku Opio o Lanafoda, a oia ka ua haku ala i haole iho ai maluna o kona mau kuli a hoopaa iho la i kana hoohiki malalo o ke sila o ke aupuni me keia mau olelo.

     E kuu alii kuu kau moi, malalo o kela sila aupuni o ke hoohiki ke hoopaa nei au i ka'u hoohiki.  E like me ka m@u ana o keia makana i alana ia na'u iloko o ko'u mau lima pela au e oniu ai i kona wini a me kona oi a lku i ke ola o ka poe e hoao ana e kipi a e hehi i ka laahia o kela sila aupuni o ka hoohiki.  ano, e kuu moi he koa au nou a hiki i kou make ana.

     Me ke@a mau olelo a ua Kuewa nei o Lanafoda ua ku ae la ia ma luna o kona mau kapuai me ka hii ana i kela makena a haawi i na hoo lohe ana no na olelo a ua @oi ala i pane iho ai.

     Haku Welemoneka, ke pine a ke omao aku nei au i keia kea no ka poni a hoo@o ana aku ia oe i Naita no ke Kea Hemolele, e ike ia hoi oe me keia mau inoa, me ka huli ana ae imua o ke anaina kanaka a kua haua hou aku ma ka olelo a hoike ana a Haku Welamoneka o Lanafo da, he naita lanakila no ka puuwai laahia, kea kaulana iloko o ka hoo pakele nohoalii, alakai hoopono no na koa i ka@e kipi a ka enemi, kenela puuwai wiwo ole no ka Puali Alii, a he kanaka koa manao paakiki hiki ole ke hamab@ga ia, a he naita hoi i poni ia e lilo i Naita no ke Kea Hemolele mahope o kona papahi ana me ka hanohano o ka makana i alana ia a me ka lawe ana i kana hoohiki.

     Ua haawi mai ke anaina ia ka leo mahalo noka moho, ia lakou i maopopo ai aohe ia he mea okoa aku aka, o ke kanaka a lakou i noho aia ai no kana mau hana wiwo ole hiki ole ke hoopoina ia, alaila,ilokoo ka hauoli a me ke ohohia, ua haalele iho la ke anaina i ke kuea o Lanafoda Paka, a huli hoi no ko lakou mau home ma Ladana mamao.

     Ua hulihoi pu aku ka Moi a me kona kaikaina me na ukali no Ladana, a i ka uhi ana mai o ka po aia o Lanafoda ua hoi hou i ka ehu o kona mau la i hala a i laukanaka a lehulehu iho no i na Kuewa, ka Haku Sem@fila a me na Haku Opio.  A maluna o ka lakou papaaina o ia ahiahi ua haawi mai ka Haku aoo o ke Kakela Lanafoda i ka hoomaikai me ka nui o ka hauoli no kona ike maka ana i ka ikaika, ke akamai, a me ka eleu o kana keiki ma ka lawelawe ana i na mea kaua a hooi loa ia aku hoi ma ka lilo ana no iaia o ka makana a me ke kau ana mai o kela inoa Naika o ke Kea Hemolele.  E hoomanaoia e ka mea heluhelu ma keia wahi ke ike ia keia inoa ma keia mua aku o ko kaua moolelo nei, alaila, aole ia e hoohewahewa ia na ka mea o ka Haku Kuewa no ia o Lanafoda.

     Ua piha hauoli a nui maoli k@ olioli maluna o keia papaaina ma ua ahiahi ala mawaena o na makua a me ke keiki a o ka Haku Maina Semafila kekahi i komohia pu iloko o ka hauoli a me ka piha mahalo ohohia no kana keikikane a o ka maka mua loa hoi ana i ike ai i ka noeau a me ka wikani konekonea o na olona o ua Haku Opio nei.

     Iwaena o keia mau leu e la nei i na mahalo a me na hoomaikai ana, aia he mau leo mahalo hou e ae no kekahi a o ia leo mahalo o ka leo no ia o Mon@sina Kalauda ke kumu a'o kekapahi kaulana o ka Haku Opio.

 

     Lilo ke lanakila o ka hukihuki mawaena o ka Pakipika a me na Hana Hou i ka inoa mua.

     Mamuli o ka loaa ana o kekahi pilikia ia Geo. K@i@, ka ona o ka buke, "La La o Hawaii," nolaila, aole oia e puka aku ana i keia pule.

 

 

 

 

UA LOAA MAI,  HE HELUNA

....O NA....

Pena a me na Aila Pena,

Na Hulu Pena,

Na Kapuahi Aila,

Na Kapuahi Fisher,

(ua hoemila ke kumukuai)

Na Palau no ano apau,

 

Na Lako Mahiai,

@o, Oo, Kopala, Kipikua,

Na Bakeke o na like ole

Na Ipuhao,Ipu Ti,

Na Lako Aniani,

     E loaa mai ana hemau waiwai hou maluna o ka mokuahi Auseteralia.  Nolaila, e kipa mai, a e wae no oukou iho, he emi loa ka makou mau kumukuai.

Hawaiian Hardware Co., Ld

(HUI LAKO HAO HAWAII, @ KAUPALENAIA)

 

 

 

KUAI HOOPA NUI

E Hoomaka ana ma ka Poaono, Mei 24.

MA KAHI O

K ISOSHIMA

ALANUI MOI KOKOKE I KE ALANUI BETELA.

 

NO EKELU PULE WALE NO

 

Ua hoemi ia na waiwai a pau o ko makou halekuai.  E hele mai no a pau.

 

 

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI

 

HOOLAHA KUAI A ME HOOPAA A KA MEA MORAKI.

 

     Ke hoolahaia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o ka hoolilo ana i kekahi moraki i hana ia e Mary A. Aki a me Samuel K. Aki, kana kane, no Honolulu laua, Mokupuni o Oahu, Teritori o Hawaii ia S. C. Allen, e lawelawe hana nei ma Honolulu i oleloia, malalo o ka inoa hui o Allen & Robinson, ma ka la 16 o Mei, 1896, a i hoopa a ia ma ke Keena Kope, ma Honolulu i oleloia, buke 160, ma na aoao 380, 381 a me 382, a i ho@lilo ia aku i ka Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii he hui i hoalaia a e ku nei malalo o na Kana wai o ke Teritori o Hawaii, ma kekahi palapala hoolilo i hanaia ma ka la 1 o Dekemaba, 1900, a ua hoopaaia ma ke Keena Kope Aupuni, Buke 214, aoao 396 me 397.  Ke hoolahaia aku nei ma keia, ua manao ka mea paa moraki e paa i ua moraki la i oleloia no ka hakahi ia o ka aelike, oia, ka uku ole ia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ka wa uku.

     Ke hoolahaia aku nei mahope o ka hala ana o na pule ekolu mai kona la i hoolahaia ai o keia waiwai e hooliloia aku no ia ma ke kuai @dalal ana ma ke Keena Kudala o JAMES F. MORGAN, ma Honolulu i ol loia ma ke Poaono, Iune 14, 1902, hora 12 o ke awakea o ka la i oleloia.

     No na mea i koe e ninau ia J. M. VIVAS loio o ka mea paa a@e o ka mea paa moraki, Honoulu.

The Portuguese Mutual Benefit Society of Hawaii.

Paa Aie o ka Mea Paa Moraki.

     O ka waiwai i hoakakaia ma ua moraki ala.

     O kela mau aina a pau e waiho ana ma ke alanui Kamehameha IV e noho ia nei e Mary A. Aki a me Samuel K. Aki i oleloia, i hoakakaia penei:

     E hoomaka ana ma ke aoao Ko mohana o Alanui Kamehameha IV 450 kapuai Akau mai ka hookuina o ke alanui Moi ame alanui Kamehameha IV (aoao akau) alaila, holo;

Akau 34@ 30' Hikina ma Alanui Kamehameha IV 126 kapuai, alaila

Akau 50@ 30' Komohana 200 kapuai ma ke alanui e pili ana, alaila

Hema 36@ 05' Komohan@ 134 kapuai, alaila,

Hema 52@ 20' Hikina 202 kapuai no ke alanui Kamehameha IV, no kahi i hoomaka ai nona ka ili aina ma kahi o 56-@00 (Kanalima-kumamaoono Hapahaneri) o ka eke oi a emi mai.

     Mai @4, 30, June 6, 13, 14.

 

 

 

 

Wm. RINGER

 

     Eia au imua o oukou e o'a mau hoa lahui Hawaii, ua wehe ae ae @ei au he halekuai kika, kikiliki, pakanau o na ano a pau, kini mea ai o na ano like ole, wai momona, paka Hawaii o Kailua Kona paka ona, a pela mana Opelu maloo.  Ua hiki ia'u ke hooiawa i na makemake o'u mau hoa hana@ o na moupuni.  E loaa no au ma alanui Muliwai, kokoke i alanui Kukui.   P. Bo. Box 483.