Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 23, 7 June 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

He paki liilii ana no ke kuha. be lele llilil ana no na bake kanawai hepeku ana no aa wawae i ke pani o ka pabo hao, aia ua 1010 nei na nolao iho ilona o ka noho me kona mau helehelena e hoike ana ua hiki iaia haehae i kekahi kino kanaka a weiaweln liilii. O ka hoea aku o kahi elemakule laepaa ma ua kakahiaka ala a ku he alo a he alo r»e ia o ia ka ua loio Wabila nei ekali antfalaila, o kona hopena no ia aole e hehi hou iwaho 0 ke alanui. Aka, ua ae mai anei na lani ia mau manao o keia puuwai eleele ? Aole, aole loaMai ia kakahiaka a poeleele mai īa poeleele a kakahiaka hou aole loa i hiki aku ka makaikiu, a ua hoopiha loa la o loio Wahila e ka inaina a me ke kuaki. No ka makaikiu iaia e hoi ala m'a kela la, ke hoonaaikola ala kana mau olelo no ka halawai aku o ua loio nei ma ke kukahiaka e pii ai ke kai a lele liilii iluna o na makalae, a he mea oiaio, a pololei ia mau olelo a ua kiu nei £■ lite nao ka kaua 1 ike ae nei e ka makamaka "heluhela. Wahi a ua makaikiu nei, na kuhi pahaoe e kena loio wahahee o oe wale no ka ike ia mea he falu hoo pun'puni. I pelo wale aku no wau ia oe a ke bilivi mai oe ia'u, alaila, ua ike au i na mea huna ekaeka o kou keena oia hoi he keena ia no na h»na karalma eleele loa, a no kahi wa e hui hou aku ai aole loa oe e nalowale no ka mea he kuni hiki ole ke koloi i"» maka hua •niani. Ha, ha ha, loio Hon Wiliama Wabila, he loio makahi oe, a ina te mea hiki īa'u fce poalo i kela onohi hua aniani mai ko maka ae, alaila, i ka la a'u e hooko ai ia olelo, he ouaka bipi bulu ia na kuu poka pu panapa&a< O keia na olelo kaena o ka naakai kiu Heneri Beleiuehama, a o hookoia ana oia olelo na ke au no ia o ka moolelo e hoike mai. Aka, aole nae i moeuhane mua pa makai ki.4 puuwai wiwo ol.e nei aia no he la e aiia, a e hooko ia ai ka olelo o na mea a pau a ke akua i hana aj» oia hoi. he wa ko na mea a pau. Nolaila, o ka makaikio Belei ne« hama iloko o kona hanohano nni no kana mau bana kaulana i hwelawe a i hooko al me ka hopohopo ole no ka pono o ka hana i hookau ir aku ai maluoa o kona hokua e ke keeoa makaikiu o Li»da-

ka, aia bt»\ ma keia la ka piha ana o ka lua o na pule mai kela lā mal o kana huakai elua 6 ka hoea ana i ma ke keena loio o Hon Wahila aia oia ua hiki hou aku la no ke ko■lu o ka manawa, malalo o ka aahu o ke kanaka kaahele, a oiai ua ike moa ia na hoomak&ukau e ana ma

1 ka anao o ka loio no ka hopu pio ana Vna |/oe a pau e kipa hou ftku ana ma ia b6pe aku, nolaila, aobe mea i koe o kft makaikai wale aku no i ua kio nei a me kana mau bana me kona mau enemi. M&loko iho o ke kuka loibi o q« makaikiu nei e tcaei ana kana kahei poka ama kela a oae keia aoao iloko o na eke e paa ana kana mau pa panapana punahele, a oee ia ku laDa i hoea aku ai oia no ke keena o loio a koaio loa no loko me ka hookaukaulua ole iho. O ka bele hoailona i keke ae ai oia k« leo k**tioba i na lala 0 ka pahi pomaeU e lele like īho me ka awiwi lf>a a nopu i ke kmo o kn makaikiu ilo'ko o ka palak?. me ka maopopo mua ole o keia mau bana powa. Aka, o keia moto kaulana Honor YourDuty—oia ka mea nanai nookikina iaia e hakoko oia no kon» pono, a oiai no e aumeume ana lakou me ka ikaika ua poha aku la ka puupuu konahao a ka makaikiu maluna o kekahi o kona mau enemi a walawala puhu aku la—akahi ilqna o tca papahele, poha hou ka helu elaa a ua kiu nei i ka laoakila, a ia wa i kani a$ ai he eiuamau leo poha pu panapa na mai ua makaikiu ala mai, alaila, paa īho la ia iloko o na lima umii Wfla ka hao o kooa mau enemi, a ilokoona kupaka a me na ka kaa ana iluna o ka papahele ua p a a pono iho la ka makaikiu f ke kupee . la me na kāula o na Uma a me na -oiai hoi na powa he elua m%u kmo make e waiho oni ole ana iluna oka papahele, a mawaho ae o keia he ewalu mau kanska e hoopuni ana i ka lakoa plo. īialono ka rumi eleele me ka oukou pio a e lawe pu aku mekeia mau kino make. S wiki, e wiki, e na iaia o ka pahi poniada, wahi a ka leo kauoha o Loio Wiliama Wabila. \ Emoole aia aku la ke pio ila)o ilo ko o ka rumi eleele me na kipo make elua o na powa, Al»ila, o ka leo ainau oulea o Loio Whbila ka mea nana i wawahi ae ke anoanp meh%\ meha pu o ua keena ala Sa Mahhini, owai oe a heaha kau hana i hele mai nei, ua ike no anei oe i keia mau kino kauaka au i pepehi iho nei ? Wahi a ka makaikiu i paue aku ai. He kanak* kaahele au e hele ana no ka pono o ka'u oihana 1 la at e ke aupuni, a no ko*u ike aua, \ kau hooiaha oihaua ua kouio mai! I la au e inii pono ina paha ūa loaa kou aponoia e ke aupuui e If|wet«\Ye ' | \ kau hana uie kuu uianao 'he loīo |

r~- . ! " [ io oe eia ka he poe powa oukou e | like me ka'u i ike ai ma, ka lete,a»a | mai o keia poe e hopu ole ia'u me ko'u hewa ole, a oiai au ma ko'u kuleana o ka j a 'u īho ua lawelawe au i kela hana kipu maluna o kou poe kanaka. Nolaila ua hewa anei au ma aua ? Ae, e Malihini Kaahele, ua hewa oe ma kgu ike aoa iho la i ca mea huua o ko makou nei' keeua a o kou hoopai ua ko makou alii Ka Haku oka Muke e hooholo, Ajaila me kekahihoailoaa a ua loio ala i haawi ae ai, ia wa no i hemo ae ai he paku eleele, a oili mai la ke alii Ka Haku o ka Make me kekahi aahu loihi i uhi ia mai ke ppo a hiki i na wawae a ua okipuka ia no na maka ka ihu a nie ko ka waha. Me ka leo okalakala pane mai Ia iia Haku nei o ka Make, ma ke ksnawai o ko makou nei hui he make w«ie no ka hoopai o kekahi kanaka malihini, a o ka mea pepehi ī ke" leahi lala o keia hui he make no kona hoopal a o na hana kue a pau ī ka pono o keia ahahui he make wale no na hoopai. Nolaiia o ka mā&e ana no kou «ku hoopai a o k6ia mau kinp kanaka au i pepehi ai e waiho pu ia ana no ia maloko nei o keia lumi meoe a hiki i ka helelei aua o kou mau iwi, Uoko o ka popopo ameka palahe. Naol Hoopaa i ka lawehila ma loko o ka halepaahao Pahu Huma-ha a waiho i iaU e euake ma ka hora 4 o keia ahi ahi. Alaiia huii ae Ia ua Haku nei o ka Make a hoi no Jkahi ana i heie mai ai a uh; hou ia ae Ja ka paku. a o k& makaikiu ua hookomo ia iho la ia i loko o kona halepaahao a pam ia iho ia ke pani me ka laka ia ana a paa e hiai ole ai ke hemo a o na kaaaka i make ai i na poka pu a ua kia nei ua hoomoeia iho la ma keia a me keia aoao o ka pahu a loaa nohoi namoe puu o ua kiu kaulana nei o Ladana. Ano e ka mea heiuhelu i ko kaua hoolmu *na aku i keia mokuna eia kaua krt ike nei ua paa pio ka makai kiu Heneri Bemehama he paaho na kamaHa 6 kela pahu huina-ha a kona mau enemi l hookomo ai a o hora o kona halawai ana me kona hopena weliweli oka make aia no ia ma'ka hcra 4 o ia ahiahi, Alaiia e hoea io mai ana anei ua manawa ala <ne kona hopena awahia ma ka lima o keia poe pu uwai eleeie, a i ole e ibo mai ana anei kekahi anela e hoopakele ia : a. 1 keia Poaha ae, lune 12, e haalele ibo ai ka baua ia Houo iulu nei no ka hoolealea aua i na kupa o Kaoai, alna kanlana i ka «nalie. V» Waimea lakou e kipa I mua aku af, a e hoohala la aua e ika bana umila malaila. A!a I o bope maka! nui Coney ke liuiiu ala no ka hooklpa aua aku i J ua keik! o ka baoa aupuu!,