Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 26, 28 June 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

He balul« wawae ana ia o ke ka- ■ nak* o honk«tii wale r»o kino, ka , halulu hoi ohhi i <ineane e kipaku ! aka i nP- m«i ke kaha» ak« » laKoo e fcu »n* ti naka haalala Hoko o ke p h< ihoi o k* auhee, aka, i ka 'wa a ko lakou lohe » i hooiaio ai he hookahi no ua inea al«, alaila, me ka leo oolea o ke kauoha aia he ekolu kanaka e ukali ana mahops 0 Loio Hon Wiiiama Wabsia a pii no ka hale maluoa kahi a ka hnlulu wawae e uehe ana» R toe oa kapnai mama o ka poknehe aia ua poe pnwa ala ua hoea aku ilana a o ka mea toua lo* * halawai m«i i tae lakou oia no ka waha o na puj panapana elua e hamama mai aiia a 1 kau pololei ia mai ījoi imua o lakou e kebfthi feanakft keonimaoa opio kulana hanohano. O ka huaolelo mua loa o ke kuksla i weheia mawaena o na aoao elua, oia no'ka leo bmg o ka pu panapana a ke keonimana oplo no elua manawa nana i hoouna aku he elua o na powa e wālawala pahu no ka hale malalo, a he t»wa hon ana no elua kani pa panapana, aia o loio Hon Wiliama Wahila a me kooa leokoolua ua walawala aku la ilalo. Alaila, e like me ka mama o k& popoki aia ka makaikiu e ku ana ma'uoa o konft mau kapnai ma ka hal» malalo a ha&wi i kana mau nana ina ina paha aia no he wahi hanu i koe no na kanaKa ana 1 hoouna mai ai ma ka waha o kana mau pu panapana, a no l&kou hoi na kioo e waiho aoa iluna o ka papahele. Aka o ka. haina i loaa ae mahope o ka nana.aka.hele ana ua hwialeie mai ke ola i ko lakou mau j kinp. He elua o laua aia na pu' a i poka ma kahi o ka puuwai, a o ke j kolu aia mi ki maha akau o ke pr>o a o Hon L f >io Wiliama Wabila, aia ke alina pau ole ft ka poka pu pan&p&na ma kona maka akau t a 0 ka onohi hua aniani hoi ua nohaha j s okaoka liilii, alaila, o ka huaolelo j v hope a ua makaikiu nei i hoopuka ae ai ua pau ioa lakou 1 ka make, a o ke ko ana o ole'.o mua o ka heoia. Mahope o na n>ina akahele ana a ua makaikiu aia, u-i huouna aku . la oia i kana hoike i ke keeoa oi-j hana makaikiu a mamua o ka j uhi ana mai o ka poal», aia na kino j raake eha e waīho aoa maloko o ke ■ keena kaba kanaka o ke āupuni no j ke kali aDii nō kti hoike a ke kauka ' " . % | a ra« kaeha oiele o ua ksure, 0 j bfi v« nui wale no o keia bihia> o |

ia no k* makmkiu Hent'ri Be)eine hama ka olwhe a o ke kaeaea nt»na i banu'fe i hookolo ka meheu o keia poe powa a loaa pono o Hon Wilia I mi Wfcb-la ka loio no ka le- ! hulehu aole ia he mea okoa, aka, o j Kmuka Buruke no ia malalo o ka [ inoa kapaknpa o Kiltiy«t» 4 a me Hon Wiliama \Vabila, a o kela ka ukn kauliiu» loa hui nun& ka pala| I pala hooia make oHaku luane Bere n«d»i i hor piahao ia ma Nugeta no ka Wewa pepfchlkanaka r ma ke <3 ge reekahi o ka lawe ola o kona ma kuakane Haku Baroneka o Kalivi a o ke kauka aupuoi'hale paahao o Ngueta i nalowale loih» mai na he lehelena aku o Ladana mabope iho 0 kana waiho ana &ku i kana pepa hoike pih oihana e pili ana i ka m» ke ana o loane Berenada. * Ano eka mea heluhelu ma keia wahi e ike iho ai kaua mamuli o na hoike ā me na hooia ana a na poe lehuiehu i hoea ae o kauka Buruke io no keia ke kae?ea nana i hapala na maka o ka mana hooko kanawai, a o ka oiohe i huUa a I hoonalowale iaia iho mai na tpaka aku o Ko Ladana no ke*k*hi mau m&kahiki lehu lebu, a e lifee tne ka loihi o na Ia o ko Haku loane Prreiiada ol» ana pela no ko ua kauka ala ola >na a i ole o noakaikiu Heneri Beleinehatna ikia i« ae 1« ua kauka nei. Noiaila, i ka wft a maiaikiu Henen BeleinehBma i lawelawe a i hooko iho lft i ka hanohano o kana oihani ma ki hoounaana i na powa e komo uhane ī ke aupunl lani, ft niamua ae hoi o kona hoouna ana aku i kana hoike no Keena oihana ua neii e aku oi xo ke poo a alakai nui o na powa ka mea i kapa iaia iho ka Haku o ka Make-(Loane Berenaba) Aka, a pau na poopoo a me na kuono aole loa be meheu i ike ia no ua kupueu ala o ka pahi poni».da. Alai!s, wahi a ua kiu nei. He ku« paianaha o kupftianahaī O ka hOra a me ka manawa keia a ua Haku powa nei e hooko ai i ka hopena o ka mafee maluna o'u aka ke ike nei au aole oia i hoea mai a kakoo i ka hanohano o kana hoohiki. Ina, ua mahuka aku oia a holo no ka hoopakele ana i kon i ola, alail» ehookolo aku ana au mahope o kooa meheu a kukala aka he pto hohewale ia na ka wt;ha o ka'u pu pana* pana e hoouna pu rae kona puali foa koko e komo kmo uhane 1 kela ao poluīuhi o ka make, O keia na o!efo hope a ka makai* k:u mahōpe iho d kona Kal&wai ana me ka makapaa, alala liuli ae la maluna o kona mau kapuai a pii no ka nale olunaa hoouna loa i kan* lipoka rso ke oihana makai kiu a niahope o kana mnu olelo ho* ike o ka hooia e pi'i ana i na kino naako itis ena ua haalele iho la i ke oihsna iloko o ua leo uiahalo o k,; lakou pōo a nip koua mau hoa uiakuiiiu oihina.

» •■*» • - • ■ ... O ka lono e pili aoa i keia h:h a ki poka a ka makaikiu Opio ua h .lo a'wiwi ae la k» Ijbe, ,[iīa n« ripa alanu] m» ua ahiahi alā "ii na ria kolanm o ka nupepa Min«ff.a j na i haolaulaha loa ae ma ke m-1 hiakA ana oe a ia wa i ike iho ai k<>, lindaaa inau kiu o ki.uka Buruke j a lakou i haohno a» u» hoi.mua i ke aupuai l»ni aole ka oia i «;»ke n j hiehmei iho.lt» no kona kouao a hoe» j ana aku la i ua aupuai ali» Ua hooiaio loa ia mai keia cn»u olelo a u.a ! a ua nup«pa ala © n& olelo ike a hooia a ka poe i ike a i kamaaina loa iaia. iaia e waiho ana me kona mau hoa ma ke keeo r i kaha kanaka oke aupuni . Ao|e wale o ke kw>. nalo wale kupaianahao kauka Buruke ka kela auae keia i loaa mua na lohe ana ma ia ahiahi ka lnkou i iioea aku ni e ike a e makaikai. aka, o kela wahi haie paahao kamahao kekahi (Pahu-huina-ha) nana i hoouaahao la Henfri Beleinehama no eono horae waiuoalamake keena oihana makaikiu» nona hoi ka moolelo ho. omakeaka e puanuau ai na aakoko a e poiua ole ai ma ko Ber tania i»o olelo oihana kiu. j Ae ua lilo kela paha huina ha a ( me kona moole'o o ka hoopaahao j ana ia Heneri Beleinahama i mea kamailio oui ia, a ma na leheiehe o kela a n=e keia i ikeoiaka i ua halepaahao weliweli nei, aia he mau leo mahaio fea i puai ae e hoike ana i k« piha makee a m« ka hilinai o ko lakou mau ma-nao no na hana koa a wiwo oie a ke kanaka kiu Opio. imua o na puuwai elele a ka poe lima koko. O na .leo ma'nlo o ka hoomaikai A. . i papahi ia maila maluna o ua kiu aia, aoie ioa ia i lilo i mea nona e haakei a e uilani ae ai o na manao mawaho »e o ka hanohano o ka oihana ana i lawe fti i ka hoahik.i e hooko i kona ihiihi a hiki i kona haule make ana he lua ahinaka make mai nalima mai o ka enemi a iole mai ka uilapakalaki mai a ko* aa mau hoaloha ponoi, Nolaila i ka hookolo aaa ma ka meheu o loane Beranad» ke ala kai nui o ka hui pahi poninda e like uie kana kiu i kahoahoa mua ae ai he mau hora pokole wale n> i hala ae, alaiU e ike ia uo ua oial£.fti kiu Opio nei e oili mai ana mai loko mai o ke keeno oihana makaikiu a kamoe i kona no'au kapuai no kahi o na Haku Baroaeka o K&l;vi Eale no ka, haawi an- ak« i kana m»u hnopaikai maluna o ka Ela Opio Kalivi, oiiii, oia « haa'ele iho aua i na kaiaulu o ki\ aiua iua ke kakahiaka ia iue ka Eieie Eoaeh «eeloa Haku Btkonaim uo ka aha eiele uwao ina %reUna. Ua ae uia ka hoiue o ua mau Haku ]>«roueka ala .he uiau hoaloha o xa Ela Opiu no &a haawi aua aku i ko lakou uuau leo kau,tcu>-e, a peU ua h.)i u;y ua oiakun ka Uuku { Eaae a Wahme o D iii«kota 4 a oiui j l *

ka n>ann.wa.o ua almln 4v?iwi ana imua me na k|,'. hauoli e Jhor h»la ia ana | ha.i hiki mni b°i Qa boohikftefft i ia ke!a annina e kek ihi leo polaa.^ | ; pu panapana 1 paea ae np eUi|i j • •/': , ■ * \ | mnnnwii, nlaila hnmau i|jp !a .. o kii hnlianu a noe kn • - • -'<s > F-1 V 1 FĪP ki-M ' K-..M ii kn leo hikiu<le o fc« " ls'' ■ o,m<\ ,■" ' * ' Aia anei n 1 »» hana,J][ n! .... maloko o wa . piJen* Q J£ul vi 4 nei ? 0q« elaeha l piu i'ke ki» ' . ■'* . ' ' nalia nana i keia ha« na; ake hoino nei au mia uo na manawahe mad ta«smi. Me keia oau olelo i hoopuka ifik ae eka El+ Opio o Kaliv : , aia oi* ua haaiele iho i ka hale a hob pu-< pule īloko o ka oouli me kekahi o kona ranu e ukali a hahai aku ana mahope ona. tJa hahai pu aku mahope o k« meheu o ka Ela Opio, na kauwa o k« hale me na kukui hel-po e lnmalama hele anā iloko o ka pouli o na u oalu laau e hohela iho ana i ko lakou mau lala mehe koloka pouli ala. a o ka fiua« ! olelo rrna loa nana i hoopaia ae na paia o ua ululaau pouliuli oia co na. huaolelo i hoopūka ia ae eka Ela Opio. Ruu hoaloha oiaio ! Iwaena qka hanohaūo o kau mau hana wiwo ole eia oe ke waiho nei he luahi na ka punwai eleele. O ka Gea!fc aae ka Alam6da na | mokti o keia Poaono mal Kapala» j kiko maHana