Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 27, 5 July 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

Ano, e na kuuaka e b> pai ae iaia me ke akaheie u, hoihoi aku no ka hale, a o kekahi e kii aku ia Kuiika KilifodH e hikrmai m© ka iiakalia ole> Alaiia. o kel>i kauoha a ka Ela Opio, ua hoo.ko ia aka ]a ia e kona mau kanaka, o.iaī, ua Haku Ela Opio nei ua huli hou ae maluna o kona aiau hoaloha a hoomao i ke kamailio an» me ka leo kau oaaha. O ko kanaka <jp?o kela me ka moolelo kaulana o kana mau hn»a wi«ro ole a me ka hoomaūawanui li«nerl Beleinehama. A1 Ka makaikiu, ka wiwo ole o na makaikio o L«dana nei, wahi a ka teo iokahi o na hoaloha. Ae, a o kuu hoaloha oiaīo ī ui aku īmua o o na'momi, i pane roat ai ka Ela Opio a hnmumumu ae la ka leo kau mahfl o kona mao hoaloha, ōiai Jakou aia ke pii aku 1a no ka nuu alapii imua o na mpka a me na helehe* lena pihoihoi o ko ka b»!e poae ake - ana e ike a e lohe i na mea e pili ana i ke kanaka poino a i ka wa i hai ia aku ai o ka makaikiu Beleinehama kela 1 kipu ia, aia he mau ieo kaumahao ke pihoihoi a me ka hakauu a 0 ka leo pwe kapalili o ke kaUwa wahine Siltvia no kona hoa- ' . • r . ■ loha poino ke paiauma ala ia ma na paia o Kalivi Hale, a no ka oielo hooholo a Kauka Kil foda Re | mona e hoopuka euai ai. Ano, i ka hookuu ana o keia mokuna a kana mau hana weliweli eia kaua e ka mea heluhelu ke ike nei i ka i mafeaikiu Beleinehama he luahi na | ka poka pu a ka enemi, ka poka pu | hoi i anehenehe ai kona ela e lilo e like me ka hoike a ke kauka. Kuu kauwa wahme Danekota, eia ru ihea, a pehea oe i hoea mai ai ma ka fcoao o ko'u moe nei? O keia ae la na huaolelo ninau t mua loa a'ka makaikiu poino iaia i ! puoho ae ai mailoko ae o kona hia--1 moe kuhpolip > ma keknhi aiiina Ia a o ka pane a ke kauwn wahine i panai aku »i ma koaa aoao nb kda ninau o?a no kona hoike una aku' i na meu e pili una i kg ua kiu ala ulia puiao, Wahi a ke kauwa svnh'ne i homau j aku ai,'ua hopohopo nui loa Ui kou f olamamu'n o na hoike a Kauka Kilifoda he hnpawalu īniha wale no ke pHpwa o k« poka ma» kn puv)wai ae « ua olelo pu ae no hoi ke kau ki o ke kan.ik i nana kela poka lokomo, o)a k*>\i'jfo na olole kipu i hiki ke hoouua polplei i kana p.'ia e k*>. pouli i ki i*

ii.i i e, nka, e hpoiOAilmi ia na J> n no k» honko ole ia ana o n& uaan» o ekaeka o ke!a haiakoko. .puni 0 Leelana oei me ka lohe o k» kipu ia ana .ua piha na nupepa me na olelo ahewa Voīkci o ka iili no ka iimaiūpko nana i laweluvve keia ha na, a o ke keena oihana makm ua heopuka ae lfik u ho uku makana ' e • kiekie ao ka hopu īh o sa lioiakoko, aka, a hiki mai i keia ia, Ao)e loa hejg''«e i loaa mai e uili ana no k» paa ai oJe loaa auao ua pepthikauakaala, Alaila ehia.o'u la i waiho ai maluna o keia wahi moe? i nmau hou tnai ai ka makaikiu. . Eiua mahina I auwe ke hoomanao aiaau. ua hele mai au no Kalivi Hale nei ma kela ahiahi o'u i halawaiai me ka poioo no ka haawi ana 1 ka'u mau hoomaikai īniua o ka i Eta Opio kau keiki inamua o' kona kaawaleana »ku oia kana huakai l he!a iloko o 3ere!ina. Aka, auhea ia ua oaku Opio ala, ke kuhihtwa ole, tT©l au, aia oiā ma ke ala e hoea aku ai i Berelinn. Ae e kuu hoaloha. ua hala aku oia ma kela m ? siona me ka huapule ma kona iaau lehelehe e hoopakeīe mai nalani i kou ola a o kana kau* oha hope e haawi ia na kiai ana me ka makaala no kou palekena oiai oe e waiho ana malaio o ka malumalu o Kaiivi Hale nei. O kana mau kaeioha na a'o a lawe lawe noeau ana me ke akaHle 'a Kauka Eilifcda oi&i oe iloko. o ka pilikia uui, ua hoala hou īa mai oe mailoko mai o ka make a i ke ola hou ana. Oiai oe e waiho ana iloko o ke kulipolipo a ka make a makou & pau i hopohopo nui al. Aia kou mau hoaloha o ka oihana hookahi e ku poai aha ma ka aoao o kou moe a kiai me na maka alohn [ i ka po a me ke ao. Iloko o ia mau | la hopohopo o ka popiīikia au e i waiho make ana me ka hanu ano I ailiih aia hoi ma kekahi po i hala aku nei, ua hoike mai la o Kauka ! Kil f)daika lono hauoli oo kou ! palekana ana mailoko mai o ka ma- | ke i hopohopo loa a wahi ana i hoike mai oi he wa no a 'puoho ae oe mailoko ae o ke!a mafte nul a i ka palekana o ka lanakila. Ma o ! kela lono hauoli, ua h&awi ia na I ' • i kiai makaala loa ana no ua manawa | aU a ke hauoli nei au i ka 'liīo ana ia'u o ka hanohano o ka ike niua loa ana i ua oa&nawa nei. Ano e kuu hoaloh« t e haawi i n» Ik-o. maha hm no kou nawaliwah a e kala ia'u uo ka loihi loa o keia ka euailio ana. Ke aku n«i au i ko*u niau mftu āiw nou e kuu Kauwa wahlne, a mm hopc*vpo'ni/u !awa ei'a la o ka popiīikia o ka hooko an% i ka haiiohano o knu hanaO ia w"<le no ka uiea i koe uo ka m«?a u i u la o k« kanaka ua helu ia uo ";i. huouiaikai uoi au uo ua kokvi.;'o )lq\\ U o |

ka ke Akua.naau ana maluna o kaEla Opio. Alailh.i kela a keU I4 kela po j a ine k f iM ī)o, f\i<i mau ka aoao 0 ka j np <e o ke kanaka gi'i Opio poiap 6 a}uitmn& mai» in ana e knna maii hoa aiuuu aun t> hoomanao uiau ai . no keU poiuo i ii&luwai pu ai.r«tj ia.,, 0 ka 0 kipu powa V ana ua lohu ia e k ; !ehuit;bumū na hoaloha a 1 tia epei»!, aka, 0 ka „ lokoino naiia pok » j,hj, «ole Ina he naea j ike .1 ioLie ne.a, koe Wi.le 00 na ra*n io h .okuoi īloku o ka , mnknikiu 1,0 ua limakoko ala 0 Sif '

loan#» Bfrenf ba r.o ia, ® p©l*i io no j ka oiftio. Oia man manao b( obvoi ' eae o i-ft kiv! aJji polp loa oia i hoo pu'« ae 'm<iß o kek'āhi. mea kino o]R ' uhane a hikī wa?e i vra a u<i m«- , ka-kiu nei i lawe rnai ioia imua o ka | 33^r : t r »nia «ha • E like me ka pii mnhuahua «na: Bft o ka maikai o k« oia kitso o ka j mfikfiikiu pnrouJsls]f) o nw I»wp | pela no ka iknita o kona ma» Inla i ! hoi hou m»i «\ ■> ' ka wa a ke knu- ; ka i ho.okun m»' «i iaia me ka hna | olelo h» k nv.k* j nakil» oia me ke j ola kino ik» ; k>, rh na onakaikiu iiei p ike hovfeia nn« malnoa o kona m»u knpuai e hMe ar»np Uwelnwo a I ]fiwe I®patu ana a Kauka J?ilifodi J e hooko no k» me k*> j hanoo kana m»u oihnna me k**ia j XDtb huaolelo i pa»naau mau iloko o kona wiihona noonoo ; E ke k«. naka ua bf-ln ia kou m«u !a. Aka,' mamua o ko B«laiDehama haaheo hou ana ae me ke kuUna o ke Mnaka lanakila 1 pakele ma hunehuoe mai ka make mai ara e vraiho or»i olje »fiia ma Ka!ivl Hale, al& he eloa mau maka e nana mai ana me ka piha inaina mawahn iloko o ka ponli. 0 ka piha kuaki a , nau o na kul oia na ha»ote]o hailiili j r>a Bnmituft a na lehelehe lokomo a ka men Dnna u? mau mak'a ala e hoopuka ae ai a hoino iho i ka !a ona i hanau ia fli, a o ka maknpaa Bui naūa i hoohaahna k« holopono o ka kana kumnhana ekaeka loa o ka haahaa i hoolnla mua ai. O keia kanaka laepaa me ni maka;lilf o ka inaina o.loane Ber»»Ui»da no ia ka hoahanau limakoko 0 ka H«ku B«roneka, a o ka puuwai eleele hoi nana i kipoka ka makaikin Henf>ri iloko o ka pouli i kēla po i ha!a aku la. XJa hoea ae ma Kalivi Hale ma keia po me ka manao e hookau ī ka lilī o kona mbu manao ekaf'kfl, a iaia i halaw«f n»fti£i-me na haawina pakfl.!«kt o ka hoopiha ia ana ne o Kalivi Hale 1 ke ao a me ka po me na kiai ua plha loā ia oia me ka hoonaukinki nul, aka. aole nae oia i hoohnla i liookahi po me ka ola m«i r hiki wnle i ka wa a ka makaikiu i haalele wale iho ai i na kaupoku o Kal/v< H«le. E like rne ka pt«nflftu i na lehe lehe o ka makaik ; u Vela mau nlelo Mai ka meke mai a i ke eln hou »na E ke kanaka na helu ia kou mau la no ka paenaau \ ka lehelehe laouwale nla o loane Berenfid-i ala, «laila, mai kela hoouna ia anA o Kauka*Buruke « me kona hoa iloko o ka raake Kali olp a ka huaale kepau a me ka lawa'a o ko lakou mau kioo make no ku hale k«ha kiinaka o ke kuiftnakH\»b >!e, hia i keia ws i pukn ae »i ki'la huaolelu i«i lūhup Beretu<U« a e like me im % iuea i ike oiua ia no ko:!H pske!e Dna ru*i ke alo aku o k* euikaikiu Jtteiieri, «liil», maloko y Keeaa

ka h» kanpka a ine lrp k*cn& oihana makaikiu aia «a Bcrenftda ala iioko i r» ke aluka o na kaeiaka maUlo o ka ] BBhu hupp, « o na wahi hoi nana i j hoikeik^mfti r "a lima koko nei o j kein kn> £ka opio na">' i hehi hoo-1 k»no ke kapu o ko lakou mau paia j ei« ka he mnknikiu oia malalo o na j iHA'h-n hoane like ole. Ha, h», tt>a o na J*Di kiekie loa e j roske o© ka poho o kuu lima e pona *i. E hahai ana au mahope J 0 kou meheo a hiki i kuu hoouoa | ana ia oe ilalo ō ka honaa. E ke kanaka oa belu:» kou mau la. O kel* n<» olelo i D»munamu ia Berepad4 laia iho me ka piha maina a kuaki, oi»i, oia e haawi gn« 5 kana mau hakilo kna me na maka malun« o ka opio, a i ka wa i pan ai na h»na a ua kiu ala a haelele iho i k i keena oihana e lika me ia f hoike ia ma ka moku'"' na i hala, »1« he lima koko, nia he lima koko a he heohnlua ke hookoIo aku 1» mnhope o kopa meheu me ka hannu a hāiīi moa ote o ua ma kslfcin ala aU he maks ke hoo)?okoke ak'i nei mahope ona, a ia laua i hoea akn ai i kahi e ik® popom nku ai ta maUmalama mai o oa kqkui P K»livi H«le, aia hpi, na uina pa> laa aku 1a ke kuoi aoa n ka po pa | napana kahi mahope o kekahi a na | kahi oia man roV» pu i hooupa h | i H«neri Beleinebama iialoo kalopo 1 j a wniho iloko o kooa fcoko ponoi a | hīki i ka w* i loaa mai ai i ka Ela | Opio, a o ke ko ana hoi o na olel© | ka limakoko i knkala ae ai ma kona | m«n lehelehe ua helu ia na la o ke !k«naka kiu. TTa hoohanoli ia ka manao o ua limnkoko r7b no ka mnke o ka ma--1 ke o ka makhikiu a me ka holopono | o kana apana hftna qja ka po e hiki rr.flianfl, aka, i hoea aku ai me na mannolana o ka hauoli, aia hoi na hookahaha loa ia oia mamuli o ka ike ana aku na paa ua home ala aita i makemake i ke kiai ia. Ala!'ila, okona hono ana eku e komn ! kino ilnko e kela paa i ke kiai fB, Ina like no ia me kona uhao maoli ! nna iaiu iho i!okb o kekahi lua no ! ke kanu ola nna laia iho. Nolaila, ! na ekekoi mai la kona mau lima a • la iaia iho, a kal' me jkawJuhna a ,b s oon»i»kiuki nui, ai 1 ke sekona mua loa 'i ike ia ai ua i hnalele aku ka makai kiu i na paia I o Ka'h'i Hale. a ua haalele pu mai : hoi me na hoaloha a me na makama ' ka i ka lakju hoopnipui ana, ua ! hanle ibe la la maluna o kona ooau | kuli a haaw: i n<» hoomaika i na lanl ' no ka haawi ana mai iaia i ka īkaika , e I«nakila malun.i o kona msu ene | mī, a ne oiain, me he aīhue ala i ka 1 fo pela ka make weliweli i hoea n>ai mi.luno o k&Hasu aoo o K4]:vi i I Hale h kaili aku la i kona hnnu no ' ka aina ho<»ujaha o ko keia «o ho ' nua ola nn». AlaHn, n<iho iho !a ua ; ! mj.h k-ko nei eliauoli no ka pomai ! kai |iakrht; bna 4 i »!, uo

ka me», ua a ua lawelawe ia ; tir mean p«u me malu loa a o ; ke Akua waie 110 ka mea i īke, i Aole he mau hoohaoi ann ia, aole | boi he mau b«ohno ana a ka lrd? ! «oo e pniwa ne ai o h naanao no keia pae hewa. oiai he hookahi nn j n«nftin* o ke?« man kaaaka. Ua [ haawi m»i kft !ēde aoo i kana rn«u \ j panlele ani o ka hihoiii knhihewa | o kan* aloha no kpia o na !a opio J a hoea i na Ja hapauea, a peia no j hoi tne keia mo, he m»u helehelen» hookamaemae wale ibo.no kon», ak», lilo nae o kOna pmmai | a me kon» naau, he ino o na ir(trß j he lanuwale i paumaele ma ke koko I o ka mea peoehikanaka, e hoea mai ana no nae ka hora e hu'ai ia ae ai I o kaha mau "hfma ino imua o ke jrke«i. 0 ka ioaa aua o k*» palaoala hooilj| na waijvai o Kaliwi a ko laoa maku-, akane i hooili ai ina waiwi a pau| maluna o kona kaikuaana tu»mua 0 kooa makuakane makeanaoiaj | ka wa Bernib i ne H «kp nui loa ai j i e ioaa aka aele nae he ioaa iki uaj l kuekaa aku oia ina wahi apau o'ka b*ie ana i maoao ai ua waiho ia ; afeu maiaUa aka he Q£ nele ea mea 1 loaa ua ho'om ioe;' aku oia imua iikalaua wahine noua mea aia aka ua mihi hou Iho nae ia mahope no kooa puapuahulu me ka nono ole kk henihi waiwai ole nae īa no mea o kela ninau iuua loa ana ii ho ... . i opahu aku ai imuakalaua wahine «iplli ana i ka palapaia hooillna oia la leo kukal* kaua mua lua nau«k i kauoha f ka Baoneka wahine aeo I haawi mni i fc»na mau Oiina pon > aina maluna o knna kaae nie n« maka oole?< o ke pahaoLao a niuau me ka lro 'pihoīhol' Auwe! Ile u lin' keia ou e kuu aloh-»? 0 kcksh; kt-uj o na i:ir»tii laluu loa a l u i loho &i ku.n:i.u\-UUh<. u'

moi ko kj»ua mm la Opi'o maī o Ka mai «ole hoi i n» la 1 elua n ke ne a me ka wahine 0, kuu Akua ka pu nnuan m»i nei kela oaau oielo }rkon k(/u mau hoomanao anft r! Aowe. ■■■"—