Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 28, 12 July 1902 — Page 8

KE ALOHA AINA

(Mai ka aoao o mai.)

Kumukanawai kahiki e olelo ana i 65 @ala o ka Papa Hooko, a e kohoia e na elele e hoea mai ana iloko o Ianuari. 1901, a e mau lakou no elua makahiki. E hoomaopopoia no hoi, o keia Papa Hooko ka mana maluna o ka Aoao Home Rula a puni ka Panalaau o Hawaii a mai ka Mokupuni wale mai no o Oahu lakou. Ma ke Kumukanawai hou au okiia mai a i 30, a e kohoia mai nae lakou e kela ame keia Apana Koho Lunamakainana e like hoi ko lakou heluna me ka nui o na Lunamakaainana, a i mea e malama mau ia ai ka lakou halawai i kela ame keia mahina, a i mea hoi e hookaawale ole aku ai i na Laia, ua waihola ka puka no ko na kuaaina e koho mai i kekahi mau kanaka a lakou i hilinai ai e noho ana ma Honolulu e noho @@a ma Honolulu nei i hele mai a noho iho no kekahi manawa. Ma @@@@ e ike iho ai oukou e Hawaii, Maui, Molokai ame Kauai ua ake ia e @@heia ko oukou mau leo ma ke koho ana i na luna nui o ka Aoao Home Rula, no ka mea, o ka Mana Hooko ka o@ maluna o na mea apau, aka, @e hewa iho la ka keia a o ka mea i makemakeia e kekahi poe o ka hoonele aku no ia oukou o kuaaina a na Honolulu nei wale no e hana i ko lakou makemake ma ke ano Monopoli. Aole wale no o keia ka mea i kueia ai ke Kumukanawai hou, aka, ua manao ia ka he kipaku ana aku keia i na elemakule e noho nei he mau lala no ka Papa Hooko. Ua hiki wale no ke ikeia aku ka hawawa o keia manao, no ka mea, o ka poe apau e noho ana ma keia Papa Hooko e koho pono wale ia no lakou, a ina he makee ia ua poe elemakule nei, heaha iho la ka mea o ka makau ana no ka mea e koho akea ia ana no ke mea, e koho akea ia ana a e puka hou mai ana no ua poe elemakule nei? Nolaila, o ke kaulike keia ma ke Kumukanawai Hou. Kekahi no hoi, o ka manawa o ke koho ana i keia mau lala, ua waihoia na ka lahui e koho mai, a i keia mahina e kohoia ai. Ma ke Kumukanawai kahiko i Ianuari, 1903, he eono wale no mahina ke kaawale. Eia hou no kekahi, in a ua makeeia na elemakule no ka lakou mau hana i na la i hala ae, o ka ninau,-heaha ka pomaikai i loaa mai? He mea oiaio, au loaa iho nei ka lanakila i keia Kau Ahaolelo aku nei, a e oleloia mamuli no ia o ka noho kapena ana o na elemakule, aka, heaha ka mea i ikeia, ua loaa anei na pomaikai? Aole hookahi. O na elemakule, he mau la heluna wale no ko lakou a o makou na opio no makou keia mua aku, aole makou i makemake e noho aku makou i na makahiki e hoea mai ana iloko o na ehaeha mamuli o kekahi mau hana pomaikai ole a keia poe elemakule i heluia ko lakou mau la. Aka e hoomapopoia in a no ua makemakeia no ke alakai ana a na elemakule aole no e hele ko lakou puka iloko o kela a me keia mau Apana like ole. Ma ka Pauka 6 o ke Kumukanawai kahiko. e ikeia no he Mahele Ku Waena kekahi, aka, no Honolulu nei wale no a koe no oukou e Hawaii, Maui, Molokai me Lanai. Eia nae, nawai ia e koho keia mau la oiai ua hamau ma ia wahi. Ma ke, Kumukanawai hou hoi e ike ia no, he Komite Ku Waena hoi, aka nae, nau e Hawaii, Maui, Molokai ame Kauai e koho ana keia Komite Ku Waena ma o ko oukou mau hoa la iloko o ke Komite Hooko Ua ike hou ia no ke kaulike o keia Pauki oke Kumukanawai Hou. Eia hou no kekahi ma keia Pauku o ke Kumukanawai Hou, e ikeia no he hana hou ka keia Komite Ku Waena mamuli o ko lakou komo pu ana aku e kuka me na Lala Home Rula o ka Ahaolelo, he mea e hoopaa ana i na Lala o ka Ahaolelo e hana pono i ka lakou mea i kauohaia ai e ka Lahui. O ka Pauku 7 o ke Kumukanawai hou ua ano like no me ka hapa hope o ka Pauku 6 o ke Kumukanawai kahiko, nana no e hoike nona iho. Ma ka Pauku 7 o ke Kumukanawai kahiko e ikeia no, "e kukuluia i Aha Elele." aka nae, aole i hoikeia mai nawai e koho a i ohia la Elele o ka Apana Koho hookahi aohe ana e kaupalena ana i ka nui i makemakeia. Heaha kau e Hawaii, Maui, Molokai a me Kauai i ike iho la ma keia Aha Elele? He 124 Elele o Oahu nei, he 4 au e Hawaii, 9 au e Maui a 5 au e Kauai. Pehea e ko ai ko oukou makemake e na kuaaina ina @ emi iho ko oukou mau Elele i ka uuku loa, a pehea no @ nui ai, no ka mea. in a oukou e manao ana e hoouna mai i 200 e koho ana no o Oahu nei i 1,000. a o ka pilikia o ko oukou ala e na kuaaina e hiki ole mai ana ka hapanui, a oiai @ia no ko Oahu nei i ka nuku kahi i kau ai. @ele no oukou na kuaaina. Ma ka Pauku 8 hoi o ke Kumukanawai Hou, ua ana ia ka nui o na Elele e hele mai ai mai @@ Apana Koho @ke ole mai a e like me ka nui o ka helu na o na Home Rula malaila. @@@@ no ka nui o ko oukou mau Elele. Ua ana ia aole e hiki ke a@@@@. Pela no ka Aha Elele Wae Mo@@ o na Apana Koho. Aole anei o ke kaulike keia a o ke alanui @ @@@ loa ana i na hana limanui a ano Mono@@? Eia keia ana Elele ma ka Pauku 9 o ke Kumukanawai hou, a aole loa hoi he hoakaka ana ma ke Kumukanawai kahiko. Ma ka Pauku 8 o ke Kumukanawai kahiko e olelo ana: (A) "E kohoia i Peresidena" ma ka Aha Elele i Ianuari, 1901, a e paa oia no elua makahiki. O ka Mahele "B" ame "C," aohe ano nui. Ma ka Pauku 10 hoi o ke Kumukanawai Hou, e paa no o Kalauokalani ma a hiki i Iulai, 1904, aohe hoi e pau i 1903, Ianuari. He mau mea no keia e hoike aku ana aole na opio i makee aku i kona hanohano. Ma ka hapa hope no hoi o keia Kumukanawai Hou @ ikeia no ua haawiia aku i ka Peresidena ka mana e kue i ka hana a ke Komite Hooko ma o kona Vito ana i ka lakou mau hana, a, aia wale na a loaa he elua hapakolu alaila ko ka makemake o ke Komite Hooko. He mau mana keia i haawiia i loaa ole i ka Peresidena ma ke Kumukanawai kahiko a he hoololi keia na Markham, ka lima akau o Kalauokalani, aole no nae i kue na opio. Ma ka Pauku 9 o ke Kumukanawai Kahiko, ua oleloia he papa Hooko, aka, o na luna no nae o 65 lala, a na ka Aha Elele no i limanui ia e Oahu nei e koho a ko ole no kou makemake e na kuaaina. O na Mahele-mahope aku o keia Pauku, aole no he mau mea ano nui. Aole Pauku o keia ano ma ke Kumukanawai Hou, no ka mea. ua huiia no ma na Pauku maluna ae. Ma ka Pauku 10 o ke Kumukanawai Kahiko, no na mea e pili ana i ke Kakauolelo, aole no he ano nui o na hoololi o keia Pauku ma ka Pauku 11 oke Kumukanawai Hou. Ma ka Pauku 11 o ke Kumukanawai Kahiko, no na hana a ka Puuku a aohe no he mau hoololi ma ka Pauku 12 o ke Kumukanawai Hou. Ma ka Pauku 12 o ke Kumukanawai Kahiko, no ke Komite Waiwai, aia hoi ia ma ka Pauku 13 o ke Kumukanawai Hou, aole no he ano nui o na hoololi. Pauku 13 o ke Kumukanawai Kahiko, no na Halawai, aole no he mau hooioli ano nui ma ka Pauku 14 o ke Kumukanawai Hou. Pauku 14 o ke Kumukanawai Kahiko, no na Kanawai, aole no he mau hoololi nui ma ka Pauku 14 o ke Kumukanawai Hou, koe wale no keia, ua hiki ke hoololiia ke Kumukanawai ma ka hoolaha o 24 hora, aka no nae, aia no a loaa ka ae o elua hapakolu o na Elele. I hanaia keia hoololi mamuli no o ka ulu mai o na kuia ike ole ia, a ake nui ia e hoolilo, a ina e kaukai a noho hou mai ka Aha Elele elohi loa ana. Ka pau ana keia o na Pauku o na Kumukanawai. O keia mau hoololi maloko o ke Kumukanawai Hou, au ae lokahi ia e kekahi Aha Kuka i kaheaia e ka Elele R. W. Wilcox, a ua hoopauia na manao kuee o na hoa ma ka haunaele mua ana ma ka la 9 o Iulai, 1902, ua mihi mai, mihi aku, a i ke kakahiaka o ka la 10 o Iulai, 1902, ua koho hou ia he aha hou a malaila Opio, E. Caypless, Geo. Markham, Keikialii Kalanianaole, C. A. Long, D. Kanuha, D. Ewaliko ame J. H. Wise. Ua hooholo lokahi lakou i na mea apau, @oe hookahi mea i hapaiia mai e Mark ham, Lima akau o Kalauikalani, a ua ae mai no o Markham e waihola mawaho. Pela ka Elele ame D. Kalauokalani Opio, a oia keia: "E kohoia e ka Peresidena i Komite o Ekolu Lala, a o ka lakou hana. oia no ka wae ana i na moho holo Lunamakaainana ame Senatoa, i ka manawa e waiho mai ai na Apana Koho i ka lakou mau moho." Heaha ka mea i kue ai o na opio i alakaiia e ke Keikialii Kalanianaole? No ka manao no o limanui hou ia no ko oukou mau pono e ka lehulehu. Ina e aeia keia Pauku, alaila, e koho mai ana ka Peresidena i Komite i like me Markham ame na poe oia ano. A i kou wa e ka Apana Ekahi, oia hoi o Puna, Hilo ame Hamakua e koho ai i ka oukou mau moho i hilinai ai, oia@ o  oukou no ka mea i kamaaina i ko oukou poe kupono, alaila, i ka manawa o keia Komite i noho poo ia e Makamu ka lima akau o Kalauokalani, e kipakuia ana ka oukou mau moho a waihola aku na kanaka e kokua mau ana ia Kalauokalani me ka nana ole ae i ko oukou makemake. He pono @ kaulike anei keia? Ua manao na opio, Aole. Aka, me he mea la no ke kue a ana o keia Pauku ke kumu i uhaki hou ai o Kalauokalani, Markham ame ka Elele Wilcox no i ka aelike i hana ia ma ka po o ka la 9 o Iulai, 1902, a me ka aelike i lokahi ia no ma ke kakahiaka o ka la 10 o Iulai, 1902. Nolaila i mea e maopopo ai ke kahua o ka poe opio e alakaiia nei e ke Keikialii J. Kalanianaole. e hoopilipili iho oukou i na Kumukanawai a elua e na Home Rula i hiki ole mai i ke Kau Elele o keia mahina, a me na poe Hawaii i ake nui e hanaia na hana kauiike a puni ka Paeaina. Mahope iho o ka ae lokahi ia ana, au uhakiia ia aelike a puka ae keia mau olelo a kahiko, "E o'u i ka maka o ka Wauke oi opiopio." "Ke kaulike ka i makemakeia, Ka Monopoli ka i kueia." N@ @@ @@@@@ @@@@@@ @ @ @@@ ia @ @ @@@@ @@@

HALE INU RAMA BOSETONA.

Alanui Hotele ma Ewa o

Alanui Nuuanu.

Eia me makou na wai hoomalule kino @ ko'u ai ka puu

Wisike, Gini, Bia, a pela aku.

Nona ka inoa i hooheno ia Elua @@@@ i ke Ala Mokihana. E like ia

kaua hoa kanaka he Hawaii au, Hawaii oe @ipuu paa i ke

Aloha a mai poina i kou io ponoi me ke Aloha

Eia ma keia hale ko oukou makamaka Hawaii R. W. D.v cs. a

ua iino e halawai me oukou.

PAIPAI OPIO.

Mai ki aoao 7 mai.

Aole he hua olelo pa@ai i pane hou ia mai e ka Haku Baroneka maluna o kela mau olelo hope a ka loio, aka o kona maka @oena kokoe a me kona ihu ka mea i auki ae a haalele iho i ke keena me na kapua i wawae halulu o ka hoona@kiuki. I ka Haku Baroneka i hala aku ai au oli mai la ka makaiki@ mai kana wahi i pee ai, a o kana huolelo mua loa, o ka minau i waiho mai ai na ka loio e pane aku, Mr. G @@@@@@ O ka Haku Baroneka io no kela i komo mai nei? Ae e Mr. Berenahama a i ke aha a? Aole anei oe i ike mai nei iaia. Ua ike iki mai nei no wau iaia a ina o ua Haku Par@neka nei kela alaila he mau noonoo maikai anei no kona a i ole na hehena ia paha oia? Ke hooia nei au o ua Haku Paroneka ala no kela aka n@e ma ka hoopokole ana ae i ka kaua olelo e ae mai ia'u e olelo ae aole oia iloko o kona m@u noonoo maikai. Aka h@@@@ iho la kona manao ma keia o Mr. Bele@ehamama, wahi a ka Lo@o. I kekahi manawa o keia la e lohe ana oe i ka mea hou e pili ana i ko haku Baroneka, a o ka mea hana p@hihihi hoi e pili ana i kela leta a ka Paroneka wahine ehiki mai ana kona amawa e kuailo ia ae ai ka mea pohihihi iloko ona. Ano e aloha auanei e Mr. Gerehana a halawai kino hou kaua ma ka inoa o ka Moiwahine o Beritania. Ua lilo keia mau olelo hope a ka makaikiu i mewa na Loio Gerehama e noonoo nui ai i ka @@ a me ka ma @@@ @ @@ mau olelo a na ka @wila telegarapa i hoike aku iaia ma ia a@@@@ la ana iho au hop@ a hoopaa ia ma ka halepaahao ka Haku Paroneka o Kaliwi no ka hewa malalo o ka @@@@@ ana a ka makai@@@ Be@einehama no kana mau ho ike manaonao a ka weliweli e waiho ia aku ana ma ke kakahiaka o ka la apopo. O ka makai@@@ Beleinehama hoi, @aia i haalele iho ai i ke keena @i hana o ka hui baneko o Gerehama a me K@ni, au huli hoi aku oia m@ka awiwi no ke keena oihana ma kai@@@ a hui huka pu me ko lakou poo, alaila, haalele hou iho la i ke keena oihana kiu a holo no ke Kakela Danekita a imua o na haku o ua kakela ala i hoike aku ai oia i k@na manao no ka hookaawale ana mai i ka P@r@@@ka wahine mailaila m@i oi@@ oia e lawelawe a e l@ooko aku ana i kekahi hana koikoi i make@@ke ole ia e @ke na make o@@ P@roneka wahine ala. Alaila, i ka h@@@@@@@ ana o keia mau @@@lala ana a au kiu nei ua @@@@@@@ iho la oia i ke K@@@@@ Da@@@@@@ no Ka livi Hale ka pahu hopu.

WANANA ILOKO O KA HIAMOE.

Findlay, C@@@, Iune 30. O J. K. Bre@sen he kanaka opio e nhoho ana ma keia kulanakauhale iloko o ka hiamoe kulipolipo ua haawi ae oia i kekahi mau wanana kamahao e hoopihoihoi ia ai o ka noonoo a o na poe i lohe i kana wanana ua hoopaa iho lakou ma ko lakou mau waihona hoomanao a penei kana mau olelo. E hoao ia ana e powa ke ola o ka Peresidena Rusewala maloko o umikumamalima mahina e kekahi o kona mau enemi pilikino, e haule pahu ana ia hoolala ana ma o ka eleu a me ka makau ole o ka Peresidena. E ola ana ka Moi Edewada mai kona ma'i mai aku , aole @ae oia e ola ana no ekolu makahiki. I ka wa kana keiki e lawe ae ai i ka noho alii e hoaoia ana e loaa ina panalaau na Aupuni Repubalika. a mawaena o lakou o Irelani a me Sekotia. aka aole nae ia e hookoia ana no ka mea o ka waiwai o ka aina aia iloko o ka noholima o na alii. E make ana ka Pope ma ka pau ana o keia makahiki. O kona make ana e nui ana na loli pili kala@@@@@ e ikeia ana ma Europa. O ka Perisidena hou he Repubalika no@ aka, aole nae o R@@ewala. He ino weliweli ke ikeia ana ma ka pule ekolu o Augate.

BILA KOI POHO AHI

Wasinetona, Iune 30. O na hoolo@@ a ke Senate no ka hookaawale ana i $1,000.000 no ka uku i na koi poho ahi o Hawaii. ua haole ia ma ka Hale o na Lanamakaainana i keia la. O keia ae la na hoike i loaa mai la maluna o ka mokuahi Sonoma o ka Poakolu nei. A ua manaoia ma keia kau Ahaolelo @ou aku e lawe hou ia mai ai keia bila e noonoo.E na makamaka Hawaii mai poina i ke kipa ae e ike i ko kakou hoaloha Pipai Opio ma ka Hale rama Bosetona. Kahi e kaua ai ka mak@wai.

OLELO HOOLAHA

Ke hoolaha ia nei ma keia ua kuai a h@olilo mai o L@i S@@ W@o i kona mau wa wai a pau o ka hui o Wing Sing L@ng, e lawelawe oihana nei ma kekahi o na Alanui Kukui a me Nu@anu, Honolulu, ia @@@ Ko. (K@@@@@@@@) LUM HONG, Luna Nui o ka Hui o W. S. L., Co.