Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 29, 19 July 1902 — Page 6

Page PDF (612.38 KB)

This text was transcribed by:  Toni Ka'a'a
This work is dedicated to:  Makuahine, Esther Kalino (Kauaulalena) Campbell

KE ALOHA AINA

 

6          KE ALOHA AINA POAONO, IULAI 19, 1902.

 

Ka Hoike Kula Sabati o ka Paeaina ma Lahaina.

 

      Ua malamaia ka Hoike o na Kula Sabati o ka Paeaina ma Lahina ma ka Poakahi a me ka Poalua, Iulai 7 a me 8.

            Poakahi, Iulai 7 ua malamaia ka hoike o na Kula Sabati o Kauai, Oahu a me Hawaii.

            No ka hui h@@ o na kanaka i hiki ae, ua hookaawa eia na kula sabati e hoike ana ma ia la iwaho, a ua hoopihaia ka luakini o Wainee me na kula sabati o Maui a me Molokai a me na makaikai i hiki mai.  Ua hoomaka ka hoike ma na kula sabati o Oahu.

            1.         O na kula o Moanalua, Ewa, Waianae a me Waialua i huina, he 42 haumana, i akakaiia e D. Keliiokamoku; he hapalua hora ka manawa i pau ia lakou, nani na himeni i mele ia mai, nahenahe a oluolu ke hoolohe aku.

            2.         Ke kula o Kalihi, i alakaiia e Jos. Kealoha.  He elua no haumana o keia kula, he mau wahi kaikamahine liilii elua, no laua na makahiki he eono a me ewalu.  Na laua no e ninau i kekahi i kekahi a e pane i na ninau, pela me na himeni, ma ka olelo haole a me Hawaii.  He nui ka naauao a me ka paanaau o na haawina a me na himeni i hoopaanaauia; he 20 minute ka manawa i pau ia laua.  Nui ka paipaiia, aole ma ka eleu o ko laua mele ana, aka, ma ka paanaau o na haawina, oiai, ua opiopio loa laua, a ua oi loa ka ukana i hookau ia aku maluna o laua.

            3.         Ke kula o Waialua, he 30 haumana, i alakaiia e--; he 20 minute i pau ia lakou, maikai na ninau, nani a nahenahe na himeni.

 

KAUAI.

 

            4.         Ke kula o Haena, he 5 haumana i alakaiia e W. Wana, he 5 minute ka manawa i pau i keia papa maikai na haawina a me na himeni i mele ia mai.

            5.         Ke kula o Waioli, 5 haumana i alakaiia e W. Wana, he 15 minute i pau ia lakou; he maikai na ninau a he nani na himeni i mele ia mai.

            6.         Ke kula o Hanapepe, he 11 haumana, i alakaiia e Mrs. Malani; he maikai na ninau, nani na himeni oluolu, ono, nahenahe ke mele ana, nui ka paipai ia.

 

HAWAII.

 

            7.         Ke kula o Laupahoehoe, he 7 haumana, i alakaiia e--, he -- minute i pau ia lakou, he maikai na haawina a me na haawina.

            8.         Ke kula o Waimea, he 5 haumana, i alakaiia e t. K. Papa, kokoke e hoi na haumana a haalele i ke kahua hoike, aka, mamuli o ka hooikaika a me ka hookikina o ke alakai ua lanakila; nui ka paipai ia, maikai no.

            9.         Ke kula o Kohala, he 13 haumana i alakaiia e Miss Kaimana, he 18 minute i pau ia lakou, maikai na ninau, nanahe na himeni.

            10.       Ke kula o Kailua a me Helani, he 25 haumana i alakaiia e Jackson a me Henry Kawewehi, he 25 minute i pau ia lakou; ua piha ka luakini i ko lakou leo me he puali anela la, a ua nani ka lakou mau haawina me na mele.

            11.       Ke kula o Kona-waena, he 18 haumana i alakaiia e Rev. Kaeo; he maikai na haawina, he nani na mele, he ono, he palupalu, he oluolu ke hoolohe aku.  I ko lakou mele ana, he moakaka na huaolelo, ua like me na Pake e hoonuu ana i ka raiki, he mea i ono loa ia, pela ke ano o ka mele ana.

            12.       Ke kula o Pukaana, he elua mahele o keia kula, ke kula o na pokii he 16 haumana, ke kula o na opio he 17 haumana.  Hoike mua ka papa o na pokii i alakaiia e T. K. R. Amalo, ma ka olelo haole na haawina me na himeni, he paanaau na haawina me himeni; ua mele ia na himeni me ka eleu a me ka eehia anoano, ono.  O ka mea kupanaha ua haalele aku ke alakai na ka papa wale no i hana i na hana a pau, ua hoi aku ke alakai a mamua mai me na makaikai noho mai.  Mahele 2, i alakaiia e Thomas Haae, maikai na haawina, e wehewehe ana i ka moeuhane a Ioane ma Hoikeana.  Ua nui no ke akamai o ke alakai i ka hookomo ana i ka haawina i olelo no na himeni, he 20 minute i pau i keia papa; maikai na mele, palupalu ka leo o na wahine.

            12.       Ke kula o Hilo elua mahele o keia kula, ke kula o na pokii he 13, ke kula o na opio he 23.  Ke kula o na pokii he maikai ka lakou mau ninau.  Ua ano e ae ka lakou mau ninau i ko na kula e ae.  E ninau ana i na mea ekolu.  Heaha na mea ekolu i manao nui ia?  Heaha na mea ekolu e hoowahawaha ia?  O keia na ano ninau i ninau ia ia lakou.  Mahele o na opio, he maikai a he eleu na himeni, ua like me ka hookani ana i ke gita pela ko lakou mele ana.

Aole i pau.

 

NO KA HOOKIPA ANA AKU I NA KOMISINA AMERIKA.

 

            Oiai, ua maopopo loa ka hiki mai o na komisina Amerika i Hawaii nei, eia o Konela Cornwell o ka aoao Demokalaka a me na hoa o kekahi mau aoao kalaiaina e ae, ke makemake nei e kapae ae lakou i ko lakou aoao kalaiaina, a e apo lokahi aku hoi lakou i na Komisina ma ke ano makaainana, a e haawi aku i na kokua a pau no ka pono o ka lakou huakai e hele mai nei i ike ai lakou i ke au nui a me ke au iki o na mea i hanaiia ma Hawaii nei, i hoi aku ai lakou a hoike i na mea oiaio a pau.  Aole i maopopo loa ka la o keia mau komisina e holo mai ai no Hawaii nei.

 

He Kukala Hoakaka na na Hawaii Opio o ka Aoao Kuokoa Home Rula.

 

            I ka poe kupono i ke koho balota iloko o ke Teritori o Hawaii.

            I ole ai e alakai hewa ia ke noonoo o ka poe kupono i ke koho balota maloko o keia Teritori, a oi loa aku paha ua lala o ka aoao Home Rula, mamuli o ko makou mawehe ana mai ia makou iho mai na hana mai a ka aha Elele o ka aoao Home Rula ma ka la 10 o Iulai, ke manao nei makou he mea pono na makou e hoakaka i ko makou kuleana a me na kumu o ko makou waiho ana aku i na hana o ka Aha Elele.

 

KA HOOLOLI KUMUKANAWAI

 

            Mamuli o ko makou ike ana i ka hemahema o ke kumukanawai o ka aoao Home Rula e hiki ole ai i kekahi mau hana i manao ia e hoohana aku no ka hooholomua ana i na hana o ka aoao Home Rula (a makou no e minamina nui nei), a me ko makou hoomaopopo pu ana malalo o ia kumukanawai ua (1) aua ia mai kekahi o na pono o ka lehulehu iloko o ka lima o na alakai o ka aoao Home Rula, a (2) aole i kaupalena ia ka heluna o na elele a kela a me keia mahele a apana paha e hoouna mai ai i ka Aha Elele, a ma ia mea e hiki ole ai i na apana kuaaina a me ko na mokupuni ke hoouna mai i heluna kaulike me ko Honolulu nei mau elele maloko o ka Aha Elele (oia hoi hoi, ua hamama ka puka no Honolulu no e hoouna ai i na elele e like me ko lakou makemake a lilo i mea ole ka heluna o na elele mai na kuaaina a me na mokupuni), (3) aole i loaa i wahaolelo a i mea kiai hoi no na apana kuaaina a me na mokupuni maloko o ka Papa Hooko--ka papa nana e hooponopono na mea a pau e pili ana i na hoohana ana a ka aoao holo okoa.  No keia mau hemahema ano nui a me kekahi mau hema hema e ae i hoomaopopo ia he mau hemahema ia i kupono e hooponopono koke ia i keia wa mamua o ka hiki ana mai o keia kau koho balota, nolaila makou i manao loa ai he mea kupono loa e hooponopono hou ia keia kumukanawai i keia noho ana iho la o ka Aha Elele.

            Maluna o keia kumuhana i mahae ae ai ka Aha Elele iloko o na mahele elua--(1) ka mahele o na elemakule e aua ana i ke kumukanawai e ku nei me ka hoololi ole ia, a (2) me ka mahele hoi o na opio e makemake ana e hooponopono ia ke kumukanawai  I ka hapai ia ana o keia kumuhana ma ka la 9, ua ike ia ka uluaoa ma ka aoao o ka mahele ekahi i alakaiia e na elele o Laie, he poe pilikana no ka Peresidena a ua kapa koke ia mai la na opio he poe moo, a he mau hana maalea wale no keia mau hana a na opio.  Ma ko makou aoao hoi, ka aoao o na opio i kapa ia mai he moo ua hoao aku ko makou wahaolelo alakai e hoakaka me ke akahele i na mea a pau i makemake ia ma keia hoololi kumukanawai.  Ua lilo nae ia mua hoakaka ana i mea ole i ka manao o na elele kanaka makua, no ka mea, ua ku mai ka Elele R W. Wilikoki a me ka inaina nui no keia kumuhana a na opio, a pehi mai la i ka mea hanohano John Emaluka me kekahi mau huaolelo i kupono ole i kekahi kanaka o kona kulana a keonimana paha ke hoopuka mai.

            I ka hoopanee ana o na hana o ka Aha Elele o ia la, ua hele koke aku kekahi o na opio e hui me na alakai, a mahope o ko lakou kuka ana, ua hooholo iho la kakou e kahea ia i halawai kukakuka ma ia ahiahi maloko o Poka Hale, a malaila e hui ai na poe alakai o ka mahele kue i ka hoololi a me na alakai hoi ma ka aoao o na opio

            I ka akoakoa ana o kekahi heluna nui o na elele ma Poka Hale ua noho iho la ka Elele Wilikoki a me Peresidena Kalauokalani e wae i na poe na lakou e hooponopono i keia kumuhana.  I ka maopopo ana o keia poe, ua kahea ia ka halawai a hoomalu ia mai no e Peresidena Kalauokalani.  Ua noho keia halawai mai ka hora 8 a hiki i ka hora 12 o ia po, a ma ia hora i hooholo lokahi @ho ai na hoa a pau i kekahi aelike, oia hoi, e ae aku na opio e hoomau ia no o Kalauokalani ma kona noho Peresidena a me na Luna nui e ae a pau malalo o keia kumukanawai i hooponopono hou ia, aole wale a hiki i Ianuari ae nei, aka, e hoomau aku lakou a hiki i Iulai 1904.  A ma ka aoao hoi o na kanaka makua, ua ae mai lakou e hooholo ia ke kumukanawai e like me ia i hooponopono ia.

            I ka hoapoho ia ana o keia aelike, ua hoopaa iho la na hoa a pau a me na alakai ma ka lulu lima ana a me na hooia ana me na olelo hoohiki a me na waimaka o ka hauoli e hiolo ana ma na papalina e kapae loa ia na manao kue i ulu mai ai na olelo kalakala o na hora ekolu a oi i hala iho la, a e lokahi na mea a pau no ka pono o ka lehulehu holookoa mai Hawaii a Niihau.

 

(E nana ma ka aoao 8)