Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 29, 19 July 1902 — Page 7

Page PDF (711.01 KB)

This text was transcribed by:  Kapalai De Silva
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

KE ALOHA AINA, POAONO, IULAI 19, 1902.   7

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

- NO KE -

KAKELA LANAFODA

- KA -

Ipuka o ke Kuewa

me ka Aea.

- KA -

Pua Lilia Ahiu o

Sanadela.

MOKUNA XXX.

Ka Leo Kauoha o ka Mea Make - Na Luuluu i Hoomaha ia - Ma ke Poo o ka Puali a alakai no ka Lanakila.

            He 62 na makahiki o Haku Maina Semafila iaia i hiamoe iho la iloko o ko ke ao honua nei ola ana, a o kana mau hana a me kona mau mea a pau e hele pu aku ma kela ao. Ae ua hala ka Haku Maina Semafila, ua pio kona leo, ua nalo loa kona mau helehelena ola, ua kanu ia oia iloko o ka palaho, aka, o kana leo kauoha hope mamua o kona make ana e pono no ia e lawe hou ia mai a hoomaikeike ae.

            E kuu keiki, wahi a ka leo hope o ka Haku Maina Semafila, ua kokoke mai na minute o ka make maluna o'u a ke hauoli nei kuu uhane ke nana mai ma kela ao, ua loaa i ka hale o Semafila he hooilina nana e hooponopono me ke kaulike o ka hoomau ana aku i ke o kela inoa.

            E like me ia hauoli ana o kuu uhane pela no auanei na manaolana ana o ka hilinai e mailani pu ana oe i ka mea a'u i aloha ai. Ke hele nei au no kela aoao o ka make, aka, o ka hooilina o kuu aloha ke haalele nei au iloko o kau pulama ana, a na ke Akua e hoopomaikai mau mai ina la o ko olua ola ana. Maloko o kela pahu ume (me ke kuhi ana ae o ua Haku ala) aia maloko olaila ka palapala hooilina o ko'u mau waiwai a pau e waiho iho ana no kau wahine, a o ka'u kaikamahine kamakahi wale iho no. Ano e a'u mau keiki ua hiki mai ko'u manawa. A moe iho la ka Haku Maina iloko o na luuluu i hoomaha ia.

            Mamua o ka hoea ana mai o ka anela luku o ka make a kaili aku i ka hanu ola o Semafila a moe iho kona mau maka iloko o ka hiamoe ala hou ole, ua hoikeike mua oia i na mea a pau e pili ana i kona mau waiwai mai na aina a na holoholona, ke kakela a me na waiwai dala a me gula, ua ike ia iho o ua Haku Semafila ala kekahi o na haku waiwai loa o Pelekane, aka, ua waiho la ia i ua waiwai ala na kana mau keiki e hoohana e like me ka laua i ike ai he pono.

            Aole he la e ae i ike ia ai ka luuluu a me ka ehaeha kaumaha o ka Haku Wahine opio o Lanafoda e like iho la me keia la a kona luaui makuakane iho la, a o na kauwa a pau o ua hale ala, ua kahea ia aku lakou e akoakoa mai no ka lawelawe a hooponopono ana i ke kino make o ko lakou haku, a he la hoi ia e hoike mai ana i ke kaumaha o ko lakou mau helehelena, a mahope o ka hala ana o na la o ka waiho ana o ke kino make o ka Haku Semafila no ka ike ana i kona mau hoaloha, ua hoihoi ia aku la oia no ka hale lua e hoamoe ia ma ka aoao o kana wahine iloko o na hoohiwahiwa nani o na pua like ole.

            Alaila he mau la hou i hala ae mahope iho o ka waiho ia ana o ke kino make o ka Haku Semafila maloko o ko lakou hale lua ohana ua ano maha a mama mai na ehaeha a kaumaha o ka Lede Lanafoda, a o kana aliikane aia oia ke hooponopno pupuahulu ala ina mea pili i ka waiwai o kana wahine oiai o ke kulana maluhia o ke Aupuni ana i haalele aku ai iloko o na okooko ahi lalapa o ke kaua ua kono awiwi mai iaia e hulihoi koke aku, a pela-io no, no ka mea o ke ake nui a me ka ka pula kaumaka o ka Moi a me ka aoao Aupuni o ka hulihoi koke aku o ko lakou alakai opio.

            A pau na la o ka hooponopono waiwai a ua Haku Opio nei o Lanafoda, ua hoike aku oia i kana wahine i hookaumaha ia no kona makaukau e huli hoi aku no ke aloalii oiai na minute o kona makemake ia aia ke kali ia ala me ke pihoihoi. Ua lilo ia minute a ke kanaka opio i hoike aku ai i kana wahine me he la ua hoea hou mai he la no ke kaumaha e haawe iho ai maluna ona aka, ua ike no ua lede opio ala he mea hiki ole ia ke pale ia ae oiai aole no kana kane aloha e haalele a hoopoina iho ana iaia, ke ole oia (kane) e halawai me na poka pukuniahi e weluwelu liilii ai kona poo iloko o ka lewa. O ka waimaka a me na luulu ka ua lede ala i hoike mai ai imua o kana kane, a imua hoi o na kauwa o Semafila ua hoike aku ka Haku Opio o Lanafoda ina mea apau a ua ao a hoonaauao aku oia imua o lakou e noho e like me na la i hala a e hoolohe hoi i ka leo o ko lakou Hakuwahine Opio. Alaila ua hoea mai la ka minute hope o ka noho pu ana ana o ke kane me ka wahine e hookaawale ia ai laua a hui hou ke ae mai na lani.

            Ua hui hope ae ke kane me ka wahine iloko o na puili ana a ke aloha me ka leo kalokalo i na mana lani e hoohui pu hou ia laua, alaila haalele iho la ka haku opio i na kaiaulu aloha o Semafila a huli hoi no Ladana me ka awiwi nui. Ua kipa ike aku oia no kona mau makua ma ke kakela Lanafoda, alaila, o ke kulanakauhale o Ladana ka pau hopu o kana huakai, malalo o ka ikaika hoohana o na kapuai o kona lio pu nahele.

            O na leo hookipa o ka hauoli a me ke ohohia na mea i halawai me ua haku opio ala, aka, ma na helehelena nae o ua opio nei aia he haikea kaumaha a hakanu. O na mea hou ano nui i loaa mai iaia, mai na lehelehe ponoi mai o ka moi oia no ka hahana a me ka ikaika o ke kaua, a aia ke alakai ana o ka puai kaua holookoa malalo o na hoonohonoho ana a ke Duke o Ioka. Ua hoike pu ia mai no hoi i ua haku opio nei, ua noi aku na hoa o na aha olelo elua i ka na Sekotia mau kokua ana mai ia lakou, a ua kukala pu ia aku imua o ka mana o kona mau pualikoa he kipi a kue kanawai ka moi o na Pelekane, a aia ma ka aoao o na Sekotia he lehulehu wale o na alii kipi e laa ka Ela o Lavena, Makuisa o Manakeka Haku Fea-foka, Keikialii Rupeta, Duke o Nikakela a me Oliwa Komowela, a e alakai ana hoi kela a me keia i kona puali iho.

            O keia lono i loaa mai la i ke alakai ke Kuewa o Lanafoda he puupuu ikaika loa ia nana i hoopihoihoi nui aku i kona noonoo. Aka, he mea hiki ole iaia ke aa ae me kona mau manao wiwo o na diabolo e lawe i ke alakai ana o kona puali ia wa, oiai, kona lio ua ahai mama ma iiaia me ka ikaika mai Semafila mai a hoea iho la i Ladana.

            Alaila o ka hoao ana e hoohana hou aku i ua lio ala imua o ka uahi enaena o ka pauda me ka haawi ole i manawa none e hoomaha ai, he mau hana hupo ia na kekahi kanaka noonoo hehena a pupule. Nolaila, me na manao ukiuki e paila ana i pane aku la oia imua o ka moi.

            E kuu moi aloha, apopo e hoea aku ai au iluna o ke kahua kaua a hoike i ua poe kipi ala aole loa ka moi poo kalaunu o Pelekane he moi hohewale, a hoike pu aku hoi ia lakou aole oia i  haule hope ma ka hikimua iloko o ka makaala. No keia wa e ae mai ia'u e kuu moi e haawi aku i manawa hoomaha no kuu Prince punahele mai kona mau maopaopa mai o keia huakai hele loihi mai nei a'u.

 

MA KE KAUOHA

KOMISINA MAHIAI A ME ULULAAU,

TERITORI O HAWAII

            O ka hoikeike hookuku o na hua ai, na mea ai ulu a me na mea ulu, no na makana dala a me na palapala hoohanohano.

Poakahi a me Poalua, Iulai 28 a me Iulai 29, 1902, maloko o ka Hale Paikau Honolulu.

            Ona hoikeike ua konoia iloko o keia mau mahele like ole, i hoonohonohoia e like me keia papa kuhikuhi malalo iho nei.

MAHELE I.

Manako - Umikumamalua ano elua makana.

Pea - Eono ano, elua makana.

Hala Kahiki - Eha ano, elua makana.

Piku - Umikumamalua ano, elua makana.

Ipu Haole - Eha ano, elua makana. Ipu Ala - Eha ano, elua makana.

Alani - Umikumamalua ano, elua makana.

Lemi - Umikumamalua ano, elua makana.

Lemona - Umikumamalua ano, elua makana.

Papaia - Eono ano, elua makana.

Waina - Eono huhui, elua makana.

Kuawa - Umikumamalua ano, elua makana.

Piki - Umikumamalua ano, elua makana.

Poha - Hookahi kuata, elua makana.

Ohia Kuahiwi - Umikumamalua ano, elua makana.

Maia - Ahui maikai loa, elua makana.

Ohelo - Hookahi kuata, elua makana.

Maia - Hawaii ahui maikai loa, elua makana.

Maia - Hua ohaha maikai, elua makana.

Niu - Eha ano, elua makana.

            Maikai o na hua ai hoikeike elua makana.

MAHELE II.

Uwala - Kahiki, umi ano, elua makana.

Uwala - Hawaii, umi ano, elua makana.

Uhi - Eono ano, elua makana.

Kapiki - Ekolu puu Kapiki, elua makana.

Kapiki - Cauliflower, ekolu puu, elua makana.

Kapiki - Celery, ekolu ano, elua makana.

Kulina - Umikumamalua ano, elua makana.

Papapa - Hihi; elua paona, elua makana.

Papapa - Iwi; elua paona, elua makana.

Beets - Eono ano, elua makana.

Ohia - Kahiki eono ano, elua makana.

Karote - Eono ano, elua makana.

Kapiki - Lettuce, eha puu, elua makana.

Tunipa - Eono ano, elua makana.

Radisi - Elua huhui, elua makana.

Akaakai - Eono ano, elua makana.

Nioi - Hookahi paona, elua makana.

Kalo Kanu Maloo - Eono ano, elua makana.

Kalo Kanu Wai - Eono ano, elua makana.

Pu - Eha ano, elua makana.

Pu - (Palaai) Eha ano, elua makana.

            Maikai o na mea ai ulu hoikeike, elua makana.

MAHELE III.

Kope - Maikai o ka hoikeike, elua makana.

Paddy - Elua paona, elua makana.

Raiki - Elua paona, elua makana.

Ko - Umi pauku ko, elua makana.

MAHELE IV.

Mauu Maloo - Hookahi pu'a, elua makana.

Mauu - Sorghum hookahi pu'a, elua makana.

Mauu Guinea - Hookahi pu'a, elua makana.

Mauu Buffalo - Hookahi pu'a, elua makana.

Mauu Alfalfa - Hookahi pu'a, elua makana.

Mauu Clover - Hookahi pu'a, elua makana.

Mauu Panicum - Hookahi pu'a, elua makana.

MAHELE V.

Pama Poho - Mea maikai loa, elua makana.

Pama Hawaii - Loulu lelo, maikai loa, elua makana.

            Na Palapalai maikai loa (12) eono ano like ole moakaka loa.

MAHELE VI.

Pua Akoia - Mea maikai loa, elua makana.

Rose - Mea maikai loa, elua makana.

Ponimoi - Mea maikai loa, elua makana.

Pua Koniaka Asters - Mea maikai loa, elua makana.

Orchids - Mea Maikai loa, elua makana.

MAHELE VII.

Lei ilima - Na mea maikai loa ekolu, elua makana.

Lei Ponimoi - Na mea maikai loa ekolu, elua makana.

Lei Maile - Na mea maikai loa ekolu, elua makana.

Lei Pomelia - Na mea maikai loa ekolu, elua makana.

            Ona wahi e hoahu ia ai na mea hoikeike e hoolako ia ana ia me ke kupono loa e ke Komisina Mahiai ame Ululaau, a ke noi aku nei ina mea a pau e makemake ana e komo iloko o keia hoikeike e hoouna mai i ka lakou mau hoike ma ke kakau ana mai, i ka Pahu Leta Helu 532, Honolulu. E hamama ana ka hoikeike i ka hora 10 a.m., Poakahi, Iulai 28. Ona mea hoikeike a pau e waiho ia lakou ma kahi hoikeike he hora mamua ae o ka wehe ana, a i ole aole lakou e ae ia e komo aku iloko o na hookuku ana no na makana. No ka haawi ana aku ina poe ma na mokupuni mawaho aku nei i wa no lakou e maikaikai ai i keia hoikeike nui o na mea ulu, ua hoemi iho na Hui mokuahi i ka uku moku a hapalua like o ka auhau e uku mau ia nei e na ohua, me ka ae pu ana e lawe mai i na mea hoikeike me ka hahau ole, no na mea i koe e ninau ia WRAY TAYLOR, Komisina Mahiai ame Ululaau.