Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 29, 19 July 1902 — MAHAE NA OPIO ME NA ELEMAKULE Lawe na Alakai i ka Mana Monopoli [ARTICLE]

MAHAE NA OPIO ME NA ELEMAKULE

Lawe na Alakai i ka Mana Monopoli

£ o'u maa boa makaalnana o fea aina haaheo o ka Ua Eaoiiehoa o Hiio, Puna a me Hamakaa, 1 Aloba oakoo:— Oiai, he elele an i hooooa la mai e ookou no ka oobo aoa ma ka Aba Ēlele PaPHina, ma ka la 8 o lalai, 1902, noa Honolnlu, no te kiai ana i ko kakon man pono ua knaama, a me na oiwi o ka aina. Ma »ha i lawe mai ai makon na opio he hoololi Komn- ; kanawai, mamoli o ka loli ano nni ana o ko kakoa koiana kala! aupom, o keia manawa e nee akn uei imoa, Ma ia kanawai no hoi «e haawj aoa i ka mana kaolike i tja moknpuoi a e kohoia i Lookhlii kooaite uo k«ia a me keīh mokopuni nn ka noho »oa ma lijcclila oei i īia wa Ahaoieio no ke kiai aua i ko hakou man pono. Ma kn iakou man kauoha ■wale no e hana ia ai ka bara o ka lehoieho, ma ka Ahaoielo. Ma keia kanawai hon ua koho ia he maa komiie na iakoo e hoo- | makaakan na kanawai a pan malalo o ko kakoo kahea hana a 1 ka wa e noho ai ka Ahaoielo na makaokau moa na kanawai a o ka hana waie no ka na lunamakaainana ma ke kanoha a na komite kuwaeoa, Nolaila, e nana mai oukou e na makaainana i ke kau like o na mea a makou na opio i hana ai no i:a pono o ka aina a me na oiwi l iuio o ka aina, a he oni akn na mea e pomaikai ai kakou ma keia kumakanawai hon e haawi ana i ka mana akea i na makaainana o keia Teritori, e hana no lakon īho, aole hoi e like me keia mau ia ka puliki o kekahi kanaka i ka mana o ka lehulehn ma ko lakoa poholima, aole oia wale no, ma keia kumo kanawai, ua haawi akn no makon na opio he mana ma ie lima o ka Peresiden3, aole makon i,makee e hana kapakahi a oia mana oia i eo ka loaa ana i ka Peresidena he mana vlto ma na haua a ka ] aha heoke; elua, maialo o kekahī j aeiike ī hoopaaia ma na aoao a i eiua e hoopaa hoa ana ia Kalaeokalani a me na iuna oui no elua hou makahiki. He mana keia i haawi ole ia i*ia ma ke kumukanawai kahiko, me keia msu hana maikai nae a makon na opio ua kapiia mai makoa he moo, he hupo, a pelaj wale aka e Wilikoki a me D, Ka- j lauokalani. Ke makemake nei j laaa e kaili aku i keia mana a| \>au ma ko laoa p.iUoiima, h o ka j laua mea e olelo ai, malaiia akn kakoo, me ka hooiohe ole ia oiai o ko kakoa leo o aa makaai !

nana. He hana kaniike anei ia? | E hoomanao iho oakoa e na makaainana i ke kaa i hala, ua haua ia keia hana lima. nui e ko kakoo mau alakai, h heaha kl mea i ike ia, na nele kakou ka iahoi maī o a o i na pomaikai, a ke anana hoa mai nei no i keia monopoli I mea e hiki ole ai i ka lehnlēha ke kiai i ko lakou maa pono ma ka hale kan kanawai, a na lana nei e alakal na Lanamakaainana a me na Senatoa i o a ianei e like me ke kaa i haia, a o ka hopeoa e loaa ana iakakoa he nele loa. Nolaiila, aole makoū na opio i makemake e ike i ka ehaeha o nei noho ī»one ana o kakon o keia moa ako, ; aka, e loaa la kakou na pomaikai, ' ka olaolo o ka noho ana a me ke i keakea o!e ia o ko onkou mau pono pili paa; aoie no onkon e ' na makna, ke be!e nei ko onkon mai !a l ke ahiahi, ehia ka Loi ! mep aloha o makon na keiki a oukon Ke ike nei m»kou i ko kākon hopēna o keia mna akn ina peaai ka hana a na alakai o kakor ! Ma keia, e ike ihe ai onkon e na makaamana, ke hana nei laaa no ko lana pono iho aole aa ka lehnlehn. ī ko makoa iini ana nae e hanaia ka pono o ka lehulehn ma keia kao ae, oa kapaia mal la makon e D. Kalaaokalani a me Wilikoki be poe hnpo, hē moo, a pela wale akn; me ke kukala akea ana ae īmaa o ka Aha Elele, ina wae na apana i na moho kiipono a lakon i biiinai ai a knpono ole no i ko laaa nei manao, hoopau aku ia moho, aia a he kanaka e hoolohe ana i ka Kalaaokalani aiakai ana alaila knpono la i lanamakaainana, aa knpono anei ia i ko oukou noonoo e na makaainaoa o ka apana 0 Puna, Hilo a me Hamakua? Ke manao nei ko oakoa elele, | aol<» loa. Ke hoao maoli nei no keia Kalaaokaiani e kue aka i ko oukoa makemake e ua makaaiuaoa, a ke pii mau nei kona hookiekie maluna o kona iahai kanaka; a ke kakoo pa aka nei o Wiiikoki 1 ka hana a keia moo nui o ka aoao Home Kula, ma ka hoomau una iaia ma ka nobo aiakai ana i ka labui. Aka, he hopeoa nc>ke | hiki mai aua, oiai, ua oleio ka j bake nui, o ka mea hookiekie | iaia iho e hoohaahaa ia oia, e li- i ke me Nehakaueka ka ai i ka weaweu o ke kuia, <**' j Ke manao nei ko oukpa elele j ina e makee oukea i ka pono 4 ke kaulike "a me ka holomaa o ko ! kakou aina o uei moa aka 4 e ka J

pue ioa kakoa i keia moo elem- j g:JDa mui kona npho poo apa do i ka lahoi, a e fcoLo kakou ekamokūpnni nūi o Keawe i ke Kei- J kialii J Kalaaiaiiaole i alakai uo' kakoa, Ma ka hakilo ana ako onkou elele, he kanaka oaanao, j aloha i kona lahni, na ia mea 1 ! j alakai mai iaia e hui pa ma! 1110 kakon oa elemakale no ka haua. ana ! ka pono, ike kunlike a me ka holomua oka aina, he akahele ma ka noonoo ana, he kuhiknhi mai ike alahele ( aa ai oa po- ! maikai i na elem 'e a me na opio o keia mna aku. Wahi ana (Kalaoianaole). *'Aole loa aa 1 manao ma kna ; komo ana akn ma ka aoao Home ! lEala, no ko'o iini e loaa la'n ka \ ! hanohano, aka, no ko'a iini e 1 kokaa pn akn ī na hana a ko'o [ f lahni, na hanno mai ko'a mao kuI pana la'o me ka hanohano a me ! I | na mea a pan e pono m keia noho ' ana, a heaha hon akn ka'a mea e makemake ni. Aole anei ke »nakemake nei an e hana ia ka pono no kon lahai 1 toaa ai ia pono ia makoa na keiki ma keia mna aku;me nei hana maikai no a'a e hepaī nei i knn lahni ilnna na kapaia mal la nae an e Wilikoki a me Kalanokalani he moo, he hapo,' a pela akn, nolaila, aole loa an e noho hon i lala no ka aoao Home Rnla malalo o Kalauokalani, aka, e kokaa ana no an i na hana maikai e ae a pan e pono ai koo lahui a me ka aina." Nolaila, e na makaainana na onkon e kaopaona ibo i keia man mea, aole anei o ke kapaia ana aku o ko kakoa alii he moo, he ..... . bapo, a peia aka, he mea ia e sha ai o kakoa a paa ? oiai nae oia e iini nni aoa e hana ia ka pono. Ke manao nei ko oakoa elele e na makaaioana o ka mokopnni noi o Keawe, e eha ana kakou a pan loa. Noiaila, ke paipai nei aa ia oakoa e na makaainana mai ka pnka ana 0 ka la i Haehae a i ka weio ana 0 ka ia i Lehua, ka poe aioha aina oiaio, makee i ka pono, ke kaaI iike a me ka holomna o ka aina o nei maa akn, e haawi i ko on koa kako'o ana no ke alii Kalanianaoie I aiakai no keia lahai kanaka, a ke n»baoiana nei ka elele oEilo ina o ka ke Akaa maa hooponopono aoa keia i kona la- j hai kanaka, e iike me kona hoo. i ponopono ana i ka lahoi TsaraeU ma p aU, alaila, e ioaa ana j ia kakoa 0 Kauaanaa, kahi $ ka* ; he ana ka waiii a me ka meii. | Malnoa o keia kahaa pono i | ko ai makoo na opio me ka naae 1 ole, a kapaia mai ia makou he moo a he hapo; 6« onkou e m l makaainana e kanpaoua i ka aoaj I pono. I . D. £. EWALIKO, I Aloha Aina Oiaio, i ka! ' pono, ke kanlike a me ka ' halo-j 1 laaa o ka aina, a maa loa aknj Elele no ka apana ekahi, moku-: ! £ūdi 0 Hawaii. 1 Hoaolulu* U, IUOi. |