Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 30, 26 July 1902 — Page 1

Page PDF (666.73 KB)

This text was transcribed by:  Kapalai De Silva
This work is dedicated to:  Kaui Sai-Dudoit

KE ALOHA AINA

 

Ke Aloha Aina

UA MAU KE EA O KA AINA I KA PONO

HOOKUMUIA I MEI 20, 1895

BUKE VIII.   HONOLULU, POAONO, IULAI 25, 1902.                        HELU 30

 

HOIKEIKE FEA NUI

            Ma ka hora 8 o keia ahiahi Poaono e weheia ai ka hoikeike fea nui a na poe kalepa maloko o ka hale hoikeike i kukulu ia iho nei ma ke kahua paikau o Haimoeipo. Malaila e hoakoakoa ai kela a me keia hui kalepa i na waiwai a lakou a pau e kalepa nei ma Hawaii nei no ka hoikeike ana. Ua hookaawale ia ke keena o kela a me keia hui kalepa, a o na hoohiluhilu hookelakela oia ka kela a me keia hui e hana ana no kona keena. E hiki ae ana ka bana aupuni malaila, a na lakou e hoonanea ana i keia fea.

            O ka hoikeike o na hua ai me na mea ulu ua hooholo ae o Komisina Taylor e weheia ana ia ma ke kakahiaka Poakahi, i wahi e hiki ai ke loaa na hua ai e hoouna ia mai ana mai na mokupuni mai no keia hoikeike maluna o na mokuahi holo piliaina e hiki mai ana i anea ma keia La Pule.

            Ua lawe mai la ka Mauna Loa no keia hoikeike he 500 eka pulapula ko a me 300 eke kalo a me kekahi mau mea ulu e ae. Ua manaoia ma ke Kinau e hoea mai ana i keia la e lawe mai ai oia i ko Hilo a me ko kekahi mau wahi e ae mau mea hoikeike no keia fea nui. Ina ua holopono na kuka ana mawaena o Komisina Taylor a me kekahi kanaka mahiai o Hilo e ike ana ko Honolulu nei i kekahi maia kupaianaha me eono ahui.

            Ke hoohalahala mai nei na poe hanai holoholona i ko lakou kono ole ia ana aku e ke aupuni e komo pu iloko o na hana hoikeike, oiai, he nui ka lakou holoholona i kupono no ka hoikeike aku i ka lehulehu.

 

HU KA AILA MA KALEPONI LALO.

            Loredo, Texas, Iulai 12. He hoike kuikawa kai loaa mai Quaymas, Mekiko mai, e olelo ana: I keia mau la i hala iho la he nui ka pioo i ike ia ma o ka loaa ana o kekahi mau luawai aila e huai mai ana mai lalo mai o ka honua ma Kaleponi Lalo. O ka imi hou ana aku i ka aila e hoomau ia aku ana.

 

HE MEA PONO E KAKOOIA KE KEIKIALII KALANIANAOLE E

NA AOAO KALAIAINA A PAU.

Ka Nupepa KE ALOHA AINA.

            E oluolu e haawi aku i ko'u mahalo i ke Keikialii Kalanianaole, no ke kulana pookela ana i haalele aku la i na hana kaulike ole a ka Elele Wilikoki a me Kalauokalani. O na poe noonoo kaulike a pau iwaena o ka lahui, e huli ana lakou e mahalo i ke kulana a ke Keikialii i lawe ai. Ke piha nei kahi poe Hawaii o Hilo nei i ka hoowahawaha ia Wilikoki a me Kalauokalani. A e ike auaei laua he like ole ke kulana o Hilo nei me na makahiki elua i hala ae nei.

            Heaha la ka pomaikai o na Hawaii i ka Wilikoki mau olelo hoino a kuamuamu? Ahea la pau kuhihewa o kekahi poe o kakou i keia mea hoala kuee? Eia ka ninau a ka Peresidena o Amerika Huipuia i kahi Hawaii ma Wasinetona. "Ua nele loa no anei ka Lahui Hawaii i na kanaka kulana maikai a naauao, i hoouna mai ai lakou i ka Elele like me keia ke ano."

            He ninau keia e hoike mai ana aole i hilinai ia ka Elele a ka Lahui Hawaii i hoouna aku ai e ke poo nui o ke aupuni ma Wasinetona. E hoouna hou aku anei kakou i ke kanaka i hilinai oleia mai? Oia anei ke kanaka i kupono e hele aku a hoikeike i ke ano o ka Lahui Hawaii? Ua nele loa anei ko kakou lahui i na kanaka ano keonimana a naauao, i hiki e ku pu ma ka papahele o ka hale kaukanawai ma Amerika me na kanaka ili keokeo malaila?

            E kuu hoa lahui, na ke Akua paha keia hooponopono ma Honolulu. Ke hoola mai nei paha ke Akua o Kaahumanu ma i kekahi pua alii o ka aina i Mose e alakai i kona lahui iloko o ka aina hooilina o na pono kaulike.

            O na poe a pau i makee i ko Hawaii pomaikai a me ka pono o ko kaua lahui (me ka nana ole i ka aoao kalaiaina) he mea pono ia lakou e kakoo i ke kahua maikai a ke Keikialii i lawe ai, a e hoao e hana ma na ano a pau e kue aku i ka mea e hoao nei e alakai hewa i ka lahui. A e hoouna aku i mea kaulike e imi e hoopau i kela manao o kahi poe ma Wasinetona. Ua nele loa ka Lahui Hawaii i na kanaka naauao, kaulike, a noonoo akea.

            Heaha ka Wilikoki i hana ai no kakou ma Wasinetona? Heaha na wahi pono i loaa mai nei ia kakou ma Hawaii nei iloko o keia mau makahiki elua? He mea anea e pono ai kakou ka lahui nawaliwali e hahai i na ao ana a ka Elele Wilikoki. E hoopiha i ko kakou waha me na olelo hoino haole a kuamuamu pilikino? He kumu anei ia e maliu ia mai ka kakou mau noi ana no ka pono o Hawaii aloha? He mea anei e oluolu ai ka manao o kela poe ma Wasinetona i ka lawe ia aku o na olelo, he lahui hoino ili keokeo kakou e like me ka ka Elele e alakai nei i na Hawaii.

            Eia ka Wilikoki i hana ai, a ua lilo ia i mea hoowahawaha ia e ka Peresidena o America. 1. O kona hoao ana e hoomahuahua ae i ka uku o ka Peresidena o America a me na Luna Aupuni ma Wasinetona. 2. Kona hoao ana e hooikaika i ka pono o kekahi hui Pelekane, oia hoi ka hui kaa hapaumi he mea na ka Lahui Hawaii i kauoha ole iaia e hana, aka, no ka uku ia ana o kona mau aie pili kino ua hana aku la oia i kela hana hoonaukiuki i na America ma ka hoao ana e haawi i ka pono no ka hui Pelekane, a e kaili ae ia pono mai ka poe America mai. 3. Kona hoao ana e hoolilo ia Hawaii aloha i wahi hoahu no na lepela o America, aka, ua lohe mai au i hoao wale no ka oia i mea e ike ai oia i ka manao o na poe ma Wasinetona.

            Kupaianaha ka hoaoa ana i mea e hooi ia aku ai ka poino o ko kakou mau makamaka ma Kalawao. Aole ka lahui i kauoha aku iaia oia kana e hana ai. E hoohaukae ia Hawaii imua o ka honua. O Hawaii he wahi hoahu no na lepera o Amerika a lilo kakou imua o na maka a pau o ke ao. He mau mokupuni lepera a pau.

            He mea pono e kakoo ia ke kulana maikai o ke Keikialii i lawe ae la e na Hawaii noonoo akea a pau, a e huli like aku kakou a paio i keia mea i hoikeike kuhihewa aku i ko kakou ano imua o na maka o na Amerika ma Wasinetona.

            He mea pono e kakooia ke Keikialii e na aoao kalaiaina a pau no ka paio ana me Wilikoki ma ke kahua heihei no ka moho elele.

            Ua makaukau mau au e ku ma ka papahele o ka paio naauao no ka pono o Hawaii aloha.

            Owau no,

S. L. DESHA.

            Hilo, Iulai 21, 1902.

 

KA ELELE O KE TERITORI O OKALAHAMA

            Ua hoea mai la maluna o ka mokuahi Alameda o Elele Dennis Flynn o ke Teritori o Okalahama, Amerika Huipuia, he hoa a he lala oia no ka Hale o lalo o ka Ahaolelo Nui e like me ke kulana i loaa i ka Elele Wilikoki ma ia Hale. O kana huakai aole ia malalo o na hana pili aupuni, aka, i kipa mai la oia no ka makaikai ana i keia aina ana i lohe niu ai, a ua hala loa aku hoi no Hilo no ka makaikai ana i kekahi o na luapele kaulana o ke ao nei ma ke Kinau o ka Poalua nei. E hoea hou mai ana oia i Honolulu nei i keia Poaono, a ma ka la 29 o keia mahina no e huli hoi aku ai oia no ka home.

            He hoa o Elele Flynn no ke Komite Teritori, a he hoaloha oiaio no Hawaii i ka wa e lawe ia mai ai o na kumuhana pili ia Hawaii e noonoo ia maloko oia Komite. A i kona wa i ninau ia aku ai no ke kumu nui o kana huakai i Hawaii nei, ua pane mai oia:

            Ua holo mai au no ka hoohala manawa ana, a e hoao aku ana au e ike i na mea a pau iloko o ko'u mau la e noho ana maanei. Ua makemake au e lawe pu mai i ko'u ohana, aka, ua kaohi ia aku lakou e ka huakai ala moana a hele hookahi mai la au. Ua ike au ia Cuba, aka, ua hiki ole ia ke hoohalike iaia me Honolulu nei. O na home, na kihapai a me na alanui he nani a'u i ike ole ai, a ua manao au aole e loaa keia mau mea a pau i kahi hookahi.

            He lala au no ke Komite Teritori, a ua kiai makaala aku au i ke alahele o na hana kanawai, aka, aole nae au i hele mai nei no ka huli a me ka noii pono ana, aka, malia o loaa ia'u he mau kuhikuhi ana no ke keehina a'u e lawe hou ae ai maloko o ke Komite ma ka'u mau me ae ike ai maanei.

            He manaoio kou aole he mea nana e kaohi hou i ke aponoia ana o ka bila e ae ana ia Okalahama e lilo i mokuaina ma keia kau Ahaolelo ae. He 60,000 ka heluna lahui o ke Teritori, a ke pili mau nei kona kulana holomua.