Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 31, 2 August 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:- KAKELA LANAFODA -:KA:- Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:- Pua LIlia Ahiu o Sanadela. [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO KE:KAKELA LANAFODA -:KA:Ipuka o ke Kuewa me ka Aea. -:KA:Pua LIlia Ahiu o Sanadela.

MOKŪNA XXX. KftLeo%auoba o ka M«a Mate— Na Luulmi i Hoomaha ia—Ma Ve Poo c ka Puali a ala&ni no fca L;>fl»kila. Mabope o kela tnftu leo buro ua tolo tnai la ke alakai o ka pua'! Imua me ka haāwi a!oha ana e liVe me ka rnla n»au n ka oihana kaua, alaila, me na pokole e tn« kee ana i ka hanohano a me ka laa b!a o ka hana ua wniho mai la oia i ka hanohaīio o ke kuTana alakai i ka paaii i ko lakou alakai nui, a ua panai ia aku ia oaao olelo me ka ihuhi a eehia. TJa waiho pu ia ma l iioi imo» o ua alakai ala o ka pualī ke kaaoha a ke alihikaua noi, ke Buke o īoka, no ka pii awiwi ana aku a hooku i ke kaua wawahi i na laina koa kipi oaalalo o Leeela, ka Kla o Levena, e pa'niku ala i na kaohale o Persetola, K«-s«ta ame "Wioeeeel*, a hoopakele ae i ka Ma kuiaa o Moneterose 1 paa i ka hoo puni ia me kona pualikoa kekahi o ua mau kauhnle ala, O kela kahua kaua i makemakeia na hoouka kaua wawahi ana a ka pualikoa lio oke Kuewa o LaHafoda i loaa mai la na kauoha ana me ka «wiwi, oia ka ua alakai nei i haawi koke ae ai i ke kauoha no ka holo *na aku imua a iloko o elue. bora va!e no ua Hoouka ia ke kaua Wa wahi a na koa lio me feipī panikū, Ē wawalo ana ka leo ahiu o na koa, e koele anu na medala kila me ka ikaiha, a e ki akn ana a ki mai na pu me ka weliweli, a iloko oia mau paio ana me ka hahana a na 1 aoao elua, tia auhee a puhee Jill»i 1 akula ka Ēia Levena me kona mau koa a holo pukaka īloko o ka naele ahiu o Sekotia, ao b Makuiea Mo netercse me kqna pualikoa Hifena a tne Ailiki ī hui ia ua hoopakeleia ae lakou e Hlo I mau ilio hae nana e haehae liilli i na koa Sekotia kfpi e hoao ana e komohewa iloko o na V palena aira i noho hoomalu ia e ko Pelekane poo kalaunu. Ualilo keia auhee a palukuia ana 0 Leeela e na koa aupuni Pelekane 1 mea e puiwa loa ai o kekahi mau • alakai Sekotia a nineu ia lakou iho owai la ke koa a akamai ioa|

I nir\i i hoohaehau i u» keneiula Sekotia ala ka toea i komo haaheo aku iKoko o kekahi mau kauhale nu> o : ii» Peli'kniK? » knili mai roe ka la* nakila a ī kaili hou ia aku la > mai iflia aku ,ma keia ia. 0 kela hanohano nui i kail; hou ia aku Ta mai » ka aku o ko lakou hoa kenela o ia ka keia poe alakai a kenela i kukala ae ai e hoouka ana Ukou i ke kaua e !o»a ai ka īpuka e somo lanakila ai iloko o L«d »na a hopu ! pin tkft Moi malalo o k'* howa kieki«; loa o ke kipi, Aka a hila na makahiki ekolu o ka lakou mau hoao ana aole loa he hooko iki ia, no ka mea,e hoauhee mau ia ana lakou e ka ikaika o na koa aupuni a me ka wiwo ole o'iia koa kaua I»o" malalo o na alakai ana a ke Kuewa o Lanafo(la e like me ia ma ke poo o keia mokuna —ma ke poo o ka pu ali, a alakai no ka lanakila o ka aoao Aupum. j mckijnaxxxi. Knkala ilaua Kuakoa—Oliwa Ko . mowela ke Alakai Kīpi—— Makuisa Monteroise lioko o ke Aahee. O ka loaa ana he ipuka no na enemi o ka moi Kale e komo mai ai iloko o Ladana a hopu pio iaia he paahao malalo o ka hewa, kipi kiekie oia ka ca Sekotia i hooholo lo kahi ai a hoouua hou ia Leaela ka Ela o Leyena e maki hou jmua a | hooili i ke kaua i ka Makuia* Mon | tercse, a o kela kumuhana i hooholo | Jokithi ia aī, ua hookoia me ka malu ]oa, a ma ke kakahiaka o ka la — okamahina o Apenla X6— ua po ha ae la ka iono weliweli hoolele hauli aia o 01>wa Komowela ma ke poo o keknhi puali kaua nui hewahewa o na poe e makemake ana i ke kuokoa, a ua poha pu ae hoi ke kukala e hoouka ia ana ke kaua no ke kuokoa o na mea a pau. A mamua ae o ke poha ana mai o kela kukala kaua e hoolele ai i ka hauli pihoihoi o ka aoao aupuni, aia kela kauaka a alakai hiena Oliwa Komōwela ua ku ae a kukala iaia iho he kanaka Ia i m&kemake e hanala, a e loaa hoi i na mea a pau ka noho kuokoa ana me ka hoopih kia ole ia, a i mea 6 loaa ai ia pono e ku ae kela iipe keia e naakemake ana, a kooao ma ka aoao e hooliio ana ia lakou i mau koa kuokoa, a Ui* makaukau boi oia e alaKai īa lakou imua o Ke kahua kaua no ua kuokoa ala. O na haiolelo hoeueu a paipai a ua Oliwa aU ua alako a|u īa ī ka inanao o ka poe kipi e pipili iaia, a o ka poe i paa ks. alufe§ >I«>ha aina aia no lakou ke huliamahi ala oie ko lakou mau manao diabolo o ka mauaoio mahope o ka moi a lakou i aloha ai, Aoie wale hoi o na poe aloha alii kai huH ae a ku j paa mahope o ko hikou aka, o n.a poe kahuua nui 4 ua luua ekalesia J 6 me ko, lakou wau kanftka, a ke hui

i» keia mau mahele a eluauuu ko ku , b -, V;; 3 :A \ ■ I taoi aoao, aiaila, lie oaea amopopo u | I OiivA a»e Ka hoohewa ole e auipa īa j ana kona aoao a pueha liilii me ka j , hoopaa ol(>ia. | | Aka, he kan'»itft hupo a hphe*i£ j ! anei o Olma ? Ao!e loa! Ua pii ba oia me ka naauao, ka maalea a 1 me ke akamai hr i o na olelo, a me na mea i olelo mna ia ae nei ua ' boola fa keia mao hana m5 ka malu loa, a i ka wa a ua Oliwa nei i ike ' af tia mnhuahua kona mau kanakn I e hiki ai ke kttft aku 1 ka aoao au[panifa wa oia i hoouna aku ai i I kona mau ©leTe no ke kahua hooI moana o kona mau hoa kenela no I ka makaukau ana me ko lakou man I pualikoa a maki no ke kahna kuka- i la kana t hooholo lokahi ia aī. ' E nee ana na koa ioana o kela a ; ( m.e fcefo pnali iloko o ko lakou mau j kolamu. E holo ana na elele no kela n me keia mahele me na kau* | oha a o ke kahua Kohi a keia puali e maki nel, oia no ke kahua kiai a ho<J|nlii a na koa Hilana a me Ailiki aloha alii malalo o Makuiea Moneterose. He mau mile n amao mai ke ka hua hoomoaaa mai o kela kenela aloha aina, ua la na paali kipi a haawi i kekahi halawai kuka kana malalo o na hoolala a'na a Oliwa Komowela*, a o ka olelo hooholo o Kenela Leaela ke pii aku I imua a hooufea i ke kaua ia Mone ! terc.se, a o na alakai e ae e lawe ae lakou i ke alahele o ka maki ana aku iloko o Ladana i ka wa o ka poka mua loa o ke kukala kaua e poha ae ai. Iwaena o na leo buro e wawalo ana īloko o ka lewa roai na koa mai aia kela a me keia alakai e ku ana ma ke poo o kooa pua'l} a haawi i na olelo hoolana no ka loaa i»\ la kou o fca īanakila maluna o ke ka hua kaua. Oiai, wUhi a 01iva Ko mowela. Ūa haawi mai ke Akua iloko o ka poho o ko lakou lima ke kanaka a lakou i enemi ino loa ai, a o ke kanaka kipi kiekie loa e mo hai ia ai ko .ia poo maluna o ka pae pae oki e like me ko lakon mau I hoalnha wiwo ole i halawaī pu ai I me ia haawina hookahi malalo o na I kanoha ana a ua enemi nei o lakou ka moi Kale. Iloko o ka poull o ka po a me ka malamalama o na hoku o ka t lani e uiuiki iho ana malana iho ona paia poiuiu lewa, aia na koa k>pi ke maki ala no &a halawai pu ana me ke kenela aloha aina e hoomoan.i ala ma kona kahua o ka hana me ka moeehane mua ole eia ka enemi ke pii aku nei e i ke kaua powa haahaa loa a ka poe hohe wale, E nana ana ua maku : sa nei ma luna o na kii aina kahi a ko lakou uiau puali alaa ī hoolulu ai a baawi mau noonoo ana no ua Ia , inea i Laia aku b ms m la omua e hoea mai ana 4 aia hon uu hoopuiwa

—-7- - T rrr- »fp : lp'i ia oia i ke kaui oua o ka me ka wawulo o aa 100 ole a u& kanuka kiu e hoike mai ftaa ua iko ift ka eiiemi. . Me Jia awiwi nui, ai» «a mftkuisa u&i iloko o ke wakaukaua a koaa mau aliikoa a me ua elele kauoha ke hoio ala ma o a maanei b lawe ana i ua kauoua ma kahi makeoiHkeia np ka hoike &oa aka i ka eueiui, eole n» keiki. Hilana * oae Aiiiki i hui ia he poe mak» p*a oc ke.kahua kaua. 0 keia kulau?. $ i» uei ko o ko kahuti hoomoaaa o na ko* Aiipuni o ia like uo iloko o uapua^l. 0 ka enemi, a oiai o ka Ela o Xt«|< wena a me kona puali wule no k», mea i makemake ia'e kome aku a hoohiki i ke kau» ku-9. ina kōa Aa* pnni. Nolaila, e like me kahikiw%« we 0 ka hoftīlon& i ?a ae la Ika aoao Aupun?, pela nohoi ka Elfc Lewen» i haawi ae ai i ke malōna o kona puali na ka ana aku imua a hoouka ike Jkau&me ka ikaika o ka lakou mau mefL. k&ua. O ka leo ona kuniahi i ki ia aku e n& batari o k& Ela Lewena iloko o ka pouli o ia kft -*.• , r r i puupuu mua nana ī hoop una he mau haneri kino ola o koa 0 ka mak«Ba e puehu liilii \ !6ko o ka iewa ua pau i ka mak* me na alina weliweli a manaonao % a ua hoehaaha ia ka naau o ka : kuisa no kona mao koa. I pana{ np" koia mau hana kaua hohe wale aik 1 ka leo o ua aalkai wiwo ole ala o &a 1 koaaloha ainae haawi ana me ka I mnatraka no ke ki ana mai i kjv lakoa man pa kuniahi, me na pu I kaupoehiwi i ki papa Hke ia mai mahope iho o ke kani ana o na pu I koniahl, a o fea huina hua helu | loaa ae he man haneri o na koa kipi i pao nui aku la i ka hoi ma kela ao, alaila, o ka hoomaka ana 0 ka hoouka kaua me ka hahana e hou aku ana, a e hou mai aoa. £ iiili aku ana a hili mai, E lohe ia ana.ka leo o na aalkai p kela ma keia aoao e haawi ana i ua leo ka« Qoha iloko oia pouli, a o na 'iii koa o kela a, me keia mahele aia pu ka lakou mau leo paipai heoiaua ka kahea ala uo ke ki ana i na p v u hou an* ma elau, « me kf hoio aaa ako imua o na enemi. , o\%\ ka manawa o kela hoook^ leana hahana a weliweli e hoouka f& āla mawaena o na koa aupuni ā | na koa kipi aī na mahele i waleia o ua mau koa kipi ala me ka ! lakou mau nlakai malalo o na | aria a Oliwa ke maki «wiwi aIU ina | ke ala e komo aku ai i ka puka e we ' heia ai ko lafH[ aHnui komo lt»elae e maki" no ke kulanakauhale o La- ! dana, ua hiki e aku ua Oliwa ala. 1 me kona puali» na ua w&hi la aua l I pula kaumaka'ai i ukali ia e ka' Ela ! o Manaketa me kon;» puali ka haku me kona puali alalla o ke keiki&lii Rupett «ku me kona | poali i kwp* !a ka pu;\li £s*le liope $ , o ua Sokotia,