Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 32, 9 August 1902 — Page 6

Page PDF (627.20 KB)

This text was transcribed by:  Christina Gamayo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 9, 1902.

 

HE PEPEHIKANAKA WELIWELI

 

            Ma ka auina la o ka Poalua nei ua hoea mai la he mokukuna kiaha a hekau iho la ma ka nuku o Mamala me kekahi hae hoailona poino e pulelo ana ma kona kia hope. Ua holo aku ke pailata, aka, aole nae oia ka mea i makemake ia a huli hoi mai la oia no uka nei o ka aina me ka awiwi nui no ka hoike ana aku i ka oihana makai aia he pepehi kanaka weliweli ua lawelawe ia maluna o keia moku malihini e ke kapena hoe.

            O ka inoa o keia mokupea o Fred J. Wood, a o ka mea hoi i pepehi ia oia no kona kapena. O ka huakai a ka moku e holo ana no Kina no ia mai Potalana mai, aka, mamuli o ka ike ia ana o keia pepehi kanaka weliweli ua hooiho mai la ka ihu o ka moku no Honolulu nei, oiai, o keia ke awa kokoke i ka moku malalo o ka hookele ana a ka malama moku ekaki. O keia malalo iho ka moolelo e pili ana no keia karaima weliweli i hana ia.

            O ka mea nana i lawelawe i keia hana weliweli oia no ke kapena hoe, he keiki Iapana oia i hookau ia mai Potalana mai e Kapena Jacobson nona ke kino make e waiho ana iluna o ka moku. He ehiku la o ka moku ma ka moana, aia hoi, ua ike ia iho la ke ano hookiekie o keia keiki a he nui na hana a me na kauoha ana i hooko ole aku, a i ka hoea ana aku o ke kapena ma kahi a ke keiki e noho ana, ua hoike mai la oia, ua olelo aku ke kuke, he Iapana no, aole oia e hana. Ua pane aku ke kapena aole oia e hoolohe i na olelo a ke kuke, aka, e hoolohe aku oia i kana olelo. Alaila, oia no ka wa a ua keiki ala i unuhi ae ai i kekahi pahi nui mai kona poli a hoao aku la e pahu i ke kapena.

            Ua lohe ia aku ka leo o Kapena Jacobson e koi aku ana e haawi aku ke Iapana i ka pahi, a o More, he luina e ku kokoke ana malaila ua ike aku la oia i ke kapena e paa ana i ka poohiwi o ke keiki maloko o ka rumi o ke kake hiu ukana a e noi ana no e haawi mai i ka pahi. Aole ke keiki i hoolohe mai, aka, ua hou mai la oia ma ka akau a me ka hema, a i ka wa a ke kapena e hoao ana e kaili ae i ka pahi oia no ka wa i alu iho ai ke keiki a pahu mai la i kana pahi me ka ikaika imua a huai aku la mahope o ke kua o ke kapena. Ua hioa aku ke kapena maluna o ka limakoko a paa iho la oia malalo a puai mai la ke koko me he wai mapuna ala.

            Ua holo koke mai na luina a pau a me Mrs. Jacobson ka wahine a ke kapena, no ka hoopakele ana i kana mea aloha, ua hapai ia aku oia no luna o ke ahua papa me ka haawi ia aku o na hoopakele ana no kona ola, ua poho nae na manaolana, oiai ke koko e hele a wai ana, a iloko o ka wa pokole loa ua pauaho a la ola i kona hanu hope loa. Ua owili ia ae ke kino make o Kapena Jacobson iloko o ke kapolena a lawe ia mai la no Honolulu nei.

            O ka limakoko na hoopaa ia oia me na kupee a me na kaulahao. Ua hooholo ae kekahi poe luina e li ia ka limakoko, aka, ua kue aku ka malama moku ekahi i keia manao o kona mau hoa aukai.

            O kekahi mea walohia loa, oia ka lawelawe ia ana o keia hana imua o ke alo o kana wahine a me na keiki. He nui ka luuluu o keia wahine no kana kane, a pela hoi me ka laua mau keiki o ka hiapo he ekolu makahiki, a o ka muli he elima mahina. Ua hoike mai oia i ka moolelo weliweli i loohia i kana kane ma ka helelei pu o kona mau waimaka.

            E hoihoi ia aku ana ka wahine kanemake me na keiki i Kapalakiko maluna o ka mokuahi Pekina, a o ka moku hoi e paa ia ana oia a hiki i ka wa e loaa mai ai he pane mai kona mau ona mai. He nui na poe o ke kulanakauhale nei i piha me ke aloha no keia wahine, a malalo o ka lakou hooikaika ana ua hoouna la aku kekahi wahine haole lawelawe o ka haukipila no ke kokua ana i keia wahine hoehaehaia ma ka malama ana i kana mau bebe. E hoao pu ia ana e loaa ia lakou ka noho oluolu ana a hiki i ko lakou huli hoi ana aku no ka home.

            O ke Iapana limakoko ua lawe koke ia mai oia no uka nei o ka aina no ka hoopaa ana a pela hoi me ke kuke, no ka mea, ua hoohuoi wale ia o laua pu iloko o keia ohumu pepehi kanaka.

 

HE MAU HIHIA KARAIMA WALE NO.

 

            O ke kau kiure o Augate nei ua weheia ae ia ma ke kakahiaka Poakahi nei e Lunakanawai Kaapuni Gia. O ka mea kupaianaha i ikeia no keia kau, oia hoi, o na hihia karaima wale no ke hoolohe ia ana, a o na hihia kivila hoi o keia kau, ua hoomoe ia aku la ia no ke kau kiure e noho mai ana i Okatoba ae nei. Ma ko Lunakanawai Gia manaoio e pau ana no keia kau holookoa a me ke kahea hou ia paha o kekahi kau kuikawa no ka hoolohe ana i na hihia karaima. Aia ma Kawa he nui wale na poe hana karaima a o ka hapanui oia poe haihai kanawai he poe Porto Rico i loaa pono aku i ka makaikiu hanu meheu pohihihi David Kaapa iloko o na hana karaima like ole.

 

PAA HOU IA MAU PORTO RICO I KA AIHUE.

 

            He nui a lehulehu na aihue makau ole e lawelawe ia mai nei e na Porto Rico me ka nalo no hoi, aka, aole nae lakou i pakele aku mai ka hookolo ana aku a ka makaikiu kaulana D. Kaapa. Ma keia mau la iho la ua nui na Porto Rico i hului hou ia aku no ka halewai no ka hewa aihue, mahope hoi o ka loaa ana aku o na waiwai i aihue ia ma ko lakou poli.

            O kekahi o na aihue pohihihi loa ua lawelawe ia ia e na Porto Rico maluna o ke Kiekiena Pakipika a ma ka halekuai wai momona a me mea ai o na Iapana e ku nei ma ke poo o kahi hoolulu kaa uwila. He nui na waiwai i aihue ia, a o ka mea a mau mea nana i lawelawe keia hana aihue, aole oia i maopopo. Ua lawe mai o David Kaapa i na hoike e pili ana no na waiwai i aihue ia a hoomaka aku la e hanu i ka aihue.

            Ua hele huli aku oia iwaena o na poe ana i hoohuoi ai, aole nae he mea i loaa iaia, aka, ia Kaapa e holo ana ma ke alanui Wale, ma Maemae aia hoi, ua ike aku la oia he eha mau tini makale i pau ka mea o loko e waiho ana malalo o kekahi hale, a no kona hoohuoi no keia mau tini na ohi ae ia a lawe aku la i ka halekuai Pake e ku kokoke ana ina paha he loaa no na tini makale o keia ano malaila, ma ka nana ana a ka pake i ke kuni mawaho ua hoole mai la oia aole he loaa oia ano makale ma kona halekuai, nolaila, ua lawe mai la oia i ka ona halekuai Iapana i hoopoino ia no ka nana ana i keia mau tini, a i kona ike ana ua hooiaio koke mai la oia ke ano makale ia i lilo mai kona halekuai aku. Ua hoi hou aku o Kaapa no kahi o ka hale o na tini i loaa ai iaia a hopu aku la i na Porto Rico, a mahope o kona hoohuahualau ana ia lakou ua hoike mai la kahi o lakou ua hoolilo ia aku na waiwai i kekahi halekuai Pake e ku nei ma ke alanui Liliha, ma Puunui. Ua hoea aku o Kaapa ilaila, me na Porto Rico a loaa aku la he 9 pahu siga a me kekahi mau waiwai e ae e waiho ana maloko o keia halekuai a ua laweia mai. He ekolu Porto Rico i hopu ia no ka aihue ana i keia mau waiwai.

            He aihue i ka po La Pule nei kekahi i loaa no ia Kaapa. O ka mea i hoopoino ia he Iapana, aka, na laki nae mamuli o ka piha eleu o ka makaikiu ua paa e aku ke Porto Rico nana i lawelawe keia mau hana aihue mamua o kona hoolilo ana aku i kekahi keneta.

            O kahi i loaa aku ai o na dala maloko no ia o ke kamaa o ke Porto Rico. Ke koho wale nei kekahi poe he uhane ike aia maluna o keia makaikiu i paa mau ai na poe haihai kauawai, aka, ma ko makou manao he noeau no ia i loaa i ka puniu o Makaikiu David Kaapa.

 

HE PAUAHI NUI.

 

            Ma ke aumoe o ka po La Pule nei a ao ae Poakahi nei, ua pau iho la kekahi mau halekuai e ku nei ma Leleo, e pili pu ana ma Ewa iho o ka halekuai Papa o na Pake, Oahu Lumber, ma ke alanui Moi, i ke ahi.

            Ua oili ae keia ahi i ka wa o na mea a pau o keia mau halekuai e pauhia ana i ka hiamoe, a i ko lakou wa i puoho ae ai ua kiekie ke ahi iuna. Ua holo mai kekahi poe me kahi lole wale no e pili ana i ka ili, a o kahi he wahi puolo uuku wale no. He elua mau Pake i hoomaopopo ia ua loohia me na palapu kukonukonu, a o laua na pake i lele mai mai na puka aniani mai o ka hale o luna no lalo o ke alanui.

            He eha mau kaa kinalahi i hoea mai ma kahi o ka pauahi, a iloko o ka piha eleu o na keiki kinaiahi ua pio iho la ke ahi, aka, mahope nae o ka pau ana he elua mau hale loloa i piha me na keena kuai a maluna me na keena moe. I leki wale no ke palahalaha ole ana o keia ahi, i ka makani ole o keia po. O ka nui o o na poino a poho ua manaoia ua hiki aku no ia ma kahi o $15,000, a ua inisua ia.

            O ke kumu i hoea mai ai o keia ahi aole he mea i maopopo, aka, ma ka hoike a kekahi poe mai ke ahi kuke mai no ia a kekahi poe pake piliwaiwai i hana ai ma ka hora 1 o ia po, a i ko lakou hoi ana e moe, aole lakou i hoopio i ke ahi o ke kapuahi.

            Ma ka po Poalua nei ua holapu hou ae no ke ahi i kekahi hotele Iapana e ku kokoke ana i kahi o keia pauahi, aka, ua ike koke ia nae a hoopio ia.

 

HE HOOLA HOU NO NA MA'I LEPERA.

 

            Wasinetona, Iulai 22. Ua hoouna aku la ke Kuhina Kalaiaina i ka Papa Ola o Honolulu he laau i olelo ia ua hiki ke hoola i ka ma'i lepera, a i waiho ia mai e kekahi kauka o Brooklyn, no ka hoao ana. Ua ae aku ka Papa e hoao i keia laau me ke kauoha aku i ke Keena Waiwai e hookomo ia aku keia laau iloko o Honolulu me ke dote ole. O na Papa Ola o Kapalakiko a me Nu Oliua kekahi e noi ia aku ana e hoao i keia laau maluna o na ma'i lepera a laua e hoomalu nei.