Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 33, 16 August 1902 — Page 4

KE ALOHA AINA

POAONO, AUGATE 16, 1902.

 

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE, Lunahooponopono.

JOSEPH K. LIKE, Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI, Luna Hoohana.

EMMA A. NAWAHI, Puuku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaono a pau.

 

No ka Makahiki           $2.00

No ka Eono Mahina    1.00

No ke Kope Hookahi    .05

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370 Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

 

HONOLULU       AUG. 16, 1902.

 

O KE Aupuni Kulanakauhale a me Kalana, ua ninau ia mai ko makou manao no ia mea e kahi poe.  Eia ka makou pane malaila, ina ia he mea e pono a pomaikai ai o ka lahui, na oiwi Hawaii ponoi o ka aina nei, a he mea hoi e lilo mai ai kekahi mana iloko o ka lima o na kanaka Hawaii ma keia hope aku, e kokua ikaika ana KE ALOHA AINA i ka paipai ana i ka lahui, e koho lakou i ka poe Hawaii o na aoao kalaiaina like ole i kulike ko lakou manao ma ia mea, a oia wale no ke alahele e ko ai.  Ina o ko ka lehulehu makemake io ia, e kakoo ana makou, oiai, o ka leo o ka lahui, o ka leo no ia o ke Akua.

 

Ina he manao nui ko kakou no ka lanakila o ka aoao o ka lahui (ka poe Hawaii ponoi), eia wale no ka hana pono e hana ai, waiho na manao hukihuki, hookelakela, hoakamai, a hookahi hana e hana ai, oia ka lokahi like o na poe e ku nei ma ua aoao lahui oia ka Home Rula, na Demokalaka ame Kuokoa, a wae like i ka lakou mau moho, “hookahi hana e alu ka pule ia Hakalau.”  E ike no auanei kakou, pipika na enemi o ka lahui e ake nei e opa a e hana mai i na hana hoohoka i na poe Hawaii, a e kaili, aku i na oihana e paa ia nei e kekahi oia poe.  E ike no auanei kakou, oia iho la no ka mea e lilo holookoa ai na Hale i na poe Hawaii wale no a me kekahi mau haole kakaikahi a kakou i ike ai he poe noonoo iki mai no ko i koa pono na Hawaii.

 

OWAI  LA  KA  OI  LOA  O  KE  KUPONO  E  KOHO  IA.

 

He mea ano nui no keia na kakou ka lahui ilihune e noonoo ai ke ake ana e loaa i poe kupono no keia kau ae.  Ke paipai nei makou e koho i poe kanaka hoopono i ike ia ma ka lakou mau hana, a e noho ana he lako a kuonoono no lakou iho, e hooko ana i ka lakou mau hana me ka oiaio, no ka mea, o ka hemahema a me ka hele pu i kekahi mau lako o ka noho ana, oia no kekahi kumu nui e lukua wale ai i na loaa pakali ia mai, i hoi wahi puolo hoi paha i ka home, a kumakaia ia aku la nae ka pono o ka lehulehu.

O ke kanaka naauao a ike kanawai, oia maoli no paha ka poe kupono e lilo i Senatoa a L@nna makaainana.  Ke olelo nei nae makou, heaha hoi ka waiwai oia poe naauao loa ina aia iloko o lakou ke kolohe, ka hoopilimeaai, a me ke ake i na pomaikai loaa mai nona wale iho a me kona mau hoaloha pili mau kona noonoo nui ana, e pomaikai anei ka lahui ia lakou?  Aole.

Ua olelo ia no hoike like me ka nui o ka naauao o ka poe naauao hoopono ole, pela pu no ka nui o ko lakou akamai ma ka hana ana i kekahi mau hana apuka a pela aku, oiaio na ike ka poe naauao i ko lakou ala wahi e alo ae ai a pakele, mamua o ka poe hoopono maoli a hapa mai o ko lakou naauao, e makau wale ana lakou i ka hana i na hana kolohe, o hiki mai auanei ka hopena poino maluna o lakou aole lakou i lawa no ke pale ana no lakou iho.  Aole makou e hehi ana i ke kupono maoli o na poe naauao ike kanawai e koho ia, aka, o kahi poe naauao a kakou i ike maoli ai i ka lakou mau hana ma ka hakilo ana aku, oia ka makou e hehi nei, he makehewa ka puka ana oia ano poe, o hoomau no auanei lakou ia mau ano hana a oi aku ka poino o ka lahui.  Nui ka naauao, nui pu ka hooio, ka hookiekie a me ka lapuwale o na hana e alakai hewa ai i kahi poe; ua ike kakou ia mea ma ke kau i hala, aole nae makou e paipai aku ana e koho mai oukou i poe hupo.

O ka makou wale no e iini nui nei, e loaa i poe kupono e manaoio ana ma ka hana a lakou i hookauwa ia aku ai e hana i ko ka lehulehu makemake, i poe akahele o ka noonoo, a oluolu ma ke kuka pu ana, e hoohui ana ia lakou iho ma ke apo o ke kuikahi me ka hukihuki ole, hookahi puuwai no ka pono kaulike o ke Aupuni a me ka Lahui, oiai, aia no malaila kekahi pilikia nui o na Kau i hala iho la, hoike kahi i kona akamai, a pela no kahi.  O ka hoopaapaa hoopau manawa ka hana a pau wale ka manawa aohe mea loaa, olai, ua maopopo ka nui o na la a ka Ahaolelo e noho ai.  Aole e like me ko ka wa kahiko, aole i kaupalenaia.

Nolaila, e wae ma ka poe naauao hoopono, aole o ka poe naauao hookiekie, o akamai loa aku no lakou ina hana kolohe i ko ka lehulehu pono, o ko ole auanei no ka oukou mau hana nui i makemake ai na lakou e hana.  Aole hoi i poe hupo hawawa o lilo lakou na hai e kanalako hele ma o a maanei a oi aku no hoi ka poino ia poe.  I poe manao nui i ka hana a ko lakou mau haku makaainana na lakou i hoohanohano mai me na inoa Honabala, aole i mea hana na ko ha@ makemake.

 

HE OIA MAU NO KA MANAOLANA O NA

 DEMOKALAKA NO KEIA KAU AE.

 

Ia makou i huipu ai me kekahi alakai Demokalaka naauao a hoopono o kakou nei ma ka la inehinei, ua hoomaoe ae la ka ninau a kahi Demokalaka i ka i ana aku:  Pehea ana ko kakou aoao i keia Kau ae, aohe lohe nui ia e like me kekahi mau aoao e ae e hakaka mai nei.  Eia kana pane:  Aole kakou e hoopihoihoi wale i ko kakou manao, aka, e hoomanawanui kakou a hiki mai keia mau Komisina, alaila, oia ka wa no kakou e hoomaka ai i ka hana no ka pono o ka aoao lahui Demokalaka.  E hoea ana lakou ianei ma ka la mua o keia mahina ae, alaila, hoomaka na hana i ka hoohele ana imua.  Aole he waiwai o ka hoopau manawa wale ana me na hana hoohakaka waiwai ole.

 

NA  KOMISINA  AMERIKA  NO  HAWAII  NEI,

 E  I  AE  A  HOEA  IO  MAI.

 

E haalele ana lakou ia Kapalakiko ma ka la 26 o keia mahina a e ku mai ana ma ka la hope paha a i ole ma ka la mua o keia mahina ae, i ka la hanau o Kalani Aimoku la oia iho; “aohe no he hewa o ka hiki mai ia wa i ike maka na poe Komisina ala i ka nani o Aipo,” i pau kuhihewa i ka pili paa mau o ke aloha o kona mau makaainana iaia, me he la aia mau no oia iluna o ke kalaunu o Hawaii kahi i noho ai.

He poe lakou i hoouna ia mai e Amerika e hele mai e kilo pono i na mea a pau e pili ana i ke kulana hooponopono aupuni ma Hawaii nei; ke ano o ka noho ana o keia lahui, he poe naauao io anei lakou i kupono no ka hookele ana i kekahi mau hana ano nui o ko lakou aupuni aole paha, ka nana ana i na hana hoowaiwai o ka aina nei.  O kekahi hana a lakou e hele mai nei, oia ka hakilo ana i ka waiwai io o na aina leialii e ohi mau ia nei kona mau loaa e ke Aupuni i na makahiki a pau mai ka wa mai i kaili ia aku ai oia mau pono mai ka Moiwahine aku.  Ina he koi ka ka Moiwahine ma keia hope aku i kona kuleana ia mau aina leialii e waiho ia aku ana i Amerika, alaila, na maopopo mua keia poe i na mea e pili ana no keia mau aina.  Nolaila, he mau malihini ano nui lakou na ke aupuni, ka lahui, a pela pu hoi me ka Moiwahine, e pono ai e ike aku, oiai, no ko kakou pono like lakou e hele mai nei.

 

E  HONU   KA  OIHANA  HE  MEA  NEE.

Wahi a Kekahi Loaa Kalaiaina o na la i Aui Aku la.

 

Pela iho la ke ano o ka oihana i hooili ia iho maluna o ka hokua o ke kanaka, ina he kanaka waiwai a ilihune olai oia e malama mau ana i ka oihana no na manawa loihi me ke paewaewa ole, a na ka mea nana ka oihana e nana a hakilo i ka mea ana i hooili iho ai i ka oihana, a e ike ana no oia i kana mau hana, ina no ka pono ole, alaila, e nee auanei ka oihana me he honu la.  E like me ka nee ana a ke aikane honu a Keeaumoku, iaia i hoaahu ai i ka ahuula me ka mahiole, a o ka nee no ia o ka honu a luu i ke kai, a puhalahio ana, alaila, kahea ae la oia “hele lako aku la kuu aikane, o ka ahuula o ka mahiole.”  Pela iho la ke ano e keia mea he oihana e ike ia nei.  He elua wale no kumu e nee ai ka oihana me he honu ala.

1.    O ka malama maiau ole ia o ka oihana.

2.    O ka imihala maoli ia mai no.

O ka malama maiau i ka oihana, e ike ia no ia ma kona makaala a eleu, a me ka loihi no hoi o na la o ka noho ana hoomanawanui ina he oihana aohe i kahi hookahi, a i ole he oihana kii i o a ianei ma na palena aina, e like paha me na kumukula, na makai, na luna lawe leta paha, a pela aku, alaila, e kau mau no auanei ka oihana ma kona hokua; aka, ina haalele wale ia, alaila, e nee auanei ka oihana me he honu la, o ka nee no ia mai na poo aupuni a hala i lalo i na lopa.

O ka imihala ia, oia hoi luhi pihikia, o ka nui o ka poe aka oihana, ina hoi ua loaa i kekahi kahi oihana, hole aku la ka mea Opukeemoa e niania a e hoopii wahahee ai, puni mai la ka haku oihana, o ka nee iho la no ia o ka oihana me he honu la a kau maluna o Opukeemoa.  Nolaila, i olelo ai ka poe kahiko, “he honu ka aina he mea nee, a pela hoi keia o ka oihana he mea nee.”

 

Ua hoike ae kekahi haole porofesa o Viena, Auseturia, e huli ala i ka aina o Palesetina, ua loaa aku la iaia ka halealii o ka Moi Solomona.