Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 37, 13 September 1902 — Page 6

KE ALOHA AINA, POAONO, SEPATEMABA 13, 1902.

 

 

KA MOKUAHI KOREA

 

Ma ka auina la Poaono nei i noea mai ai ka mokuahi Korea mai Kapalakiko mai. Aole i k@pau ia kona holo ma keia huakai ma o ka ike ia ana o ka poino o kekahi o kona paipu mahu aka, ua pau no nae ia i ka hooponopono ia, oiai ka moku ma ka moana.

 

O Korea, ka mokuahi pilikua i kipa mai la i keia awa, a ua like na mokuahi holo pili aina me he waapa ala imua o kona nui.

 

Ua hookipa ia aku oia e na leo o na oeoe e kani olowalu ana, mamuli o ka lilo e ana o ka @ana iwaho o ke kahua kinipopo, nolaila, ua haule ka leo o ka @ana i ke komo pu ana aku e haawi i na leo ohaoha no ka olali o ka moana Pakipika. E lawe ana ka mokuahi Korea he 53 luina haole, 188 luina pake a me 2 Iapana, a me 249 ohua. He nuku paha na poe i hoomaopopo i ka nui a kaua mau mea ai i hoolako ai no kona mau luina a me na ohua ma keia huakai ana e holo nei, a penei no ia: 34,000 paona bipi, 6,000 paona puaa, 5,000 paona hipa, 1,000 paona puaa maloo, 1,000 paona hame, 2,000 paona bipi keiki, 20,000 paona palaoa, 20,000 paona raiki, 18,000 paona uala, 1,000 paona papapa, hapalua tona akaakai, hapalua tona kope, 200 pahu hua ai, 150 tona berena, hapalu tona o na i’a like ole, 13,000 hua moa, 160 kakini moa, hapalua tona pelehu, na pahu waina a me na lako mea ai e ae. O keia mau mea ai a pau ua hiki ke hoopiha ia kekahi mokuahi holo pili aina.

 

Ma ka La Pule nei ua hookuu ia ka lehulehu no ka makaikai ana iaia. He nui a lehulehu na poe i pii makaikai aku i koho ia ma kahi o 5,000 kanaka. Ma na wahi a pau o ka moku he nani wale no, o kona nui, kona kiekie a me kona loihi, he mea kamahao i ka ike o ko Honolulu nei poe. O na rumi hoonanea, na rumi o na ohua, he nani a ka maka i ike ole ai maluna o kekahi mau moku e ae i kipa mai i kela awa.

 

Ma kekahi o na oneki o keia moku he nui na hana piliwaiwai e malama ia ana mawaena o na pake o ka moku a me na poe makaikai. He mau wahine kekahi i ike ia iloko o keia mau hana piliwaiwai, a o ka poe i loaa na ulia laki ua hoi mai lakou me na pakeke i kaumaha i ke dala, a o na poe i halawai me ke pakalaki ua hoi mai lakou me na pakeke i olohaka.

 

I ka wa a ke Korea e hoopili mai ana i ka uwapo Pakipika ua paa iho la oia iloko o ka lepo he 20 kapuai mai ka uwapo aku, nolaila, ua hoihoi ia oia ma ka uwapo o na moku lawekoa Amerika.

 

 

HE WAA GILIBATI POHO MA KA MOANA

 

Na ka hora e 4 a oi o ke ahiahi Poalima, Augate 29, 1902, mawaho o Keawawa, maanei mai o ka puu o Keka@, malaila kahi i pono ai, ua maa keia lahui i ka oihana lawaia a mailaila mai ke ola o ka noho ana, a ma ke ahiahi oia la poino, ua halawai iho la me ka Makani kue mai ka Akau Hikina mai a me ka ikaika awili o ke au a ua poho iho la ka waa, a maluna o keia waa ako lu kanaka, Kalimaka, Kekaiulu, Kapakia a o Kapakia ka mea i haalele i ka waa, a au iuka me ka laau loihi hoolana, oia no ke kia waa ke elemakule keia a o na mea i noho i i ka waa he mau kanaka Opio laua kino ikaika. Eia nae ua wehe oia i ka lole apau, a hoomaka oia e au iuka me kela laau loihi, a ua lawe ia oia e ka ikaika o ke au, a ua huli mao o Kaanapali, me kona pule no nae i ke Akua e malama i kona ola me ka haawi i ka ikaika o ke kino ma ka au ana oiai no nae ka ikaika ko o ke au i ka pololei.

 

Aole nae oia i poina i ke Akua i ka pule ana a eia ka mea kupanaha i kona noonoo ua huli hou ke au me ka ale e pale ana iaia iloko o ka puu o Kekaa, he mea oiaio ua malama ke Akua iaia e like me kona nonoi ana he elua manu keokeo e hele pu nei me ia i keia mau manawa elua ana e au nei, a ke au e ko pololei ana no loko o Kekaa. He mau elele paha laua na ke Akua i hoouna mai a hoopaie ia aku la oia ma ka aina maloo ma ka aoao akau o Kekaa ma ka uapo, a na ka ale nui oia i hapai a kau iluna o ka pohaku, a oia kona wahi i manao ai e make ana ia i na he ale nui hou kahi mahope, a ma keia wahi a hiki i ke one maloo, haalele na manu keokeo iaia o ka hora 7 ia o ke ahiahi, hiki mua oia @a ka hale o na Kepani me ke kino olohelohe, a hoaahu ia i ka lole me ka hoohainu ia i ke kiaha @ama, pola laiki, ki mehana, a hiki aku la kekahi kanaka elemakule hoihoi ia eia i kona hale, a hanai ia eia i ka poi, ka puaa, ka bipi, ka i’a, a hoaahu ia elua huluhulu moe, a mai keia elemakule ae i lohe aku ai na Kilipaki o Lahaina nei a hele in e hai ka lohe i ka luna makai Chas A. Lindsey.

 

Ma ka hora 8 o ke kakahiaka Poaono Aug. 30, 1902, i huli hoi mai ai oia, a mai iaia ponoi i lohe ia ai ka moolelo, ka manao o kou mea kakau me he la ua hiki aku i ke 60 a i ole 70 a oi makahiki, a ua ikaika no ka au ana a pae i ka aina maloo, “ke ola paha ia a ke Akua.” E ka puu kaulana o Kekaa, o ka ha na maikai a oukou i kau iho la ma luna o na olulo, ua oi aku la mamua o ka momi a me ke @guia, a ua minamina pu au i ka loaa ole ana ia’u o ka inoa o kela kanaka nana i hookipa iaia a me kela Kepani, i na ua paa ma keia moolelo.

 

He luna Ekalesia o Kapakia no na hoahanau ma Pupukahana a me Wainee. O na mea elua i noho i ka waa, o Kalimaka a me Kalulu, ua make paha laua aole paha, oiai ua holo aku elua waa e imi ia lana aole nae he loaa, aole no i hoi mai a hiki ko’u wa e kakau nei i keia moolelo walohia, o na kanaka opio he aloha laua i ka waa, a o ke kanaka elemakule hoi ua minamina oia i kona ola, a oia kona mea i au ai a he pomaikai ke ola o ka pae ana i ka aina maloo.

 

Kau kaua haahaha,

IOELA KULAILUA.

Aekai Maui, Lahaina, Aug. 30, 1902

 

IKAIKA KAUA AINA O IAPANA

 

O ka pualikana o Iapana, ua a’o a ua hoolako ia lakou e like me na pualikana o Europa a he lehulehu wale hoi o kona mau aliikoa i hoonaanao ia ma na kula koa o na aupuni like ole o Europa. O ka hoomaka ia ana o ka ohi ia ana o na koa no loko o na pualikaua o Iapana ua hoomaka ia i ka 1874, a ma ka 1883 ua apono ia keia mau rula, oia hoi, o na kane a pau mawaena o na makahiki 17 a me 40 e a’o lakou i ka oihana kana, oia hoi i ekolu makahiki iloko o na pualikoa kumau, eha makahiki iloko o na pualikoa e ku ma@@ ana, elima makahiki ma ua puali panalaau, a i umikumamakahi makahiki iloko o na puali lahui. No ka makahiki 1901 me 1902 ua hoomahuahua ia ae ka oihana kaua i umikumamakolu mahele o iwakalua puali nui, o ka puali hookahi he elua regimana o ekolu bataliona pakahi.

 

O ka nui o kona mau pualikaua lio he umikumamakahi regimana. O na puali pukaa he umikumamaiwa regimana. Eneginia he iwakaluakumamawalu puali, a e hoomahuahua ia aku ana lakou a hiki i ke kanakolukumamaiwa. Aia pu he ekolu puali hana alahao kaaahi a me ekolu puali hana telegarapa. Mawaena o na mahele he umikumamakolu o na koa helewawae aia he ekolu regimana o na koa kiai kahakai, elua puali helewawae o na puali pukaa a me kekahi puali nui o na koa helewawae, kaua lio, pukaa a me eneginia. O ka nui o na koa o Iapana i ka wa maluhia he 8,116 alii a me 135,533 kanaka. I ka wa kaua e pii mahuahua no kona heluna i ka 392,220 kanaka me 1,098 pukuniahi aole i komo ma keia heluna na koa e ku makaukau ana. Ma na kaua a Iapana i komo ai ua hoike mai oia i kona kulana ike kaua a pela oia i lilo ai o kekahi aupuni i weli ia e ko ka honua nei—Philadelphia Times.

 

HUAKAI MA KA BALUNA

 

Denver, Colorado, Au. 31. O Big Glory, ka baluna nui i hanaia maanei, ua haalele iho oia me ka holopono i keia kulanakauhale ma kekahi huakai loihi no ka wawahi ana i na huakai loihi e paa ia nei e kekahi mau baluna. O ka pahu @opu o ka huakai a keia baluna e lele ai oia no o Nu Ioka. O ka nui o keia baluna he 140,000 kapuai ku@ita i hoopiha ia me na ea mama (hydrogen).

 

He ekolu poe i kau aku maluna o keia baluna oia o Kapena F. S Baldwin a me Percy Hudson, he mau kanaka lele baluna, a me C. L. Sherman, he mea kakau nupepa no ka Denver Post. E lawe ana lakou he mau omole no ka hookuu ana mai i ka honua nei me na hoike i hookomo ia iloko o lakou no ke kuhikuhi i ka lakou alahele lewa e nee ana a me ka lakou mau mea i ike ai.

 

Denver, Sept. 1. Mahope o ka hala ana o 24 hora me ka loaa ole he hoike mai na poe lele baluna i haalele iho ai ia nei ma ka la inehinei, ua loaa mai la he hoike na poino ka baluna ma o ka loaa ana i kekahi ino nui maluna o ka lewa ma kahi he 27 mile ma ka akau aku o Florence, Colorado. Ua nui na palapu i loaa i na kanaka lele baluna, aka, aole nae i poino ko lakou mau ola.

 

Ma ka hora 9:30 o ka po nei i halawai ai ka baluna me na kikiao makani puahiohio, a ua alo ia ia mau hora a hiki i ke ao ana iloko o ke kulana kupilikii. He ekolu manawa i lawe ia aku ai o ka baluna no luna o ka piko o Pikes Peak a no ka manawa hope bna kiola ia ka wai, na lako ai a me na lako paahana i wahi e kaawale ai ka baluna mai ka hookui ana aku i na puu pohaku. I ke ao ana ae na iho mai la ka baluna no lalo o ka honua, a ua hoea mai na kanaka i Florence i keia po.

 

HE HOU PAHI MA KAKAAKO.

 

Ma ka po Poalua nei makai o Kakaako, ua hou ia iho la he Poto Rico i ka pahi e kekahi kanaka Mekiko, ua loaa aku keia kanaka Mekiko me kekahi wahine Poto Rico, a haawi aku ia ke Poto Rico he mau olelo e hoohaahaa ana i ka wahine, a me ke kali ole aku o ke kanaka Mekiko e hoomauia aku Keia mau hana hoohaahaa, ua unuhi ae la ia i kekahi pah@ a pahu mai la i ka Poto Rico, ua ku ke Poto Rico ma ka poohiwi. Mamua o ka hoea ana aku o na makai ua nalowale ka lima koko, a o ke kanaka wale no i hoeha @ia ke waiho ana iloko o ka hale ua hoonawaliwali ia oia mamuli o ke kahe nui o ke koko. Ua lawe ia aku oia no ka haukipila, a ua maknaoia e loaa ana no iaia ka maha.