Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 37, 13 September 1902 — Page 7

Page PDF (789.24 KB)

This text was transcribed by:  Rachel Gamayo
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

KAKELA LANAFODA

Ipuka o ke Kuewa me ka Aea.

 

Pua Lilia Ahiu o Sanadela

MOKUNA XXV

 

            O kela olelo hoolauna a Ravenakaila i ka Makuisa Ravenakaila a me kaua moopuna, aia hoi laua ua hui ae la kahi me kekahi, a ua hookahe ia na waimaka o ka makuisa no kana moopuna i haawi hou ia mai la e ka make, a i ka hala ena ae o na minute ikiiki o ke aloha, ua leha a nana aku na maka o ka makuisa maluna o ka Lede Terevera me ka piha inaina, a hoolohe no na leo uwalo maalea a ua lede ala i kahea mai ai.

            Kuu Haku; E ae ana no anei oe e ahewa kumuole mai au malalo o na olelo imi epa a keia makaikiu. E manaoio ana anei oe i kana mau olelo wahahee. Mao na lani ala, aole loa ou manaio pela e kuu haku, a ke kala aku nei au no keia mau manao kuhihewa ou, a na na lani e kokua mai ia oe.

            E ka mea hanohano-i pane koke ae ai ka makaikiu, e ae mai iau e hoolauna hope aku i kekahi o na hoike nui ma ka aoao e kokua ana i kau mau mea i hoike iho nei Aia la, huli ae la ua kiu nei a kahea ia Keni ka puuku no ka hookomo ana mai i na kino kanaka i koe e noho ala ma ke keena waiho buke no ke keena kahi a ke anaina pahaohao e noho ana. He uwi ana no ka laka, a he kakaa ana no ka wili puka aia hoi ke pani ua hemo ae ala a hamama, a komo aku la he makai me kekahi wahine aoo, a na na helehelena no o ka wahine aoo i hookahuli ano a ina helehelena oka Lede Terevera me he mea ala ua make oia ke keokeo.

            Mrs. Petero, wahi a ka leo moakaka o ka makaikiu. E nana malu na o na mea apau maloko o keia keena, a e hoike nou iho i kau ike. Ua huli ae ka wahine aoo maluna o kela a me keia, a i ka haule ana aku o kana nana ana maluuna o ka Lede Terevera-ua puoho koke ae ia kona leo ahiu. A haha ia Mrs. Nelekona, akahi no oe a loaa iau. Pinepine, pinepine kou huli ana ia oe aole ou loaa, ihea oe i keia mau makahiki loihi? Oh! lokoino, lokoino. Auhea kuu kamaiki bebe? Homai, homai, e puliki hou aku au iaia iloko e kuu mau lima. Ea aole anei oe e pane mai? Aole anei oe e hoike mai ana i kuu bebe? Ua make anei ola. Ea! Ua make anei oia?

            E kuu hoalohe, kuu kokua i kuu wa popilikia, wahi hou a ua wahine ala iaia i huli ae ai maluna o ka makaikiu a hoomau mai i kana kamailio ana. O Mrs. Nelekona kela, ka wahine au i hoike aku ai ia oe aia me ia kuu kamaiki bebe. Ua lawe mai oia i ua bebe ala mai Bedena mai he 23 makahiki ae nei i hala, me ka aelike mawaena o ma na iloko o 17 makahiki hoihoi hou ae no oia i na bebe ala au. Hala ae la ia mau makahiki aole loa oia i hoea a hoihoi hou ae i kuu bebe. Nolaila, me kahi mea nuku au i lohe ai nona he Pelekane oia, ua haa leie aku ia au no kela aina mamao a hele mai la au no Enelani nei, me ka hakoko ana me na pilikia he nui e keakea ana mamua e hiki ole ae i kekahi wahine e like me au ke ano ke anomanawanui, aka, o ke aloha o ke ki ua lilo iho la ia mau keakea a ka pilikia i mea ole. Hiki ma Ladana nei, e noinoi hele ana, a ma kekahi la maloko o Haida Paka, halawai iho ia ka ike a ko'u mau maka me ua Mrs Nelekona nei, a ia'u i hoao ae ai e kahea iaia aia hoi ua hala aku la kona kaa ma ke kahi huli o ka Paka, a hoaa iho la au me ka hoka nui. Nui na ia a lehulehu hoi na manawa o ko'u ko mo ana maloko o kela Paka, me ka manao e ika hou iaia, aka, he maka paa wale no ka mea i halawai mai me a'u, a o kahi makamaka a hoa loha wale no i loaa ia'u, oia no o Sera, a nana i hoike mai ia'u aohe lede ma Ledana nei ma ka inoa o Mrs. Nelekona.

            Ua hoike aku au iaia, ua ike au i ka Lede Nelekona nei maluna o kekahi kaa nani, a ua hoike pu aku no hoi au iaia i ka moolelo e pili ana iaia a me ka'u bebe me ua lede nei, a ua hoopahaohaoia ka manao o kuu hoaloha no ua moolelo ala a'u i hai aku ai. Alaila, hoike mai la ia he hookahi wale no lede ana i lohe ai i ka hoea ana mai i Ladana nei ma ia manawa, oia no ka Lede Terevera me ke kino make o ka hooilina o ka hale o Ravenakaila, he kamaiki hoi o ekolu wale no makahiki i make hoi ma Parisa. Auwe! he mea e ka le'e ino o ko'u hauli no kela nuhou-ke kina make o kekahi kamaiki i hoihoi ia mai Parisa mai-ia'u i hoomanao ae ai no ka'u bebe he wahi kamaiki o ua waliwali a ma'ima'i oia. Ua hoea au no Parisa a lohe i na mea apau mai kahi mai i make ai o kela kamaiki. A-e kuu kokua, heaha ka'u e olelo ai; O kuu kamaiki bebe no ia, kela bebe nawaliwali a oma'ioma'i a'u no i hopohopo ai aole e loaa iaia na la he nui ma keia mua aku, ua make oia i ka ma'i ulali he mau la wale no mahope iho o ka hoea ana aku o Lede Terevera, aole hoi o Mrs Nelekona, a ua paa ma ka buke o na make o ke kulanakauhale o Parisa a me ka hooia a ke kauka, ka inoa o Ros-bala Ravenakaila. Aole loa o'u manaoio o ka hooilina keia o Ravenakaila i make mawaho ae o ka'u i koho ai o kuu kamaiki bebe no ia.

            Ua huli hoi hou mai au no Ladana nei no ka hakilo a kiai ana ia Mrs Nelekona a hiki wale i kuu loaa ana ia oe. Ua ake nui no hoi au e ike i ka hale o Ravenakaila, aka, aia la oia mahea o Ladana nei kahi i ku ai. Nolaila, i na o Lede Terevera kela alaila, o Mrs Nelekona ia a'u i ike ai maloko o Haida Paka, e holo ana hoi maluna o keka hi kaa lio nani. O keia ka moolelo e pili ana ia'u, a heaha la ka Mrs Nelekona e pane mai ai?

            Lede Terevera wahi a ka makuisa me ka leo nui okalakala, ua aa anei oe e hoole i ka oiaio o keia mau olelo? Ua aa anei oe e hoole hou mai me ka oiaio loa, o kela kamaiki bebe i make ai ma Parisa he 23 ae nei makahiki i hala o ka Lede Rosebela Ravenakaila ia, a o ka hooilina hoi o Ravenakaila? aole hoi ia o ke kamaiki bebe a keia wahine ilihune e olelo nei?

            Oh! E aloha mai ia'u e kuu haku, e aloha mai ia'u, ua hana hewa loa aku au imua ou a imua o Cicelia. Ona mea apau i hoike ia iho nei he oiaio wale no, o Rosebela Ravenakaila no keia kuu hoahanau, o kela kamaiki bebe i make ai o ka bebe no ia a kela wahine ilihune. Oh! kuu poino a me kuu hilahila. E kala mai ia'u e na lani, e aloha mai ia'u e kuu haku i uwe mai ai ka Lede Terevera.

            Na kou lima ponoi no i hoohilahila ia oe e ka Lede Terevera, a ma ka inoa o ka hale o Ravenakaila ke kauoha nei au ia oe, auhea kela miliona dala hooilina a ka Lede Rosebela Ravenakaila, i haawi ia mai ai malalo o kau mau kiai ana o ka maluhia.

            Gone! Ua pau! ua pau! i haalulu ae ai ka leo uwe o ua Lede Terevera nei.

            Aha! Pau eh? Pau i ka uhauha ia eh? Alaila, i keia la he lede ilihune oe e ola ana malalo o kahi loaa makahiki o 2,000 paona waie no a'u i hookaawale ai nou, wahi a ka Makuisa me ka hoowahawaha. Alaila huli ae la ia maluna o ka makaikiu ka haawi ana mai i kana mau hoomaikai ana me ka manao e pahola pu mai i kana makana, aia hoi, ua hemo e mai la ka puka a komo mai la ka puuku me kekahi apana pepa e paa ana ma kona lima a haawi aku la i ka makaikiu, a iloko o ka minute hookahi, aia ua kiu aia maluna o kona mau kapuai a haawi i kana pane no keia mau olelo: Aia he kauoha awiwi ua loaa mai la ia'u mai ko'u poo oihana mai, nolaila, e haalele ana au ia  oe a hui hou aku kaua, a hala aku la ua kiu aia.

            Mamua o kona aia ona ua kauoha iho la oia i na makui no ka lawe ana la Maladareda a me Pulefoda no ka hoopaa ana ia laua, a o ka lede ilihune ua hookuu ia aku oia e hele.

            No Lede Terevera, ua waihoia iho ia e halawai pu me ka inaina o ka Makuisa a me kana mau olelo hoina o ka ooleu, a o ka hopena i hoea mai mahope iho o ka hiki ole ana i ua Lede Terevera nei ke hoomalie lie i ka huhu o ka makuise, oia no kona inu ana ae i kekahi omole laau make i huna la maloko o kona poli a pela i loaa ai ka hopena o ka mea hana hewa e make oia iloko o kona mau lima ponoi.

 

MOKUNA XLIV

KA HIHIA APUKA BONA AUPUNI-KE KANAKA KAAHELE KUPAIANAHA

 

            Heneri Beleinahama! O oe ka'u i makemake loa ai e hoouna aku no ka hookolo ana mahope o ka meheu o keia hihia apuka Bona Aupuni, mamua o eona palahalaha loa ana aku. Ua makaukau anei oe? a pehea kau hihia? wahi a na olelo oha oha a pihoihoi a ke poo o ka oihana Makai Kiu.

            Ua makaukau au i na wa apau e makemake ai ai o ka'u mau hoo ko oihana ana, a o ka'u hihia au i ninau mai la, ua hoea ae nei ka'u elele i ka minute hope loa o na hana a eia aku a hoea mai no ka hoopaa hao ana ia Maladareda me Pulefoka.

            Alaila, e Releinahama, mamua o kou hooko ana i ka hana e pono oe e lohe mua i ka moolelo o ka hihia, a penei no ia: He aneane ae nei e piha ka hora, ua hoea mai nei ke Kakauolelo kiekie o ke keena o na bona aupuni, a waiho i kana hoike no ka unuhi ia ana aku mailoko aku o ua keena ala, he mau haneri tausani dala, aka, o ka mea apiki ma ka nana ana i na bona, me he la aohe he mau dala i unuhi ia, a o ua mau bona ala eia ia ma ko'u lima i keia wa, ua hoike pu mai ua kakauolelo ala, ua makemakeia ke kahi makaikiu akamai loa o ko'u keena nei, e hoouna ia no ka huli pono ana i na he mau hana poho lalo kekahi i lawelawe ia maloko o na keena ala. Iwaena o na ma ka kiu apau malalo o ko'u malu, aole loa he kanaka e ae a'u e haawi ai i ka'u hilinei ana no ka lawelawe a hooko pono ia o keia hana. o oe hookahi wale no, a oia no hoi ka'u i kauoha awiwi aku ai ia oe e hoea mai ma ke keena nei ke pau kau hana oiai ua hoea mai la oe, nolaila ke waiho aku nei i ka hana ma kou lima.

            Me ka mahalo i kou poo oihana, auhea ua bona aupuni nei?

            Eia mai-a ia wa no i onou ia mai ai ua bona aupuni ala, a lalau uku la ka makaikiu a wehewehe ae la, alaila haawi i kona nana ana me ke akahele loa maluna o kela a me keia kikoo, a no ka hapalua hora, waiho iho la ia i ua poe kikoo nei maluna o ke pakaukau, a huli mai la kamailio i ke poo oihana. He mau bona apuka keia! ua apuka ia ke keena o na bona aupuni.