Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 39, 27 September 1902 — Page 5

Page PDF (781.38 KB)

This text was transcribed by:  Shawna Alapa'i
This work is dedicated to:  Kumu Hula Shawna Kealameleoku'uleialoha Ngum Alapa'i

KE ALOHA AINA

POAONA, SEPATEMABA 27, 1902

 

KE HOOMAKA HOU MAI NEI KA PUHIPUHI AHI.

 

            He mau minute i hala ae o ka hora 10 o ka Poakolu nei ua oili no la kekahi ahi nui makope o ka hale olopapa o na hoahonau Luka e ku nei ma alanui Papu, ma o mai o ka hale olopapa o Hapa.  Iloko o na minute pokole o ka a ana a kela ahi pa hiki aku ka poino o keia mau hoahanau maluna o ka $5,ooo.  Ma ka hoike a kekahi kanaka Kili paoahi o ka Mikahala iaia i maalo ae ai mawaho o ka hale olopapa ma ke alanui Papu e hoi ana no luna o kona moku, ua ike aku la ia he kanaka me kekahi ahi uuku e a ana mahope o ka hale olopapa.  Mahope koke iho ua ike aku la oia i ua kanaka ala i ka oili ana mai pii aku la ma ke alanui Papu ma ke alahele no loko o ke kulanakauhale, a iala i hiki ai mawaho o ka Hale Dute, ua ike mai la oia ea ana ke ahi me ka ikaika.

            Mamuli o ka eleu o na keiki kinaiahi a me ke makani ole o keia po i palapala ole aku ai maluna o na paila papa a me ne puu nanahu e waiho koke ana malaila.  Ua pau pu he hale hoehu ukana no Haa Fila ma, ma loko o laila he 800 pahu puna me kekahi mau pena @@kaepele.  O ka poino o na hoaha@@@ Luka, na pau he puu papa, na lako paa hana olopapa, a ua a pu ia na hale hana a me ka rumi enekini.  Aole he maopopo o ka mea nana keia mau hana lokoino.  He mau hora mahope iho o keia pauahi ua ikeia he ahi malalo o kekahi o na hale hoolimalima e ku aei ma ke alanui Liliha kokoke i ke alanui Moi.  Ua laki keia hale leta ike koke ia na ae na Iapana e noho ana maloko one a me ka makai e kiai ana ma ia huina, a nana i ho ike aku i ka oihana kinaiahi, ua pio koke no ke ahi mamau a la haawi ana aku o na keiki kinaiahi i ka lakou mau kokua a@@.

            Mahope o ka pio ana o ke ahi, na huli koke ia kana wahi i hoea mai ai a o ka mea i ikeaia he kini aila honua me kekahi paku maki ka i kupenuia i ka aila na mea e waiho ana malaila.  E hoike moakaka ana hoi he opu likoino ka mea nana keia ahi.  He mea pono loa ma ka aoao o ke aupuni ka hookolo ana i ka mea a mau mea paha nana keia mau hana lapuwale, mo ka mea, he mau hana hoopoino maoli keia i ke ola o ka lehulehu, aole i loihi mamua aku nei, na hoa ia he ahi kolohe ma ka aoao makai o ka halekuai o Wm. Ringer e ku mei me alanui Muliwai e ole ka ike kokeia ana e kekahi wa@@ne, ina aohe nao ai i ka papaa na hale e ku nei malaila.

 

UA HULI HOI MAI LA NA KOMISINA

 

            Ma ka po La Pule nei i huli hoi mai ai na Komisina Amerika mai ka lakou huakai makaikai aku nei i ke kulanakauhale o Hilo a me Kauaopele.  Ma na wahi a lakou a pau i kipa aku ai ua haawi ia mai ia lakou na hookipa pumehana ia ana, @ oiai, aole wale ka lakou huakai no ka hauoli, aka, no ka lohe maoli ana i ka leo o ko laila mau kupa, nolaila, ua loaa ole i ko Hilo mau kupa hewa e haawi mai ai i kekahi ana ina ike nui no na Komisina.

            Ua hiki aku ka mokuahi Kalaudina i Hilo i ka hora 2 o ka auina la Poaha, a ma ia auina la ua malama ia he aha kika me ko Hilo poe no ka hoolohe ana i ko lakou mau @ @ a me ka lakou mau kue.  He nui na poe i hoea ae imua o na Komisina a hoike i ko lakou mau manao kue no na hana a kekahi mau luna aupuni o ke Teritori nei i keia wa, no ka lakou mau hana kapakahi ma ka haawi ana i na aina aupuni i kupono no na home hookuonoono i na poe waiwai kakaikahi, a iwaena o keia poe kue loa i keia mau hana oia no o (Alape) Loebinstein.  Ua hookuu ia na hana ma ka hora 11 oia po.

            Ma ke kakahiaka Poalima ae i hele aku ai na Komisina e nana i na wahi hemahema a ko Hilo poe i makemake ai i ka Amerika mau kokua ana mai, oia ka palekai, na uwapo a me kekahi mau wahi e ae, a ma ia awakea no i kamoe loa aku ai ka huakai a na Komisina no Kaluapele.  Mahope o ka hoomaha iki ana o na Komisina ma ka Hotele Kaluaopele, ua hoomaka koke aku la lakou e iho no lalo o ka lua kahi a na kapuahi kuni a ka luahien hookalakupua e a ana.  He pomaikai nui keia i loaa i ea komisina i ko lakou hoea ana aku i ka wa a ka pele a e ana.  Ma na hora o ke kuluaumoe i hiki hou aku ai na ma lihiui i ka hotele a hoomana iho la i ko lakou mau maluhiluhi.

            I ka pau ana o ka paina kakahiaka i hoolale koke ae ai ka huakai huli hoi no Hilo Uakanilehua, aka, aole na Komisina i hoea koke aku i ke kaona apau ka hora 4 o ia auna la, no ka mea, na malamaia he mau ku a ana me ko Olaa poe, no ka hoolohe ana i ko lakou mau manao a me na pilikia, a e like no me ne leo kue o ko Hila kaona mau kupa i na hana kapakahi a ke aupuni ma ka mahelehele ana i na alua aupuni pela no na poe o Olaa i hana mai ai.

            I ko na Komisina hiki loa ana aku i ke kaona, e kali mai ana aku i ke kaona, e kali mai ana ka mokuahi Helene, a ma ka hora 8:45 oia po no i kau mai a i ua Komisina maluna ona a huli hoi mai la no ka uluwehiwehi o ke Kapitala nei, a pili ana ma ka uwapo o ka Pakipika Maila ma ke hora 9 a oi o ka po La Pule nei.

 

PUEHU O PUUKU WRIGHT ME NA TAUSANI DALA.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poakolu nei i nalowale ai ka Puuku o ke Aupuni, William H. Wright, ua manaoia ua puehu aku la oia maluna o ka mokuahi Alaneda i haalele iho i keia awa ma ai awakea no, Poakolu.  O keia holo mahuku ana aku la o keia Luna Aupuni o ke Teritori nei, mahope no ia o ka loaa pono ana iho nei, ua nalowale maik kona keena aku he $17,949.91 a o kahi i hele aku ai oia o keia puu dala ma huahua aole he mea i maopopo mawaho ae o ka Puuku.

            O keia mau dala i nalowale mai ka waihona aku o ke aupuni, na manaoia aole e hiki ia ke pani ia aku, a o kekahi hana hawawa loa a ke aupuni oia ka hona ole ia o keia kanaka e lawelawe ana i na dala aupuni apau.  A ke lohe ia nei nae o ke alahele wale no a ke aupuni i manao ai e hoi hou mai ai kekahi mau dala oia ka hopu ana i kona mau waiwai a pau a kuai kudala aku.

 

AIA O RUSA WELA ILOKO O NA LA O KA PILIKIA.

 

            Nu Ioka, Sept. 17.  Maloko o kekahi leta a Porofesa Meyer, he kanaka kilo i na ouli lani i hoolaha ia ma ka nupepa Herald e ao aku ana oia ia Peresipena e malama loa oia i kona ola no na la ino eha e hoomaka ana mai keia la aku.  Wahi ana ma kana heluhelu ana i na hoku he poino nui ke hiki mai ana, ua haule pu aku kela mau ao ana ia Kiaaina Odell a me Meia Low ma ia mau la.  E loaa no ua hopena pomaikai ina e hoolohe ia keia mau ao ana.

 

AOLE I HOI MAI O KIMO BOE.

 

            Ua lilo ka huli hoi ele ana mai la mai ia o Kimo Boe maluna o ka Mokuahi Kina i mea e hoopahaohao loa ana i na Luna Aupuni kiekie o Teritori nei, no ka mea, mahope o ka loaa ana aku la ia o na hoike no kekahi mau hana poholalo i ike ia ma kona keena, aole nae oia i huli hoi mai.  Ke koho wale nei kekahi poe malia paha oia kekahi i hawahawa pu na lima , aka aole nae he mea i ike ia nona a hiki i kona wa e huli hoi @@ai ai.

            Ke lohe ai mai nei e holo ana o Geo Huddy ma ke ano Senatoa kuokoa nona iho.

            Ua loaa mai he noi ia Komisina Taylor mai ke Aupuni mai o F i no ka hoouna ana aku i 2000 pohuli maia pake ilaila no ka hoopulapula ana.

            O ka la hope loa e hookomoia ai o na inoa moho holo balota me ke Aupuni no keia kau oia ka la 5 o Okatoba ae nei, nolaila e hoomanao e na moho holo balota i keia.

 

NA MOHO A NA HOME RULA O KA MOKUPUNI O OAHU NEI.

 

            Ma ka noho ana o ka aha elele wae moho a na Home Rula o ka mokupuni o Oahu nei, a na Apana Koho Eha a me Elima ma ka Poakolu a me ka Poaha nei, ua wae ia ae la keia mau inoa malalo iho nei oia ka lakou mau moho o ke kau koho balota e hiki mai ana iloko ae nei o Novemaba.

Na Senatoa:

J.P. Makaiani,

Edgar Caypless a me

charley Notley.

Na Lunamakaainana o ka Apana Koho Eha:

L K Kentwell,

J Kaona,

 C J McCarthy, (Demokarata)

J Holt, (Demokarata)

Joe Aea a me

Nauha.

Na Lunamakaainana o ka Apana Koho Elima:

D M Kupihea,

Ng Monwar,

W. Mossman,

Daniano,

N K Kou a me

S K Kaili

            Iloko o keia mau inoa a wae no la he elua he mau keiki no ka aina pua o Kina, a elua he mau ili puakea o Maleka.  O ke koena he mau ewe oiaio no Hawaii nei.

 

MANAWA HOLO LOA O KA MOANA ATELANIKA.

 

            O ka moana Atelanika oia ka moana i piha me na mokuahi holo loa e hoao ana hoi i na manawa apau e hoemi iho i ka manawa holo e paa ia ana e kekahi moku, a o ka moku nana i lawe haaheo ae la i ka manawa holo me ke kue oleia o ka moana Abelanika, oia no ka mokuahi Kronprinz Wilhelm, a penei ne hoie i loaa mai nona.

            Nu Ioka, Sept. 15.  Ua hoea mai la ka mokuahi Kronprinz Wilhelm i keia la mai Bremen, Southampton and Cherbourg, me ke lawe haaheo ana i ka manawa holo ma ka huakai no ke komohana.  Ua haalele aku ka mokuahi Kronprina Wilhelm ia Cherbokrg ma ka hora 9:10 p m. o ka Poakolu, Sebatemaba 10, a hoea mai la i ka hale ipukukui o Sandy Hook i ka hora 4:06 o keia kakahiaka, ua like me 3017 mile @ holo ia eia iloko o 5 la 11 minute, ma ka averika holo o 23 09 nota o ka hora.

            O keia manawa holo i hana ia ua like me 3 hora 48 minute ka oi ae o kana holo ana a ka mokuahi Kronprina Wilhelm i ka manawa holo loa i paa ia iho nei eia.  He 26 hoi minute holo loa e paa ia nei e ka Deutschland, o na mile ana i holo ai i kela a me keia la 349, 574, 5S1, 573 a me 398.