Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 40, 4 October 1902 — Page 4

KE ALOHA AINA

 

  4        KE  ALOHA  AINA,  POAONO,  OKATOBA 4,  1902

 

Ke - Aloha - Aina

Hookumuia no ka

Pomaikai o ka Lehulehu, a he Nu

pepa ai ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono

JOSEPH K. LIKE

Luna Hoopuka

ALEX NAWAHI

Luna Hoohana

EMMA A. NAWAHI.

Pauku o KE ALOHA AINA.

 

PUKA  PULE

E hoopuka ia ana ma na kakahiaka

Poaono a pau.

 

No ka Makahiki . . . . . . . . . . . $2.00

No ka Eono Mahina . . . . . . . . . 1.00

No ke Kope Hookahi . . . . . . . .   .05

 

KEENA  HANA,

  Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370 Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi. Pahu Leta 513.

 

HONOLULU . . . . . OCT.  4,   1902.

 

  O KE k@oo ana o ka aoao Demokalaka i ka
Elele a me na mo ho a ka aoao Home Rula, he hana maikai ia na lakou, a he hoike olaio ana mai hoi imua o ka lehulehu i ko lakou kulike ani ma ka aoao lahui hookahi, e hana li ke ana me ka manao maikai no ka pono o ka poe ilihune a haahaa o ka lahui Hawaii ponoi, aole hoi no ka pono o ka poe waiwai.

 

  HE hana naaupo maoli no na na Alakai Home Rula la manao ana e hookape i ka huipu ana me ka aoao Demokalaka. Ka aoao hoaaloha ma ka Ahaolelo o Amerika. Ina no e hele kohana hou aku ana ka Elele Lahui Home Rula mai anei aku e like ana no kona nana kee ia me keia kau iho ia ana i hele aku nei. Alaila e noho ana no kakou i elua makahiki e uwe hou ai i ka pilikia. O ka i anei no ka hele a hoi mai, ua pau hou no na bila ana i ka hoomoe ia no ia kau hou aku a pela hou aku ana.

 

  MA na lono e loaa mau mai nei ia makou mai na kuaaina mai, ke ohohia loa ia mai la ka inoa o ke Keikialii Kalanianaole, a pela no paha hoi me ko Wilikoki, Na ka la koho paha ia e hoike mai i ka mea o laua e lanakila ana ma ka pahu balota. No makou iho, na like wale no a like, he mau Hawaii like nae no laua a elua. O ka ike iho o kahi o laua i na wahi o ka hoopilikia ia o na Hawaii a ka o ae, a o ka hana ia o ua mea a pau iku i ka pono kaulike o ka poe waiwai me ka poe ilihune oia no ka mea nui. A o ka makou iini wale no ia e upu aka nei o keia mua.

 

  Ua ike ia he kanaka ma'i le pera malua o kekahi o na kaa uwila e holo nei mauka o Manoa ma kela mau po aku nei. No ia kumu ua puhi kukaepele ia ae ua kaa ala, ua maoao ia no oka o Manoa keia kanaka ma'i a eia na makai o ka Papa Ola ke huli nei iaia.

 

KA  LUNAMAKAAINANA

PAKE  O  KEIA  KAU.

 

  Pau no hoi kanaka o Hawaii ke hopu hewa nai i ka Pake Ke manao nei makou ina e koho io ia ana kahi Pake, o kekahi paha kela o na Kau Ahaolelo kaulana ma kona moolelo aole mai mua mai, a aole no hoi ma kekahi o na Panalaau o Amerika a ma ke Teritori o Hawaii nei wale no. Ua hoike mai ia ua nele ka lahui i na poe kupono e ae, a o kahi Pake wale no kai loaa aku i ua poe Elele Home Rula. Aole makou e olelo aku ana aohe i kupono keia wahi Pake no ke komo ana i ka Hale Ahaolelo. Heaha auanei ko la nei mea e ole ai ke kupono ua ko ia nei lahui Pake auanei i wae a onou mai o hiki ke ahewa ae, he nani paha ia na oukou Hawaii pnooi iho la no ka hoi. Eia wale no ka makou e oielo ae, ua hoohaahaa loa ia ke kulama o na kanaka Hawaii ma muli o ko ia nei wae la ana e ua Home Rula (poe kanaka Hawaii ponoi wale no.) O ka hemo ana o ka ipuka o ka Hale Ahaolelo i keia Kau no ka Pake. He mea maopopo loa e poholo mai ana na Iapana ma kahi Kau hou ako a hoononoho ana ka ulu i ka hapapa, e oni mai ana ia lahui a loaa ia kuleana ia lakou, aole nele a ike iho kakou e

            "Kalaii mai ana ka Iapana,

            Ma Anahou mai."

  Mamua aku nei, eia ka olelo a kai poe ailoaa Home Rula oia mau la i hala aku la. E ole paha na wahi haole loaa ka makou dala, o keia hoi "e ola kahi Pake pono makou." Nolaila, ua like kahi Pake me kahi ekake lawe akana, nana e auamo nei na pai ai o Koolau a me na omo wai o Kahuailana wai, no laila, maikai kahi Pake. Pehea mai oukou i Lunamakaainana pake no keia kau. Aole mkakou e hoino wale aku ana i kahi Pake, no ka mea, he koko ko makou aia ilaila, a mamuli oia kumu, he hauoli ko makou e ike aku e noho ia ana ia Hale hanohano e ka Pake a nana e hana i mau kanawai no kanaka Hawaii, no ka mea, aole hiki ia lakou wale no ke hana ole kahi Pake.

 

HE  UKU  PANAI  KO  NA  MEA

A  PAU.

 

  Aohe kau popopo o na hana a na Luna Aupuni i ikeia elike me keia; aia ka hoi a ka wa i komo nui aku nei kahi poe o kakou iloko o ka lawelawe ana i na oihana kiekie o ke aupuni, alalia o ka wa iho ia ka hoi ia e hana ai keia poe Hawaii kakaikahi o kakou i na hana hoolapuwale a hoo haahaa i ka inoa o na kanaka Hawaii e hiki ole ai ke hilinai hou ia, a e hiki loa ai i na enemi ili peakea o kakou ke huaikola iho ue na huaolelo makona loa "he poe kupono ole maoli no na Hawaii" no ka lawelawe anu ina oihana aupuni, aole hiki ia lakou ke hooponopono ina hana o ko lakou aupuni he poe kolohe he pne apuka a pela wale aku. A, no keaha mai la keia poino ana o kahi o keia poe iloko o na ha'awina o na hana ekaeka o ke kulana haahaa hoinoino inoa? Eia; no ka hookiekie mai ke kumu o kela ano maa mau no i ikeia iwaena o kahi poe Hawaii o kakou i ka wa e noho, ana ina kulana kie kie a hanohano o ke au Moi i hala, ke pii iki ae no kahi Hawaii a mau Hawaii paha ma na kulana kiekie maluna ae o kona kulana mua, o ka pii no ia aole o kana mai pii pu mai la me na manao haakei hookiekie, lilo ae la ka ike iluna aohe ike wale iho i ko lalo poe ua like iho la lakou me ka naonao no ka mea he liilii. Ina he wahi hana kupono i manaola e kahi mea haahaa a hele aku e noi i ka oluolu o ua poe Hawaii (lima lepo nei e pinana nui ae nei iluna) owai maiia la oe aole e hoolohe ia kou leo noi aohe oe e nana ia mai e ua poe nei, aia he noi na ka poe maluna ae ou, na ka poe haole, a e hooko koke ia no ia noi hookahi, mamua o ke noi a ka haahaa, oia iho la ke ano o keia poe i ikeia iho nei, a heaha ka hopena i loaa, ame ka uku panai maikai no ia mau ano hana haakei i ikeia. Oia iho la keia kiloi ia ana o ka inoa maikai ilalo no ka lua meki o ka hoowahawaha mau loa la, a o ka hopena, na hoonalo ia aku me ia mau hana ino apau, a pela no e ko ai ka ka palapala hemolele: O ka mea hookiekie iaia iho e hoohaahaaia oia, a o ka mea hoohaahaa iaia iho e hookiekie ia ae oia. He nui na poe o keia ano a he mea pono e loaa ia lakou ke a'o ia i ole ai e hana ina hana haakei hookiekie wale i ko lakou meu hoa kanaka o ke kulana haa haa, oiai he ukupanai no ko na mea apau.

 

E  KA  LAHUI  E  WAE  I POE

KUPONO.

 

  Mai koho i ka poe hiki wale ke hou ia ma na puka ihu a kauaiako hele ia ma o a maanei; mai koho i ka poe nele o ike lakou i ka nele a hopu hewa i na dala kipe aia ka poino ilaila, mai koho i ka poe hupo lolo noho kii wale iho no aole e hiki ke kama ilio.

  aole ia he wahi mumule kohu Halepule o hiki ke noho malie a okuu wale i kahi hookahi. He wahi ia no ka hana, no ke kamailio, no ka paio i ka pono o keia a me keia mea. Koho i ka poe eleu, manaoio hana, a i ike maoli i ke aho o na pilikia like ola o kela a me kela mau apana kahi o ka poe nana i koho a hoouna mai e hana i ko lakou makemake a e noi i mau haawina no na wahi pilikia e noho ia ana e ka lehulehu o ka poe hookaa auhau a pela aku.

  Ke hoike aku nei makou i ko makou lohe mai kekahi haole Repubalika mai i kekahi o keia mau la iho la. Eia kana olelo kaena. O! Nui loa kekahi poe e olelo nei aole he maikai o ka papa inoa o na paa balota a makou ka poe Repubalika a me ka ka poe Home Rula, no ka hookomo ia kekahi poe kanaka kupono ole. Ua pane aku makou; ae, pela no ka olelo a kahi poe a makou e lohe nei. Eia hou ka pane a na haole nei. Pela no. paha, aka, aole i ike ia poe i ka lakou mea e olelo ala, no makou iho. Ua ike no makou ia mea, a na manao makou o ka hookomo ana i na poe oia ano, he alahele lanakila ia no na hana a pau i manao ia e hana ma keia Kau Ahaolelo ae. Aole nui o ka hana a me ka lilo e like me kela kau aku nei.

  O ke komo nui ana o na poe hapa o ka naauao a me ka poe i ike ia aole lakou he poe nai o ka loaa,. Ua hiki lakou ke kuai ia me na dala nuku wale no. Me ka nui ole o ka hana, a e lanakila no kekahi mau bila i manao ia ma keia Kau ao. Eia ka, oia iho ia ke ano a me ka manao o keia poe e pono hapuku mai nei i ka poe i ike ia aohe no i kupono loa no keia hana, i hiki ai ke huki ia ma o a maanei. Akamai no paha ka haole. E pono no hoi e akamai pu ae no hoi kakou na kanaka Hawaii, alaila, i hea iho a loaa ai ka lakou.

 

HE  HOOLEWA  NUI  MA  KA

LA  PULE  NEI.

 

  Ma ka hora 1 o ka La Pule nei ua malamala ne ka hoolewa o Pang Fook, ke alakai kiekie loa o ka ahahui Ket On Fui Kon no ka ilina o Pauoa. Maluna aku o 9000 pake i komo maloko o kona hoolewa, a he mau tausani hoi o na pake e ukali ana ma na aoao.

  E alakai ia ana ka huakai e ka kahi kii nui, ma ka lima o na kii aia a paa ana oia he hae huinakolu e hoohalike ana no ka mea i make, mahope ona he mau wahi keiki liilii e hookani ana i na pakini, mahope aku na koa o ke au kahiko o Kina me na kahuna iloko o na aahu like ole oia au pouliuli, mahope o lakou na poe e paa ana i na hae mai ke nui a ka liilii me na inoa o kela a me keia ahahui lala o keia ahahui nui, He mau kahuna kekahi iloko o na aahu keokeo, a mahope aku o lakou e ukali ana he lio i uhiia me ke kanikau he lio no ka mea make. E huku lima ia ana ke kaa kupapau e na lala o @a ahahui, a mahope aku o lakou ka lehulehu i hiki aku ka nui ma kahi o aneane eina tausini. Ua komo pu aku me ka bana aupuni a me Pukiki ma ka hoohanohana ana i keia Pake a hiki i kona home lua ma Pauoa. He ekolu pule o ka waiho ana o ke kino make o kela pake akahi no a hoolewa ia iho la, a o ke kumu o keia hookauina ia ana, i hiki ai i na poe o na kuaaina ke holo mai e ike i ko lakou alakai nui i uhi iho la kapa eleele.