Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 40, 4 October 1902 — Page 5

Page PDF (795.54 KB)

This text was transcribed by:  Hau'oli
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA

 

HALA IA MAKUA O KA PONO

 

            Ma ka hora 3:30 o ka auina la Poakahi nei, i haalele mai ai i keia ola ana i Makua leonora Foyesnel i aloha ia o ka Hoomana Katelika iwaena o kona mau hoa o ka pono e hoopuni ana iaia. No 24 hora kona aiho maule ana ua kikoo mai la na lime puanuanu o ka make a lawe aku la me ka palenehe i kona ola makamae.

            I ka wa o kona hanu a aumeume ana mawaena o ke ola a me ka make, na hoopuniia kona moe e na kahuna a hoa paaua pu hoi o ka popo, e haawi ana i ka lakou mau loe pule i ka Mea Kiekie Loa e hookipa aku i kana kauwa malalo o kona malu. A i kona mau maka i leha loa ae ai kona aho, a pio iho la hoi ke kukui o kona hale kino.

            Ua hanauia o Makua Leonora i ka la 13 o Augate, 1823, ma Allaire Breway, Fara@. Ua poniia oia i Kahuna pule ma Paris, i ka 1848 a hoea mai la i Hawaii nei i ka 1854, me ka Bihopa o Ai@a, a o kona kahua mua i noho lawelawe ai i na hana a ka Gaku, ma Wailuku, Maui, a malaila oia i noho ai a hiki i ka 1884. He Maka oia i ike a i aloha nui ia e na Hawaii. a mamuli hoi o kona mau hooikaika ana i hoonoho ia ai na wahine Wilikina i ke kahua maʻi o Molokai, a no ia hana maikai ana ua makana ia aku oia e ka Moiwahine Liliuokalani i kona wa e noho kaho aupuni ana no Hawaii nei me ke Kea Hoohanohano Hoku o Oceanica. A mamuli pu hoi o kona hooikaika i loaa keia mau hiohiona nani o loko o ka Luakini Ka@olika e ikeia nei.

            Ma ke kakahiaka Poalua nei i nalo aku ai oia ma ka Iinia o Koula.

 

HALA IA MAKUAHINE O KA PONO.

 

            Ua hookuu mai la i keia oia ana maloko o ka hale kauka o C B. Wood o Miss Mary Green, kekahi o na makuahine o ka pono i aloha nui ia mahope o kona loohia ana me kekahi maʻi lolo ma kela Poaono aku nei. Ma ia la ua kipa aku ola e ike ia Mrs. Persis Taylor no ka haawi ana aku iaia i kona mau manao hauoli no ka piha ana iaia o ke 81 makahiki, a iaia i haalele aku ai i ka hale o kona hoaloha no waho o ke alanui aupuni, ua loaa iho la oia me kekahi maʻi lolo, ua lawe koke ia aku oia no ke keena lapaau o Kauka Wood, a ma ka hora 8 o ka po Poakahi nei i lele loa ae ai kona aho.

            Ua hanau ia o Miss Mary Gree, ma Lahaina, Maui, i ka la 14 o dekemaba, 1830, mai ka puhaka mai o Rev. a me Mrs. Green kekahi mau misionari mua loa i hoea mai i Hawaii nei. I ka 1860 na holo aku oia me kona makua kane no Amerika Hoipuia, eha makahiki mahope mai, ua hoi hou mai oia a lawe ae la i ke aʻe ana i ke kula o Maunaolu a hiki i ka pau ana oia kula i ke ahi i ka 1869. He elua makahiki mahope mai ua lawe ae la oia i ke aʻi ana i ke kula o Waialua, no umi kumamakahi makahiki, a na ka nawliwali i kono mai iaia e waiho aku i kela oihana.

            I ka 1885 ua kahea ia pia e hoi mai i Honolulu nei e laewlawe i na hana misionari iwaena o na Hawaii, a oia kulana hope kaua i paa iho la a hiki i ke kikoo ana mai la o na lima menemene ole o ka make. Ua haalele iho la oia he mau keiki hanauna, he kaikaina a he kaikuanane, hanauna. E hoihoih ia aku ana ke kino make o Miss Mary Green i Makawao, Maui, e kani ia a. Ua kuu aku la ka luhi, a ua pau ka ike ana i ka inea o keia ola @@@.

Aloha no.

 

E PANI IA ANA NA ILINA

 

            Eia ka Papa ola ke noonoo nei no ka pani ana i na iliua kupapau maloko o na palen o ke kulanakauhale nei mai ke kanu hou la ana aku i na kino make. O na ilina e manao ia nei e pani oia o Kawalahao, he 545 he kupapau e ike ia nei maloko oia ilina, aka, na papakolu ia nae ka nui o ka poe e waiho ala maloko ona, a oiai, aia oia iloko nei o ke kula nakauhale, he mea pono e pani ia oia i wahi e poino ole ai ke ola o ka lehulehu. Ilina Katolika ma Kouia, ua piha oia me na poe make, a ua kau iho kahi maluna o kahi, he mea pono e pani ia.

            O ka ilina o ka halepule o Panoa a me ka ilina Pake Hook@@@ Co. e pili kokoke ana me ka mua, ua kupono laua e pani ia.

            Ilina o Makiki he 2,582 kino make i kanu ia, a ke hoomaka aku la ia wahi e noho la e na kanaka.

            ilina o Maemae aole i piha he kakakahi ka poe e noho nei malaila. Ilina Pake o Manoa, aole no i piha, a ua hoopuka ia hoi he palapala hookapu i ke kanu ia ana maloko o kanalima kauai mai ka auwai mai. Aia ma keia ilina e mahi hala kahiki nei kekahi pake. Ilina o Kalaepohaku maluna aku o ka hale pupule he hookahi wale no wahi kumu kue, aia malaila he lehulehu wale o na wai mapuna.

            Ilina o pueo, ua olelo ia he kaawale loa ia, a o ka ilina o Kaumakapili aia iloko o kahi noho nui ia e na kanaka. O na Ilina o Kalihiwaena a me Kahonohelemano he mamao laua mai ke kulanakauhale aku. O keia hoike i hana ia e Luna Nana Tracy o ka Papa Ola, ua waiho ia aku iloko o ka lima o ke komite ilina no ka noonoo i ke kupono e pani la kekahi mau ilina a me ka ole.

 

KOʻU MANAO.

 

Kakauia e D. MAHUKA.

            Oiai kakou ua hiki mai nei @@@ na ke kahua paio no ka lanakila o na moho o na aoao kalaiaina o kakou, he mea nui na kakou e noonoo ai na hoonee ana, i mea e lanakila ai kahi maluna o kahi, aka, o koʻu mana oia keia: I keia la hookahi no o kakou hoa paio iluna o ke kahua kalaiaina oia no kela moo "Repubalika o Hawaii nei" I mea e kaulana ai kou aoao kalaiaina e ka mea i loaa ka mana koho balota, loa oe he Home Rula, e koho oe mai ke Elele a na Senatoa a hiki i na Lunamakaainana, a ma ia hana ana au aohe moo e ola.

            Pela no hoi na Repubalika, i na manao ae kakou, me ueia paha ka maikai, ina he kanaka kupono kahi o ka aoao Repubalika koho, pela no hoi ina he kanaka kupino no kahi o ka Home Tula koho. Ke olelo nei au mai hapa pela, o @ha ma ia hana ana au; aole e loaa ka ikaika i ka aoao Lahui. Home Rula Demokalaka e koho lokahi oukou, ina moho o ka Home Rula a me na Aloha Aina Demokalaka, a e ike auanei oukou, hoi hou ka wa Moa@a a ke kumu kahi i hoomaka mai ai ke kahe ana-pela auanei e hoi hou [al] a ke eke o keia poe moo e kakani ai. Hele auanei na moho o ka Aoao Home Rula Demokalaka a komo i ka Ahaolelo, a i ka piha ana o na la ehiku, e hooho hauoli ae ai na Aloha Aina Demokalaka, holo ke kanawai "Kalana." walawala na Repubalika maila na aku o na oihana aupuni.

            E like me ka Ioa@a i hana ai i na pa o Ieriko, aka, ina aole e loaa ia oukou na koa kupono no keia hana nui a koho no hoi kakou i ke dala, aole e loaa ka lana kila ia kakou, a e noho mau no kakou e uwi ka walu o ka pipi a na lakou ala o e inu-Luhi hewa.

 

KA UWEA MOANA HAWAII.

           

            Kapalakiko, Sept. 25, Maloko o kanawalu la e hoouna ia ai na olelo ma ka uwea telegrapa mawaena o Kapalakiko a me Honolulu nei.

            O keia mau olelo ae la maluna na hanaia e Richard V. DEy, he hope ao Clarence H. Mackay, ke keiki a John Mackay i make mai nei.

 

Aole no i hoi mai o Kome Boe e like me na mea i upu wale ia nona ma ka mokuahi Ventura. O na lono e pili ana nona ua haalele aku oia i ke kulanakauhale o Kapalakiko, a aia oia i Okalana kahi i hoohala ai i keia mau la.

 

UA HOOPAU O RUSEVELA I KANA HUAKAI

 

            Minnapolis, Sept. 23. ua hoopau ae o Peresidena Rusevela i kana huakai no ke Komohana Akau, a ua huli hoi awiawi aku no Wasinetona ma kona kaaahi kuikawa no ke kaha ana i ka maʻi palahehe o kona wawae, i loohia ai ma kela uila poino o ka hookuiana me ke kaa uwila ma Pitsberg, Maaekuseka, ma kela uila poina ua hoehaia kona wawae aka, aole nae oia i hoike ae i keia pilikia i ka lehulehu, ua malama oia i ka haiolelo ma kela a ma keia wahi ana e kipa aku ai a hiki i ka hiki hou ole ana iaia ke ku mamuli o ka nui o ka eha. Ia wa i hoopau ae la ola i kana huakai me ka hulo hoi awiw aku i Wasinetona e lapaau ai.

 

LUNA NUI O NA HANA HOU NO KA MANAWA.

 

            Mamuli o ka huli hoi ole ana mai la o ka Luna Nui o na Hana Hou, Kimo Boe, e like me na mea i manaoia nona maluna o ka mokuahi Venetura o ka Poakolu nei, nolaila, ua hoopuka ae la o Kiaaina Dole he hoolaha pili aupuni e kuahana ana, ua hookohu pono ia o Kakauolelo Kupa i hope no Kimo Boe a hiki i kona hoi ana mai i ke Teritori nei.

            Ua lilo keia hoi ole ana mai o Kimo Boe i mea kamailio nui ia, ua loaa mai na hoike, ua loaa aku no iaia na lono e pii ana no na pilikia i ikeia maloko o kona keena, aka; aole nae la mea i lilo i mea nui i kona noonoo. Aia oia ma Okalana i keia mau la me kana wahine e waiho ala iloko o ke kulana nawaliwali.

 

HOHIKILELE IA KA HIAMOE A KA ELEPANI.

 

            Vincennes, Indiana, Sept., 22. O kekahi o na elepani hoikeike o ke kai huakai nui a ka Ahahui Elks, ua hemo mai oia mai kona wahi o hoopaaia ai a hele lanakila aku la ma kekahi huakahi hoopoino. Ua hoea aku oia ma ka home o Clarence Duncan, he kanaka hana ko omoomo, a wawahi aku la i ka puka aniani me ke komo aku o kona ihu a hookahuli aku la i ka moe a Mrs. Duncan me kana mau keiki e hiamoe ana. He hookahi keiki i kiola ia aku no kekahi aoao o ka rumi a oia kai hoeh@ kukonukonu loa  ia, aole i pau na hana kolohe a keia elepani, aka, ua wawahi pu aku ole i ke pani puke, a mamua o ka nui loa ana aku la oia i kona kahu a hoihoi ia aku la no kona wahi i mahuka mai ai. Aia o Mrs. Duncan ke waiho ala iloko o ke kulana nawaliwali mamuli o ka lele o kona hauli no keia malihini hookalakupua o ka po.