Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 40, 4 October 1902 — Page 6

Page PDF (751.04 KB)

This text was transcribed by:  Kassandra Kapoor
This work is dedicated to:  Awaiaulu

KE ALOHA AINA, POAONO, O@ATOBA 4, 1902

 

 

 

OWAI KA HOALOHA O KE KANAKA HOME RULA

 

            Ia oukou e na Kumukahili o na Kamehameha, na Pou a me na Ku o ka Hale Kumuokaane o Keawe, @a mamo a na kupuna o kakou e moe mai la iloko o ka lepo aloha o ko kakou aina kaku@hine i na’iai no ka pono o na makaainana o keia ma@ mokupunii hoohui ia e ko la kou ikaika, a me ia hoohui ia ana i holo se a@ kela leo alii, penei. “E hele ka luahine a me ka elmakule @ moe i ke ala a me ka lakou mau pulapula, aole hoi e hoopapaia” E ala.

            O na mamala olelo maluna ae, he @inau ia i olu ae o ka manawae nee nei, oiai au e hakilo ana i na kalai olelo a ka pie kue Demokalaka, no laila, ua ula mau mai @’a ke manao e ko hou aka imua o ka poe kue Demokalaka imua o ke akea, e ho @ke ae i ka makemake o ka oinau e kau ae la mal@na i ka’u haina. “O wai ka hoeloha o ke kan@ka Home Rula. Haina? O ka aoao Demokalaka,” Ma @eia wahi ke waiho aku nei au i ka’u mau hoakaka ana imua o oukou. I ka makahiki 1893 e noho aupuni ana ka Molwahine Liliuokalani i aloha nui ia, a e noho ia ana no hoi ka noho Peresidena o Amerika Huipuia e H@ri@one, he peresidena Repubalika, a e noho ana hoy i ke alo o Hawaii nei he Ku hinaREpubalika oia Kiiivini, mamua aku o la makahiki ua nui ne keia kuhina me na mikane’e no o kakou, a o ka hua ola hui malu ana a lakou, ua huli mai l@kou a hao limanui ae la i ka nohoalii o Hawaii nei, a kiola ae la i ke aupuni moi o Hawaii i Ianuari 17@ 1893, a kukulu ae la i ke aupuni K@ikawa, -- Pi0KI @ kokuaia e kein kohina Repub@lika Amerika ma ke kanoha ia ana aku o na koa o ka moku manuwa @osetona, ia wa ko iho la ka manao @ keia poe hookameni mikanele, ua ike ko@e aku la o Amerika i ke aupuni Kuikawa ma o kona kuhi@a Kivini ala,

            Ua hoouna aku ke aupuni lima nui i mau komisina me ku kuikahi hoohuiaina maluna o ka mokuahi Claudine, i ka hiki ana aku o na komieina me ka lakou waiwai ai hue, ua haawi aku lakou @oko o ka lima o ka Peresedena Harions Repubalika o Amerika Huipuia, ua lawe aku la oia me ka mamao i wai wai Amerika. I ka wa i hiki aku aina kue a ka @@hui ua pane maila keia Peresediena Repubalika, ke kuka mei makou mawaena o ke aupuni a me ke aupuni, aole oe e kuu lahui. Nawai ia? Nake Demoka@lake anei ia la? Aole, na ka Repuba@ika. E p@u ana ka manawa o Peresidena Harisona ikoko o Meraki.

            I ka wa @ p@ ae ai o Kaliwalana @ Peresidena ua l@h@ iho la ia i keia Kuikahi Hoohuiaina kuai hewa a lakou nei, me ka puuwai akea o k@ alaha uahu@i mai ia oia l ke’a kui kahi, a hoouna mai la ia J.H. Blount he Demokalaka, e hul@ pono i kia plilkia o ka lahui Hawaii i koopea waleia. I ka hiki ana mai o Blount e kau ana ka nae o koua aina hanau, kahee a@ la oia me ka leo mao pop o e aloha ia oe e Hawaii, ina owau kahi malaila i ka wa i pae ae ai ia leo Deemokalaka alaha “owe no au” aole hiki ia’u ke han i ka’u hana, oiai e kau ana kela hae malu na o ke’u poo.

            Aloha wale ia leo Demokalaka i pa e ae la me na kaialulu o Hawaii, lohe na pepeiao o na poe ku e Demkalaka, ike pu na maka o ua poe nei, haule ka hae Amerika – Pii malie ae ko hae Hawaii aloha. Nawai ia l@? – na Demokalaka.

            I ka pau ana o ka Mr. Blount noii ana ua waiho aku oia i kana hoike imua o ka Peresidena Demokalaka “Kalivalana,” ua kukala mai o Ka livalana imua o ke ao malamalama lohe hou na pepeiao o ka poe kue Demokalaka, a eia na olelo. ‘He hana hewa ua hanaia e ko Amerika Kuhina noho ma Hawaii nei, nola ila, e hoihoia ke aupuni moi o Hawaii,” nawai ia? Na Demo@kalaka.

            Ua hoouna hou ia mai o Wiliki he Repubalika me na a’o ana mai ka peresidena mai, ua noi aku o Wiliki ia Dole ka Peresidena o ke Aupuni Kuikawa, e waiho mai i ke aupuni, ua hoole mai o Dole. Ua hui aku keia Komisina Wiliki me ke Aliwahine Liliuokalani, o k mea hol i ikeia, @a hoololi ae keia Komis@@a i na olelo a ke alii, o kana mau olelo @@@ la ma lalla, eia na olelo ana i hoololi al. “Ua oleleo mai ka Moiswahine, ina au e hoihoi ia ae i ka nohaolii, o ka hoo pai o ka poe kipi, e oki ia ke pooMa keia hana ana aia Repubalika ua hai aku oia i ka Peresidena o Amerika Huipuia. I ka ike ana iho o ka peresidena, ua waiho aku oia imua o ka Ahaolelo i keia hoike a ke komisina, ua hoopuka mai ka ahaolelo i ka olelo hooholo, “e waiho no na Hawaii no e hoopo nopono ia Hawaii,” mamuli no ia o ka olelo hoopunipuni a keia Wiliki o ka hope o keia Wil@ki – he make huhu ke akua no kana epa i ka Moiwahine, na pono o Hawaii a me kona lahui.

            Oiai e hoomauia ana ke noi hoohulaina ua ho@una aku kakou he m@u elele, e hele aku e kue i ka hoohuiaina. Hele aku ke Aloha Aina o Maui o J. Li@ikini, kue i ka hoohui aina hele o D. Kalauokalani hoy hoy i ke aupuni m@i. O ka hua; eo @o ia Maui, haule ka hoohuiaina. Puiwa ke kalaiaina, ekolu hapaha o kahana i pau he hapaha koe, olelo ae ke aloha aina Likikini ia Maui, he olelo hooholo i ka hoohui – ua hooholoia, aka, ke olelo aku nei au aole k@kou i hui.

            Ua hoike mai ka elela o Mai ina mea e hiki mai ana, he koho b@lota e hiki mai ana, ua hiki mai ia n@ ea @ole i hoolohe ia na a’o a Likikini, ua hele aku ka elele a kakou i keia la a hoy mai a kukulu pe la @ aoao Home Rula a ua puka, ma ia inoa au i lei ai no elua makahiki a oi me ka ehaeha no mae, ma leia wahi aoleau e hoahewa aku ia oukou na Home Rula, i ka hiki ana akunei o ka Elele Home Rula imua o ka Ahaoleleo @ahui ua hiki pu’aku na hoopii lehulehu i ka elel, a e kupono ole ke lilo i Elele no ke Teritori o Hawaii nei, i kakauinoaia e Robika@ @ a me A.N. Kepoikai, a na Home Rula no i hanai aku nei no i ka umi pokeokeo o ka la, o kona poe nae @ luhi pu ai noho mau no nae i ke anu. Heaha ka mea i ikeia no ke k@na@@ Home Rula, ua lalau mai na lima aloha o Robikana he Demokalaka a paio aku la no kona ponoi @ loaa i ke kanaka Home Rula ka no ho Elele no ka lahui Home Rula, o Hawaii, ua loaa ia noho i ka kakou elele, nawai ia na ka Repubalika paha? Aole, na Demokalaka. Ia @@ i hooheno ae la i keia mau wahi olelo make poo.

            Aloha kaua,

            D.A. MAHURA.

            Wailuki, Sapatemaba 27, 1902.

 

 

MOKU HOOMOE UWEA MOANA

 

            Ma @e kakahiaka Poal@a nei i hoea mai ai ka moku hoomoe @wea moana Bertania Angalie, mai Iapa na mai. O ka h@akai a ka m@ku @ahi Auglia i holo mai nei a keia awa no ke kali ana no ia i ka mokuahi Colonia, e hoomoe nei i ka uwea mo ana mawaena o Vito@ia a me kahi mokupuni o Fannings. E holo mai ana ke Colonia i keia awa, no ka hookau ana aku i kona meu kanaka hana uwea maluna o ka Ang@lie a nanae hoomoe i ke koena o ka wea mai ka mokupuni Fannings aku a hiki i S@va, Fiji.

            O ka loihi o ka Angalia he 467 kapuai la@la 52 kapuai, a nona ka holo he 11 nota i ka hora. Ala malona ona he eha paukuo ka uwea moe moana nona ka loa, he 2,117 mile. I ke wa e pas ai o keia uwea teleg@rapa mai V@toria a hiki i Suva Fiji, o ka poni ana la o keia poepoe honua i ka uwea telegarapa o Beri tania Nui.

 

 

NA BILA KALANA A ME KU LANAKAUHALE.

 

Ua loaa mai ia makon na hoike eia na alakai o ka aoao Repu balika ke haku mai nei i na pauku o ka Bila Kalana a me Kulanakanhele a lakou i manao ai e lawe mal i ke kau ahaolelo e no ho mai ana l keia makahiki aku.

            O na poe na lakou e hana nei i la man kanawai oia o W.O.K a mika, Alika Robikana, Atkinson, E.D. Tenney a me Gao, Smith, o ka Lunahoomalu o @e Komite o Holstein.

 

 

NUI NO OLA I LILO ILOKO O KA WA O KE PIOLOKE.

 

            Birmingham, Ala. Sept. @ He hiona weliweli kai ikeia ma kala @ulanakaohale ma ka halepule o na poe paela Shiloh Negro Babtist, ma kahi he 78 po@ i make a lehuleuu aka na poe i hoaha ia. Ua hoes mai keis mau h@ohlona weliweli i ka hora 9 o ka po mahope iho o ka pau ana o ka hal olelo ana a Booker T. Washington umu o na elele, a no ekola hors o na nanina ma kahi e plll kokoko ana i ka halepule he ku l ka mainoino.

            O keia halepule oia ka halepule nui loa o na paele i kukola ia ma ke taona o Birmingham nel a o ka nui o na kanaka maloko olalla i ka wa o ke pioloke i ike ia ai mawaena no ia o 2000 a me 8000, i hele hoy a hookeke. I ka wa i hooki ai o ka haioleleo a Booker Washington, na ulu ae la he hoopaapaa mawaena o Judge Billou, he paete no Baltimore a me ke alkai o ka papa himeni no kekahi noho kanaka ole, ua oleloia na hoolei ia no @a puupuu. Ua hooho ae kekahi hoa o ka papa himenl, aia laua ke hakaka mai la. O ka huaoleleo hakaka na kuhihewa kekahi poe he ahí, me ka hookaulua ole iho ua hoomaka koke na kanaka e puhee ao waho. Ua ike ia aku na kane, na wahine a me na keiki, e hakaka ana no ko lakon man ola ma ke alahele e puka ako ai la kou lwaho. Ikoku o na hookeke ana na pau kekahi poe i ka hina ilalo, oia poe kai make a hoeha ia. O na leo uwe o na wahine a me na keikl he ku i ka me nemene, na hoao mai ke kahunapule e hoopau i keia pioloke nul aka, ale nae i malui ia aku. I ka hoslil hou ana mai o ka maluhis aia na kino make e ahu mokaki ana maloko a mawaho o ka halepule.

 

 

KUE IA NA WAHINE KAKAU POKOLE.

 

Ua hoike ae o K@nakanawai De Bolt i kona manao k@e i ka noho hana ana o na wahine ma ke ano kakau pokole a i ole kakauolelo no na aha hookolokolo o ke anpuni, aole no k@’a manao i@o ia kakou, aka, he kupono ole maoli no lakou e lawelawe i @a hana o ka Aha. I ka wa e lawe la mai ai o na hihia oki mare a me karaima e hoolohe ua hikl ole i ka aha ke lawe mai i kekahi man pinau koikoi, aiai, keia mau waine e noho ana i ka wa a noonoo ia ana oia mau hihia.

            Aole wale o ka aha wale no iloko o keia mau hoopilikia ia ana ma o ka noho ana o kekahi wahine, aka, o na loio a me na @@ure kekahi. Pela an i manao ai, na hoo@ mai ka wa e se hou ole ia ai kekahi wahine e law@ lawe i na han@ o ka aha hoo@ kolokolo.