Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 46, 15 November 1902 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

Ka Makaikiu Kupaianaha!

MOKUNA XLVI/

Ea Hoohiki Weliweu i Hoopaaia Iloeo o na Kaha-wai aht—A hiei ālo i ka la Hookolckolo —Ildko o ea Eekili a me ka L-wila. He oaea maopopo a oiaio ke<a e like me ke kanaka Pelekane, a Dift luua aehoi o aeia ihhonaa, o keia 110 ka lahui h)kimua o ka ra??kee a ■ me ka mmamina no ko lbkoa me-.| le iahoi alybu e kauohaia ai k« lakoo j m»u paio ana do kona pono ke ho j !ttO a hoohaahaaia wale ia, a raa Va j oana a heluhel» ana i ka mooleīo o | 0 kei» lahai makee nui wale © ikeia ! Uo aia ma ka weha o na puknniahi I a me ke koko o na miliona kanaka j kanaka e hooponoponoia al keia ainau me ka hoohakalia o!e la. | O ka hoike nui a'u i makemake at i kana man kokua ana o kua boa aioha ka Lede Danekota nēi no in. Mahope o ko'u lohe ana i kana mau olelo ike ua noho hookahi hon iho la au e noii a e imi i ka mea pohihihi ē pih ana i keia hihia m«o kela apana pepa e waiho weluweln ana maluna o ke pakaukan a īmna hoi o ko'u alo, aka, a hiki aku i ka hopena o ka'u huli ikaika ana ma ka hoopilipili ana fna hua piapa hl ki ke ike la iho a me na hna e plli &i a ioaa he huaolelo, a hopnnaolelo paha, a penei ka helahelu ana » ka manao a me ka m&kemake io o » ka mea nana i kakau. Ea hoohiki weliweli i hoopaa» iloko o na ka hawai Ahi. A hiki aku i ka La Hookolokoio. Iloko o ka Hekili a me ka Uwila, a ua kakau īa hoi me ka wai inika ulaula o ke koko. - Ua palua ka beluhe!u ana eku a ke Kiu i kela mau olelo weliweli o kela hoohiki 1 hoopaia ai iloko o na | Kanawai Ahi, alaila hoomau hou aku la oia i kana hoike. Ua nui na manawa a't i heluhelu a i huli hou ai ka mea huna oiaio e loaa ai ka manao o na mea i kakau ia? mali ! paha, ua kuhihewa ia au, ma kela mau olelo ae ala i loaa mua ai ia'u aka, iloko o na hoololiloli a me na ! hookomokonao ana aohe no he haina ! pilipono e ]ohr mawaho ae o keia nolaila ua haalele aku la au 1 ke ! keena no ka hoea ana mai imua o ! ke Kauka ame ka Hakuwahine a me ka Ela o Kaliwi no ga waiho aea aku i ka'u hoike nolaila an<\ ! O ka'u eUi) hooholo i loaa no ' keia hihia, aia he lima kofeo o ka ' puuwai eleele rae na mau«o ohnmu ! ino o ke kipi i e p knha | 1 ke ola o ka Haku Danekot i, a o , ua puuwai eleele ala o ke ku:nak'ua i

! owui ia i t t? K hnh »ku «tift au I i a iiiki i ka wa h'u e Jswe mai ni u!a I he pio a h® paahao na ke Kanawni | a bo Beritauia nei Aha hi-oko!o'kf>li> 1 [ e haawi ai. 5 kanaoielo he oholo o f ke ' i paewaewa ole. Ae-he liuia ko!jo puuwai eleele haah»a loa keia i ho ] olala mua i kana hana limakoko e j | like oie na lnuke o k«'la :iißuu:<3j Ka hoohiki weliweli i hoopaa iajl >- koo nakhhnwai Ahi. Alaila keia hoi.hiki weliweli a ewai hoi kel» kahawai Ahi? Ma k8 hooholo ana a ko'u lunaikehala penoi i ka pane e ko ai ka ninau e like me ka io o ka manao a [ me ka makemake o kela mau olelo I alaila, o Hoohiki weliweli! o Make no i», ka mea a ke Akua Mana Lo« i kau &j i Kan',iWai paaia ole ke ! hoololi ia maluna o ko ka honua a pau. Hoopaa ia iloko o ua k&hawai! ahl, aluila, owaJ kem kahawal a"h', a ow&i ho) kR mp» īhonpaaia iloko o «a kahfiTi?ai ahi ela. Aole anei kakou i Ike mua īho nei o Make ke kanawni pea a kft mea Mana Loa i kau ai e hiki ole ai i ko Lonua nei mona ke hoololi ae, alaīla o keia I make oia ka mea i hoopaaia iloko o I na kanawai ahi, a o ua kanawai ahi aia, aole anei ia o ka waha pouliuli o kela pu pauapana lokoino me kana huaale pepehikanaka hiki ole ke koe ia aku; Hole Mose! Oia ma oli fca manao o kela mau huaolelo i kakauia ai—Ka hoohiki weliweli i iloko o na kahawai a.ii -«-* mao Mane Uemolele ala ka Viiigine o ka pono p pule oia i ka Haku no'u, ina ua hewa ka'u olelo hooholo. A hiki aku i ka la hookolokolo —E o'o mau hoaloha, ma ha kana : wai o ka lāni a me ka honua.ua ike a maopopo kasou me ka hoohewahewa ole. he elua wale no mau mahele ia hookolokolo, oia hoi ka na keiki a kanaka ma ka honua nei a o ke Akua Mana Loa ma ka la mahope, nolaila, ma ka holke oiaio loa o ka manao a rae ka makem&ke 0 ka mea nana i kakau kela hoohiki weliweh o ka make. e hookolokolo la ka mea ana i makeoaake ai e j pepehi, a o ua la ala e hookolokolo ia ai, ua hiKi aku no īa i ka minute 1 kukalaia ai kela ki poka pu pana pana lokoino i laweīawe a i mala maia ai ma ke alo iho o ka hale, Ke ! aka Opera a i ole e hooko ! ia pela ma ua la hookolokolo nei, ! alaila, i ka la hookolokolo aku paha ! okokeao nei hopena. īn» aole! ka manao 6 ka naea k;ik«u Ut i I wel.weli. alaila, he kaena n&iia keia ■ mau olelo me he ala e keha ' iho ' ana ia a hiki aku i ka la hookolo ■ ko!o hope e loaa aku ai oia a ikeia kona hewa, no ka mea aohe kilf% » aohe kaula nui e wanan» a e ike i ■ kana mau hana p. hiki i» !a weliwe-li ' loa o ke ao ne:, o ke nkua hook.ihi ! wale no. Aka, o Uuu um» honloha j ua k;.hihewa'!oa ia oia, Ina oia,

: tt |>ela u> j n!'<i k«na i li hehena ! | *i, eluila, Bole e hlki rku i un Ta j hookolokelo ala a pea e no oi'a hp paah&o a nakeke kona pnpa i j nibo x>e na kupee liao hoopaa o! ( kona mau litu«. | Kkupkaa Rlru ana au fa BeritaDia | nei rae te kneole o hooknhi pohaku i rīkonß luohplihuh ole iB,«-a ke 1 uei noi ma ianl hemo lele Ir.» a alakai ja ati iloko o kn" mati6oio pololei, ma ka meheu o k(i ! limekoko omio n(ma i lawelawe kpiā I hnna, a me he la o ka ookou noi 1 like hookehi 110 fae o'a man hoaloha. Aka, ehoomanawanai iki ! maf no ka hopena o ka'» hoike a me I ka'o olelo hooholo, | īloko o ka hekili a me uwilft—A j ole anei o keia man me» ke-kahi o na mea kupaīanaha loa a ke akua i haoa av me kona mana a kau &ku hoi i kaaawai uialona o kela a me keia mea pakahi o laua, e loaa ka j makan', Tca ua, a pela wa!e aku. 0 j laio, ua hana ke ak*JB ī keia maa j mea me kona mana, a ua hooīohe 1 • | kou i kona.leo aka, ua imi aku na | keiki a kanaka a me na mamo a n» hanauna o ka honua, a i keia au na auao holomoa ]oa o ke keneturia umikumamaiwa, eia ko ka honua nei oaauao ke nohoalii nei maluna 0 1&k00,,a ua hoolohe mai boi lakou 1 ka leo o ko lakou mau hookapuhi e iike me na kauwa malalo o ko iakoumau haku hana. E like me| ka hiki. ole ana i ke kauwa ke hno iohe ina olelo a kekahi haku e ma waho ae o kona haku haoa ponoi» pela no keia m a u mea kiao kupaia naha e loh'e ole mai ai ī kehah» mea e hooonaona aka ana iaia, ke ole ka mea ponoi nana oia i hull .■» imi. hoohnihui, hoolakalaka, a hooloulo a Jilo i mea kino hook&hi « lawe «na i kela a me keia mea' a kona haka hana i makemake ai. Nclailar'na Ike a maopopo ae ia keia ia kakon, a ke lawe mai kakou ina mahele hana o keia mau mea i hoikeia ae nei ōla lta "hekili a me ka alalla, e īke ana kakou a hoomaopopo iho penei; Tna e lohe ! ia k« !eo nakolokolo a kui nei kama | hao wale iko no o ka hekilii ka wa malip, aia hof he ino e hoea mai nna J ! a ina hoi i ka wa a ka ino e pa ana,! alaila he ino puni nui ia, aka, e hoo ' kina ana ka Ino a lohea ka leo o ka ' I bekili e nakolokolo hele ana ma ua I I paia o ka lewa, alaila, e manao ne ! ! kakou e makahakaha ae ana 'ka ino ! I & hekau hou mai ka malie, aka aia | no i ke nkua ka hooponopono ana i' kona mau kanaj*rai o ka mea ■ ka mahe. Pela n\> hoi ka uwila J hoike e m'ai ana no I - iha * kahoska ! o ka ino a me ka malie, a e hoohana ana hoi oia i kona ikaika e hiki ui e I ' lukuia na nea o ka honua a j hoe.poino ana boi i kena mau kini, I a ua h'ki hoi i kom mana le!e ke ■ kukin! m«i kahi m »o o k* lTni a ' hoea i aoao iloko o ka *ujo at« j

a hft ii!hku, » i.o ku mea. aia' n<> he r " kftnaTTßi noiih stoko o fce akua 6ia, "- i Alai!«, itrf» - eln itq ja nn bain Wīna' 3 | kupsma!nva kn haswi ma! ai 1 iloko o laua, nehēa br! ko no«>au/ £ | me ke okam.i) naauao o na ieīVi &■"* I lran;ik«, a!, j . h» .nana knpaiuiha. ilo ko o lniia. e lukn nna a e ftria, t- hi)Opptiii» a bro|))!ikia j»ūs,' e hr»npo(iaikHi n e houwaiwai aiia. I . . V* t j Ak#, inu o roai ana kakou a kalpna i 'io i k?\ manao o uai huaolelo—Ka huohiki wi'l.iweli j hoopaaia ifoko o na Khhawai khi —Ahikiāku i ka Iu hookQl(jkoIo iloko o ka Hpkili a nie ka XJwila'-Ē maie tna ka w*ha o ta pu paiiapa na ta mea i ruakemakeia e pepehi, * e imi a e huli ko ke ao nei iloko^o ka ino a hiki i kona ar le loa ia e loaa. Ano ena hoaloho, o keia ka'u .hoike mao o kela ep&ua pepā aia i kakauia rue ke koko, a o ka'a oielo hoohoio, ua makemakeia ke oig o ka Haku D*nekota e make ma e&/T ka waha 0 ka pu paaaptfca ma» ko naipoka kepnu ala, mao na manaa iiaiakoko o kekahi puuwai eleele, a 0 ka oukou oleio hooholo ua lokaei pahaia me ka 'u a i ole he okoa ae &o paha ka oukou talena ana mai ko'u «e?, O ka hikimua o ka hoomaikai a «»e ka mahalo ana no na hoike a wehewehe an« a ka makaikiu, o ke poo oihana no ia oke keena makai kiu o Ladana, ma ka lalau ana mai I I na lima o kana kiu pnnahele a lulu iho la me Keia mau olelo oha oha o ka mah;ilo kiekie» ua kapala a hookiekie loa />e oia ia*u e H;neri mai ke kulamt aiii a poo oihana nni 110 ke keena raakaikiu o Lrfdana a 1 k« paoe poo o ke kulana Emepera a o oe boi ua haaheo loa kela keena ma o kou lilo ana o ka moi o na kiu apau e iioho ana malalo o kaoa maulioumalu anā. Aia oe a lanakila waluna o keia hihia* ka Melu ekahi hoi b na hihia a pau, ia wa auan«i ia aku ai ka Ha ku Moi O na makaikiu o ke keena Oihana makaikiu o Ladana nei. He mau kunuu haahaa ana p ke BAluta kai panui ia mawaeuu o ka haku poo o ka oihana -a me kasa | kiu, aia hoi v* paa hou ae la kona i.kiu nau ljua i ka £Ia Opio o i Kahvi a me kn kauka no ka pahoia, ana mai i ka lnua hoomaikai, a o ka ! olelo ua lokahi ia ma ! hope oka o!e!n hooholo a ke kīu 4 ! * na hauoli hoi !ana a kokua nui i | k« manaoo Ke p-io o ka o:h?na e kapaia ka «Mi>kilkio Henei» Uele inahama" ma ia hope aku ,4 ka Moi o na Mtti Kiu n ke Keena O hanā j 3£Jo o lAdanr." Alaila, o fca hope v | a o k« pamna loa o na poe ī pahola j mai Ina houmaikai, o ka Lede a | Haku Wahine ia o Danekoti, j Ua p«Ui mai oia i ka Ilma o kona I hoaloha, a o k <aa huaolelo kaloks»lo j «>ua loa i huoj uka ae ai, Oocd I 1 r eud —alaiia, Jtu iho jlaia i u* pi«lo tuiikee a e na aua ua kan» awa aluka.