Ke Aloha Aina, Volume VIII, Number 51, 20 December 1902 — Page 4

Page PDF (602.34 KB)

This text was transcribed by:  Lilinoe Sterling
This work is dedicated to:  he wahi leo aloha keia no Helen Kahihilani Boozer Paakonia

KE ALOHA AINA.  POAONO.  DEKEMABA 20, 1902.

 

Ke Aloha Aina

Hooka@ia no ka Pomaikai o ka Lehulehua, a he Nupepa na ka Lahui Hawaii.

 

EDWARD L. LIKE.

Lunahooponopono.

ALEX NAWAHI.

Luna Hoohana.

KMMA A. NAWAHI

@ o KE ALOHA AINA.

 

PUKA PULE.

Hoopuka ia ana ma na kakahiaka Poaona a pau

No ka Makahiki............ $2.00

No ka Eono Mahina........ 1.00

No ke Kope Hookahi........  .05

 

KEENA HANA.

Ma alanui Moi, Leleo, Helu 370 Kokoke ma ka Hale Hoolulu Kaaahi.  Pahu Leta 513.

 

HONOLULU..... DEC. 20, 1902

 

            I LILO auanei ke kulana Puuku i ke kanaka ili ulaula i ke aha, mea ka hoi ka hoohuakeeo a ka Elele Alii ina aole e hookomoia kahi kanaka e like ka ili me kona alaila "o Hawaii no keia noho malie ana," aohe oia e hele i wakinekona, e koho hou ia ona Elele ma kona wahi e pono ai; i keia mau olelo no la kau ka weli.  Ina e waiho ke Keikialii a koho hou i Elele -- hele okoa hou no o Wilikoki.

 

            Ua kue loa ia mai la ka bila e noi ana i ka Ahaolelo o Amerika e hookomo hou ia mai na Pake i Hawaii nei i limahana no na mahiko, a ua hoomoe loa ia aku la na bila nei ma ka papa no ka wa hea la.  Eia ka olelo hoohoka a kahi poe Sanatoa i olelo iho ai:  Ina kakou e ae ana e hookomo hou aku i na Pake i Hawaii ua like no ia me ko kakou ae ana e hookomoia mai na Pake ma na wahi a pau o Amerika nei.  He mea pono e ai o Hawaii i ka hua (pea) mulea a lakou i makemake nui ai.  Heaha la ia hua mulea e olelo ia mai la?  "hoohuiaina."

 

KA HANA NANA KANAKA A KA ELELE ALII HANA AI.

 

            I ko makou lohe pono ana mai i ka moolelo o na mea pohihihi @ he naia ma kuono, o kahi a ka Hui Komite a me na Senate Repubalika, i hui a kuka iho nei no ka wae ana i na inoa e pani ai ma kahi o na Keena i waiho hakahaka iho nei, ua nui ko makou mahalo i ka Elele.  Ua waihoia mai ka papa inoa a ua poe Repubalika nei i wae ai he poe haole wale no, aoleh he wahi Hawaii i manaoia e hookomo iloko o kekahi o keia mau keena.  Ua noho aku ua Elele nei e nana i keia mau mea e hanaia mai ana e ua p@ nei, a ku aku la oia e nonoi i ka ol@ol@ o na mea a pau e ae ia mai oia e kamailio aku i kona manao me ka i aku:  Aole paha ou kuleana e kamailio maloko o keia halawai, aka nae, mamuli o kou kohoia ana he Elele na ka Lahui, ke manao nei au oia wale no kahi kuleana e hiki ai iau ke ku a hoike i kou manao imua o oukou i keia ahiahi.  Ke kue loa nei au i ka waeia i poe haole wale no ke hoonohoia ma keia mau wahi, ke nonoi nei au e hookomo oukou i kanaka Hawaii kekahi iloko o kekahi o keia mau keena, ina aole e ae ia mai kou manaoa a hanaia pela, alaila, e waiho koke no au i kou kulana i ka la apopo aole au e ae e hele i Wakinekona ma ke ano he Elele a e koho hou oukou i pani ma kou wahi.

            Ia wa i ku mai ai kekahi keonimana a pane mai la i ka Elele penei:  Ina paha ua ike o@ i kekahi kanaka Hawaii kupono au i manao ai e pono oe e waiho mai i kona inoa i keia wa.

            Ka hou ae la oia a pane aku la .  Aohe ou kuleana ma ia mea, aole no au e waiho aku ana i ka inoa o kahi mea, aole nau ia hana na oukou no, eia wale no kau i makemake ai e hanaia; e hookomo oukou i kanaka Hawaii ili ulaula e like me kou nei iloko o kekahi o keia mau keena aole i poe haole wale no.

            Mamuli o keia mau olelo hoohuakeeo a ke Kkeikialii Kalanianaole oia ke kii pupuahulu ia aku nei o kela Hawaii ili ulaula o Maui e hele mai, a e lawe koke i keia wahi he P@uku no ke Aupuni, no ko lakou nei makau o haaleleioauanei ka Elele ke haawi ole ia aku kekahi keena no kahi kanaka Hawai, a, ina la, paha aole keia e hoohuakeeo ina no ua pau loa i ka hoonoho ia he haole wale no, a oia ka makou i olelo ae la "ka hana nana kanaka"  a ka Elele Alii Kalanianaole i hana ai.  Mahalo.

 

PAKELE KA SHAMROCK MAI PAU I KE AHI,

 

            Ladana, Dec. 4.  Ua pakele mahunehune ka Shamrock III, ka moku heihei hou o Sir Lipton, e kapili ia nei no ka heihei hou ana no ke kiaha Amerika, i keia po ma ka pa kapilimoku o Denny ma Dumbarton mamuli wale no o na p@ ikaika ana i pakele ai oia.  Ua haule iho na momokuahi ehaeha maluna o ka papaihale e kapihia nei o ka Shamrock III.  O kekahi keia o na pau ahi nui loa me ka makani e huli pono ana i ka papaihale, a o ka mamao o ke ahi he 30 wale no i a.

            Ua hoonohoia he puali kuikawa no ke kiai ana i ka moku heihei a hiki i ka pio ana o ke ahi, aole he wahi ona wahi i poino, aka, e hakalia ana kona kapili ia ana aku.  O ka nui o ke poh@ ma kahi no ia o $100,000 me ka hoonele puia ma kahi o 700 limahana i ka home.

 

NUI KE KUE IA O KE PANI I NA ILINA KUPAPAU.

 

            Ma ka auina la o ka Poakolu nei oia ka la i hookaawale ia no ka noonoo ana o ka Papa Ola a me ka lehulehu no ke pani ana i na ilina kupapau e waiho nei maloko nei o ke kulanakauhale i mahao ia ua piha a aohe wahi i koe no na kino make e kanu ia ai e like me ka hoike a Tracy, ka luna nana o ka Papa Ola, a ua kau ia iho kahi kinoa maluna o kahi.

            Ua hookahakaha ia ka Papa Ola i ka ike ana mai i kekahi @eluna kanaka nui i hiki aku maluna o ka haneri, he hapanui o lakou he poe Hawaii i hoea aku no ke kue ana i keia manao o ka Papa Ola.  Ua hoopiha ia na wahi a pau o ke keena halawai o ka papa Ola me ke koe o kekahi poe mawaho.

            Ua wehe ia ka halawai ma ka heluhelu ia ana mai o kekahi hoike loihi a Tracy i hana ai e pili ana no na ilina kupapau i kupono e pani ia, no ko lakou piha a me ka hoopoino ia o ke ola o ka lehulehu.  O keia hoike a ka luna nana o ka Papa Ola, ua unuhi ia mai ma ka olelo Hawai e Kale Hapakini, kekahi o na mahele olelo o ka Aha Hookolokolo.  He nui na palapala hoopii i heluhelu ia mai, a o kekahi na na poe e noho ana ma kahi kokoke i ka ilina o Makiki e noi ana e pani ia ia ilina.  O kekahi na Rev. H H Pareka ua kue oia i ke pani ia ana o ka ilina o Kawaiahao, oiai, he hapanui o na Hawaii he mau ohana ko lakou e waiho nei ma ia ilina, a ua makemake lakou e kanu pu ia malaila.  Aole i piha ka ilina o Kawaiahao, aka, ma kekahi mau apana wale no.  Ua hoike hou mai oia eia ia ilina ke malama ia nei me ka maemae e poino ole ai ke ola o ka lehulehu, a ina e hookapu ia ana ke kanu ana ma keia ilina aole he wahi a na kanaka e kanu ai i ko lakou mau kino make.

            O kaulukou, kekahi i waiho aku i kona manao kue i ka Papa Ola, no ke pani i ka ilina o Kawaiahao.  Wahi ana he nui na wahi i koe aole i kanuia.  Ua noi aku oia e waiho malie ia keia mau hana a hiki i ka wa o ka Ahaolelo e noho mai ai a ia wa e noi ia aku ai i haawina no ke kuai ana i ilina hou no ka lehulehu.  O Jonah Kumalae a me Senatoa Aki a me Lunamakaainana H. C. Vida, kekahi i komo pu aku ma ke kue ana i ka Papa Ola.  Ma ke noi a Kauka Moore e waiho ia ka hoike e Tracy ma ka papa, a ua apono ia.  O ka wa e lawe hou ia mai ai o keia kumuhana e noonoo i ka wa no ia o ka Ahaolelo e noho mai ai.

            Me ke akaka ole o kahi o ka ilina hou i manao ia aia la ihea.  Ke ake nei nae lakou nei e hookapu e no.  O ka mea kupanaha o ko na Hawaii mau ilina wale no keia a manaoia nei e pani koe no nae ko ua poe haole nei mau ilina o Maemae.  Aohe hoi he olelo like ana iho e pani like no a pau e pono ai, a lawe like na kino make i kahi mamao i nui like ka lilo mai ka poe Hawaii ilihune a me lakou, ina ilalo o Ewa a i ole i waho o Waialae.  O ia maoli no ka pono ina no ka manao o ka Papa Ola e hoopau loa ke kanu ana i na kupapau i kahi noho kokoke ia i ke kulanakauhale nei, e hookapu like a pau a hoihoi wale no ilina ma keia hope aku.

 

KA LETA HOOMAIKAI A SENATOA MITCHELL I KA ELELE KALANIANAOLE

 

Komite Kapakai, Senate O America Huipuia.

Wakinekona, D. C., Nov. 15, 1902.

            Ka mea Hanohano Jonah Kuhio Kalanianaole, Elele i Kohoia no ka Ahaolelo Nui, Honolulu, Hawaii.

            Ke Keikialii Aloha Cupid:---

            Aole oe i ike i ka nui makolukolu o kou hauoli, i ka wai i hiki mai ai o ka lono ua kohoia oe no ka Ahaolelo Nui, a, ke awiwi nei au e panee koke aku i kau mau hoomaikai ia oe a me kau wahine maikai ke Kamaaliiwahine.  Ua eo ia oe a me ka Aoao Repubalika ka lanakila, a ua lilo ia i mea nana i hoouluku ae ina manao hauoli o na mea a pau oanei.  E apoia aku ana oe me na lima hamama o ke ohaoha, a ka hapanui o na Repubalika ma ka Hale o na Lunamakaainana a me ke  Senate, a ke manaoio nei au, ma kou hoolilo ana ae nei ia oe i mea hookama na ka aoao mana, e loaa auanei ia oe na mea he nui no ka pono o kou Teritori.

            Owau no me aloha,

                        JOHN H. MITCHELL.

(Mai ka Buletina mai o Dec. 4, 1902.  Unuhiia e KE ALOHA AINA no ka pono o ka lehulehu.

 

I NA POE LAWE PEPA A PAU.

 

            Aole ope a owili e loaa aku o keia makahiki hou i kekahi poe, ke ole e hoouna e ia mai ke ola o ka pepa.

 

UA HAULE A NALOWALE.

 

            He papale ohe wahine ma ke ahiahi Poaono nei Dec. 13, 1902.  Ua humu hoopinanaia ka eheu iluna me na molina veleweta eleele liilii elua e hoopuni ana mawaho ae o ka ek@u he uhi@aka eleele me ke pohaka keokeo ka mea i hanaia ai ma ka ipu a hoolewalewaia mahope.  O ka mea e loaa ai o keia papale; E oluolu e hoihoi mai ma ke Keena o KE ALOHA AINA, a e loaa no ka uku makana kupono.