Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 1, 3 January 1903 — Page 7

Page PDF (764.18 KB)

This text was transcribed by:  Hoolae
This work is dedicated to:  he wahi leo aloha keia no Helen kahihilani boozer paakonia, laua o wayne stacey paoa sterling

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUARI, 3, 1903.

 

MOOLELO HOONI PUUWAI

NO

Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele!

 

Ka Makaikiu Kupaianaha!

 

Mokuna XLVII.

 

            E HAALELE KOKE OE IA LADANA NEI ILOKO O EKOLU HOEA – KA HOIKE HIKIMUA O KA POINU—NA KANAKA KAMAHO ELUA O KA IO ME KE KOKO. 

O ka ninau oolea ma ke aoao o ka paele no kela a me keia keonimana Pelekane, e aa ana e pii aku e hui a halawai pu  me ia maluna o kela kahua papahele, ola wale no ka leo loheia e kahea mai ana i kela a me keia wa e kani mai ai o kana pu, aka, ua aa aku anei kekahi mea ia leo kauoha?  Aole loa:  E like me ka hiki ole i ka mana hoomalu o na makai kuhuina ke hooko i ka hanohano o ka lakou oihana, pela no keia poe hoohe wale i hiki ole ai ke aa aku e hoolilo i ko lakou mau kino i luahi na na pukapuka poka, wahi a lakou i olelo ae ai; O keia wahi coon@ he wahi poneko kipoka hala ole oia:  Alaila, heaha ka lakou hana a me na makai huina e hiki ai ke hoomaluia keia hana weliweli e loaa ai ka maluhia ma ia kalana o Ladana.

Aole he haina e ae, hookahi wale iho no o ke kahea aku i ke keena oihana makai no ka hoouna hou mai i mau makai, a e kahea pu ia hoi kekahi mau huina e ae e hoea pu mai e haawi i ka lakou mau kokua ana, a e hoopuni ia hoi ka Apo@o nei i hiki ole ai i ka lakou lawe hala ke mahuka a pakele.  E like me ka hikiwawe o ka lakou hoolala ana, pela no hoi ke kiu i lawe ae ai i kona kulana, a i ka hoea ana aku o na kokua aia hoi, aole kahi paele @@ko, ua lilo iho la ia i mea pahaohao no na mea a pau i ike iaia iloko i na hora mamua iho, a ua kapa ihola lakou iaia he mana kupua i loaa @@ paele ala mai na diabolo mai.

O keia mau noonoo a pau o ua poe ala, he kuhihewa nui loa ia, oiai @ia no iloko o kela aluka e ku nei ke kiu paele, aole nae iloko kahi coon, aka, o Heneri Beleinehama.

He mau olelo inaina ka mea i hoopukaia ae e ka ona o ka Apolo Holo, no ka nui o ka poino a me kona poho mamuli o na hana hoopoino a kela paele hehena, a ua haawiia ae hoi he uku makana o hookahi haneri dala i ka mea e hopu ai a paa i ke kino o ua paele ala, a o ka uku mahu@hua hoi ina poe lopa i kauoha hookikina ia ai lakou e imi a hookolo hoomaha ole ma ka meheu ma kela a me keia wahi e hiki ai e loaa ka lawehala.  Oiai ke anaina e hoolohe ana ina olelo a ka @@@@@ ka ike ana a ka makaikiu me ka bakipa, a oia ka ua bakipa nei i hele mai ai a hoolauna iaia iho me na olelo ano hoohenehene.

Aha, kuu hoaloha keonimana, ooe ke kanaka hoohe mua loa o ka wahahee i fulu mai ai ia’u me kau mau olelo piha hoopunipuni he mau minute i hala ae nei; Ano, eia oe ke ike nei ina hana a ua paele ala, alaila, no keaha hoi oe i ho@ ole mai ai a haawi i kau aa ana e hui a halawai pu me ua paele nei, o@i ke kukala kaua kipoka e malamaia ana.  Ke ole au e koho hewa, ua pee a ua huna oe ia oe iho, a i keia manawa o ka maluhia alaila iho la oe hoike mai.

Alaila, auhea ua paele ala, eia no anei oia maloko nei? Wahi a ka ninau oolea a ke kiu.

Aole, i pane aku ai ua bakipa kamipulu nei me ka hoomau ana mai i ke kamailio, ua holo aku oia mamua o ka hoea ana mai o na kokua o ka Apolo.

Alaila, e Mr. Bakipa hupo, aole anei i paa ka Holo nei i ka hoopuniia, alaila, no keaha keia mau olelo epa au e hoike mai nei.  O ka oiaio aole i holo a haalele mai keia paele i ka Apolo nei, ina he mea hiki ia Aberahama ka makua o ka manaoio ke iho mai a hooia ia kaua, he manaolana kuhihewa ole ko’u aole no oe e manaoio ana.  E like me kou manaoio ole mai ai i keia a’u e hai aku nei.

Alaila, no keaha oe i hai ole aku ai i ka haku o ka Apolo nei, a e loaa no ka makana o hookahi haneri dala e like me kana i hoike iho nei.  Baigole enehao, ooe ka hoi kanaka hupo loa a’u i ike ai malalo iho o ka lani, ka makemake ole ana e lawe i keia pomaikai ulia i ka wa pokole, ma ka hoike wale ana ae no i kahi a ua waele ala i pee ai.

Aka, e hoea aku ana no nae imua o kou haku a  hoike no kau mau olelo e kauoha ia ai oe e hoea aku imua o kona hanohano.  So lona mai i tena hupo a loaa kou pomaikai.

Be hang ana be dead ia kona faune bakipa hehena, wahi a ke kiu i namunamu ae ai, a haalele iho la i ka Apolo me ka ike ole ia, a i ka wa i kaheaia ae ai nona aia oia iwaho o ke alanui kahi i kalali ai malalo o kona kulana kiu paele, a no ka mea aia mamua o kona alahele he kino kanaka na @@ kiu nei i makemake loa ai e halawai pu he alo a he alo, a e hooponopono hou ia hoi keia ninau malalo o keia lauoha kipaku hookikina i makemake ia ai oia e haalele koke ia Ladana iloko o ekolu hora.  O kela kanaka a ke kiu e hahai nei aole ia he kanaka okoa, aka o ke kanaka apuka bona aupuni kaulana no ia o Hiuzi Polopeka.

E ano uhi iho ana na eheu meha o ka po maluna o Ladana, aka he aha ia mau eheu pouli o ka malamalama o na kukui uwila e oaka mai la ko laua malamalama ma kela a ma keia wahi.  Maloko o kekahi o na hale inu waiona haahaa a pela pela, malaila i komo aku ai ke kanaka a ke kiu e hahai nei, a ma ia hale hookahi no i komo aku ai ke kiu paele e ike pono me kona mau maka ponoi, a e lohe hoi ina mea e hana ae lawelawe ia ana malaila.

Ia Konalauna nika a e lawe i kela, oia na huaolelo hoolauna mua loa i haawi ia mai maluna o ke kiu iaia i komo aku ai, a hoopuka a kamailio ia mai hoi e Hiuzi Polopeka; a weluwelu liilii ana hoi ke kiaha bia i ka paia o ka hale, alaila ma ka aoao o ke kiu he mau ilio fulu kana o ka wehe ana ae a kukala me keia mau olelo:

Ma ka inoa o na kepolo, he kanaka make kela a me keia e hoao ana e hapai i kona lima iluna a kue mai ia’u.  Ano e kela keonimana haakei a piha hookano, i uku panai no kuu hana i haawi mai ai ia’u, ke kauoha nei au ia oe i keia minute ano, e haalele koke iho i keia saluna i keia wa ano, a i ole pela alaila, e ki aku no au i kekahi wawae ou, a e lilo no oe he ekake e hoolohe ana nana pauku laau hamare e hahau iho ai ma kokua.

Me na maka @oena ahiu, aia ua Hinzi Polopeka nei ua haalele iho i ke saluna me ka hoohakalia ole, a malalo o na kauoha hookikina a ka waha o ka pu panapana a kahi kiu paele, a holo mama maluna o kona mau kapuai me he ilio kawau ala i pelu i konw huelo, aia hoi ke kiu mahope mai kahi i aka pahenehene ai, a iloko oia mau la a ke kiu e hookolo ana i ka meheu o kana hihia ki-pu pohihihi, aole loa he manawa e nele ai ko laua halawai pu ana me Hinzi Polopeka, aka, o ka mea pahaohao loa i ua Polopeka ala oia no ka hiki ole ana e loaa ka lanakila iaia maluna o kahi paele, oiai laua e hakoko ana malalo o ka moto haaheo na kanaka kamahao elua o ka io a me koko.

MOUNA LXVIII.

 

MAWAENA O NA KAHAWAI AHI--- KE KUKALA PALAPALA HOPU PAAHAO EUPUNI.

            Iloko o Ladana kaulana, kona mau kuono pouliuli o na hana karaima, a me kona mau alanui akea e hoomalamalama ia ana e ka mana o ka uwila, aia he elua wale iho no mau kanaka kamahao o ka io a me ke koko e heihei ana no ko laua ike a noeau no ka hanohano o na kulana a laua e paa ana.

Ma ka aoao aupuni o Releineha ma ka moho hookelakela no ka pono o kona mau makaainana me ka maluhia hoohaahaa ole ia o kona mau kanawai, a ma ka aoao hoi o na hana hewa o Polopeka, ke kae’a ea a @ona hoi oia mahele e hakoko ana no ke kaulana holomua loa a hiki i ka hopena e hoomauia ai ke o ana o ka inoa hewa.

Kupaianaha a he kamahao na hana a ka makaikiu Beleinehama ma ka hookolo akahele ana ma ka meheu o keia h ihia pohihihi nui wale, a he kamahao kupaianaha no hoi na lawelawe a hooko hana ana a ka Polopeka me ka maalea nui o ka noeau, e hiki ole ai ina makaikiu akamai loa o Europa ke huli a e puhili pu ai no hoi ko lakou ike ina o ke kanaka keia e kaena iho ka olelo, ua hiki ke hookoia ka mana o ke kanawai:  Alaila, ina e hoohuiia ke kupaianaha me ke kupaianaha e loaa mai no auanei ka haina he kamahao;  Ua ake o Polopeka e lanakila oia maluna o ka paele ma lalo o kona mau manao lili @@inaina, aka no ke kiu nae, ua hoomanawanui oia me ke akahele, a haawi i kana mau hoakaka ana e hiki ole ai ina poe kolohe ke pakele a kali paupauaho ole e ike, heaha la ka manao nui o keia Polopeka i makemake loa ai iaia e haalele ia Ladana iloko o keia mau hora i kau palenaia ai:

Oiai keia mau kanaka kamahao elua o ka io a me ke koko e holo heihei ana iluna o ke kahua kakelekele no ka hoohaahaa ana o kahi i kekahi, ua lilo aku la ke eo i ka mak@ihiu ma ka loaa ana iaia o na kulana hoololi lehulehu wale a hoan@ iaia iho, a ma ka hoolauna ia laua iho e ikeia no ke kiu ma ke kulana o ke kanaka paele, e lilo ai i akua hoomakaukau no Polopeka.  Ma na wahi o na karaima weliweli a Polopeka e kipa ai aia pu ilaila kela kiu paele, a i ka wa e ala mai ai na haunaele hakaka mawaena o ua paele ala a me ka poe oia mau wahi ana e kipa aku ai, aia hoi e pakele a mahuka no oia, a ma kona makalua e hoea ae no o Beleineha ma ka makaikiu kupaianaha, e hiki ole ai ia lakou ke ike a hoomapopo iho o ua paele nei no ia, a i ole ia haupu ae na manao hoohuoi he kiu paha keia kanaka.

 

He nui ka makou mau hoolaha moraki e puka aku nei.

 

MA KE KAUOHA.

Keena o ka Papa Oia.

            Honolulu, Teritori o Hawaii,

            Dekemaba 17, 1902.

OLELO HOOLAHA NO KA LAWAIA ANA MALOKO O HONOLULU ME NA WAHI KOKOKE;

            O ka Pauku 3 o na Rula o ka Papa Ola, i hooholoia ma ka la 9 o Mei, 1902, e hookapu ana i ka lawaia ana o na i’a, i’a iwi, a i ole kekahi ano mea ai e ae o ke kai maloko o kekahi mau wahi i kaupalena ia, ma keia la ua ho’opau loa ia.

 

H.O. SLOGGETT.

Peresidena o ka Papa Ola.

 

Allen me Robinson

 

He mau mea kuai

Papa Na Lako Kukulu Hale Pena ame Aila a pela pu no hoi me ka Nanihu.

            Keena Hana ma Alanui Moiwahine.