Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 2, 10 January 1903 — Page 1

Page PDF (667.11 KB)

This text was transcribed by:  Wayne
This work is dedicated to:  he wahi leo aloha keia no henry hoolae paoa laua o helen kahihilani boozer paakonia

KE ALOHA AINA

BUKE IX.      HONOLULU, POAONO, IANUARI 10, 1903.

 

NA NUHOU O KA AHAOLELO I LOAA MAI MAKA UWEA OLELO.

 

            Maloko o ka uwea telegarapa i loaa mai ai na hoike mai Wasinetona mai, e olelo ana, ma ka Poalua iho la, Ianuari 6, i waiho aku ai ke Komisina Senate oia o Senatoa Mitchell, Burton a me Foster, i hiki iho nei i Honolulu nei, i ka lakou hoike piha i ka Ahaolelo e pili ana no na bila kupono e loaa i ke Teritori o Hawaii nei penei:

            E hooholoia ka bila Wai o Kohala.

            E ukuia na Koi Poho Ahi.

            E noho hoomalu o Amerika Huipuia maluna o na aina Aupuni o Hawaii me na keena poo ma Honolulu a me Hilo.

            E hooliloia na aina o Puowaina a me ko Kapiolani i na poe e hoolimalima nei i keia wa.

            E hoomaluia na ope ma’i lepera a pau e ke Keena Waiwai e huipu ana me na ma’i lepera a pau o Amerika, ma Molokai.

            E ukuia eha keneta kaulele no na kope i hoouinia ma Hawaii.

            E hana houia ke awa, me ka hana ana i palewai ma Hilo.

            E hooponopono houia na kanawai.

            O na Hale ipukukui a pau e hooliloia aku malalo o ka malu o Amerika.

            E huli ponoia na aina a me na ululaau.

            E hoala kokeia ke Aupuni Kulanakauhale.

KUE NA POE KALEPA I KA HOOLILO ANA IA MOLOKAI I KAHUA NO NA MA’I LEPERA A PAU O AMERIKA.

            I ka wa i loaa mai ai o ka hoike ma ka uwea olelo, ua waiho aku la na Komite Senate i hiki iho nei i anei i ka lakou hoike, no na bila kupono e loaa ia Hawaii e like me na mea i hoikeia maluna ae nei, ua hoouna koke aku la na poe kalepa o Honolulu nei i na kue ikaika ana no kekahi mau bila a keia komite i manao ai e hooholo aku, oia hoi, e haawi ana ia Molokai i Panalaau ma’i lepera no Amerika Huipuia, Ma ka manao o na poe kalepa ua hiki no ia Hawaii ke malama i kona mau ma’i lepera, a e malama no hoi o Amerika i kona poe ma’i.  O ka lua o na bila a lakou i kue ai, oia ka hoomalu ana mai o Amerika ina aina aupuni.

            O keia mau manao kue o na poe kalepa o Hawaii nei ua hoounaia aku ma ka uwea olelo, ma ka Poaha nei mahope o kekahi halawai kuikawa i malamaia, ia Senatoa J. B. Foraker.  Lunahoomalu o ke Komite Porto Rico me Pakipika, a me Hon.  William Knox, Lunahoomalu o ke Komite Teritori o ka Hale o na Lunamakaainana.  O ka hopena o keia mau kue ana oia ka na poe kalepa e kali nei me na manaolana e e kapae ia keia mau bila.

 

HOLO KA BILA HOOPAU IKE DALA HAWAII

 

Wasinetona, Ian., 7.  I keia la i holo ai maloko o ka Hale o na Lunamakaainana ka bila Senate e hoopau ana i na dala Hawaii.  Maloko o na olelo o ka bila iloko o elua makahiki e lawelaweia @ keia hana.  E kuapo ia ana @@@@@@@ AMerika ma na @@@@ o ka wai@@@  keia mau@@@@@@@ aupuni e hoohehee ia ana lakou i mau dala Amerika.  O keia bila e hoopaa loa ana i ko ola hou ana o na dala Hawaii.  Ua olelo ia he kokua nui loa o Peresidena Rus@@ia i keia bila.  Aloha no na dala Hawaii.

            Ma ka Poalua ae nei e holo aku ai ka @ na aupuni no Hilo, no ka hoonanea ana ina Kupa o Kauakanilehua.  I ka Poaono Ianuari 24, e hiki hou ai lakou i Honolulu nei.

 

HOOLEWA IA KE KINO MAKE O KA BIHOPA GULETANA.

 

            Iwaena o na tausani kane, wahine a me na opio e hoopuni ana i ka home lua o ka Bihopa Guletana, i hookuuia aku ai oia e hoomaha ma ka ilina o Koula, ma ke awakea Poakolu nei, ua pau kana hana ma keia ao, a ua kuu hoi kona luhi o ka auamo ana i ke Kea o Karisto.  I ka hora 10 oia kakahiaka, ka la hoi e malamaia ai o ka hoolwea o ka Bihopa, ua ikeia aku na kanaka o na lahui a pau e holomoku ana no ka halepule o Malieokamalu, a ma na alanui a pau a ka huakai e nee mai ai no ka ike hope ana i ka hoolwea o ka makua a lakou i aloha nui ai e nalo aku ana no ka wa mau loa.

            Ma ka hora 10 ponoi i malama ia ai ke anaina haipule maloko o ka halepule Katolika i hoikeia ae nei, iwaena o kekahi anaina kanaka nui e hoopiha ana i ka luakini, ma ko lakou mau helehelena e hoike mai ana, aia he eha welenia ke lalawe ala iloko o ko lakou mau puuwai no keia makua nui i haule aku la i ka make.  A i ka pau ana o ke anaina haipule, oia no ka wa i nee aku ai o kekahi huakai hoolwea ni i ike ole ia kona lua no kekahi mau makahiki mai ka hale pule aku no ka ilina Katolika mawaho o Koula, a penei ka hoonohonohoia ana o ka huakai hoolewa i ikeia:

Puali Makai

Na keiki e paa ana i ke Kea,

Ka Bana Aupuni,

Na Kaikamahine o ke Kula Katolike Vilikina,

Na hoahanau wahine Katolike,

Ka Bana Katolika,

Ahahui Pukiki Lusitana,

Ahahui Pukiki San Anton@

Ahahui Uhane Hemolele,

Ahahui Damien o na kanaka Opio

Na hoahanau kane Katolika,

Bana o Sana Lui,

Kula o Sana Lui,

Papa Himeni,

Na keiki e pa@ ana i ka Papale a me ke Kookoo o ka Bihopa a me ka Wai hoano,

Na kahuna,

Kaa Kupapau,

Na Hapai Pahu,

Na Kanikela Hawaii me Pukiki,

Na poe oloko na KEena Kanikela,

Na Luna Aupuni Amerika a me Teritori,

Ka Lehulehu.

            Mamua o ka hookuuia ana’ku o ka Bihope iloko o kona home lua, ua haawi ae la ke Kanikela Farani i kekahi haiolelo pokole no ka mea i make.  E haawi ana i kana hoomaikai palena ole nona, alaila, hoomoeia aku la ka Bihopa Guletana iwaena o na leo kumakena o kona mau hoahanau a me ka hana.  O na hoohiwahiw i uhiia iho maluna o kona he k@ kahi o na hoohiwahiwa nani loa.  Ua hala ka Bihopa Gletana no kela aina nani mao, aka, o kana mau hana maikai i waiho iho la mahope he kiahoomanao mau ia nana poe ola e poina ole ai.

KE KUKAI OLELO LOIHI LOA.

 

            Ma keia kakahiaka Poakahi i hoouna aku ai ka Lunahooponopono o ka nupepa Iapana Hawaii Shimpo he kukai aloha i ka nupepa Jiji Shinpo ma Tokio, Iapana.  O ke kukai olelo mamao loa keia i hoounaia mai Hawaii aku nei, o ka @uhau no ka huaolelo hookahi he $2.77.  Eia na huaolelo i hoounaia ia: “Jiji Shinpo, Tokio.  Hui no ka manawa hope.  Aloha nui Hawaii Shinpo.”

            O ka lilo no keia mau huaolelo hanaia ai he $25.  O keia mau hua olelo aole ia i hele aku ma ka uwea hookahi, aka, ua hoounaia aku ia ma kekahi mau uwea moe moana okoa aku a hiki i ka hoea ana aku i ka nupepa Jiji Shinpo ma Tokio Iapana.