Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 2, 10 January 1903 — Page 5

Page PDF (740.75 KB)

This text was transcribed by:  Lilinoe Sterling
This work is dedicated to:  he wahi leo aloha keia no Helen Kahihilani Boozer Paakonia

KE ALOHA AINA, POAONO, IANUALI 10, 1903.

 

NA NA AOULI E HOOLAKO MAI I KA UWILA.

 

            Kikako, Dec 27.  Eia na poe waiwai o Kikako ke kakoo nei i na hana a kekahi kanaka Kikako, a ma ka hoomaopopo he oi aku kela o ke pohihihi mamua o ke telegarapa uwea ole i imi ia e ka noeau o ke kanaka.  O ka hana a keia kanaka e lawelawe ana oia ka lawe ana mai i ka uwila maluna ae o na palena honua no ka hoolako ana mai i ka honua nei me ka uwila, e hiki ai ke hoolawaia na kukui uwila a me na mekini a pau e hoohanaia nei e ka mana o ka uwila me ka uwila mai na aouli mai.

            O Kikako nei ke kahua mua o keia mau hoao ana, a o ka inoa o ke kanaka nana keia hana e hooko aku ana, oia o Albert G. Whitney, o kona manao oia ka hoomoe ana aku i kekahi uwea uwila no 250 mile iloko o ka lewa, ma kona manaoio o ka ikaika ume o ka honua ilalo nei maloko no ia o 17 mile, a mawaho aku o keia mau palena ua pau ka ikaika ume o ka honua a e lilo ana na mea kaumaha maluna aku o laila i ka ikaika ume o ka lewa.  Nolaila, ina e hiki ka uwea maluna aku o keia palena i hoikeia ae la, aole kona piko e haule hou mai ana i ka honua, aka, e paala ana ia e ka mana ume o ka lewa.

            Ma na hoao ana ua hooia ae o Whitney, na piha ka lwea me ka uwila a ua hiki hoi lakou ka lawe ia mai i ka honua nei ma kekahi uwea loihi.

            O na hoolala ana no ka lawe ia ana o keia uwea iloko o ka lawe ia ana o keia uwea iloko o ka lwea, he mea huna ia na Whitney.  Ua olelo ae oia iloko o kana mau noii akahele ana, ua loaa iho la iaia he alahele e hiki ai iaia ke hoomoe aku i keia uwea no loko o ka lewa.  Pehea la na upu ana a keia haole e ko ana paha aole paha, aka, e ike aku ana no kakou i kona hopena ma keia mua aku.

 

LELE KE TOPIDO ME HE MANU ALA

 

            Utioa, Nu Ioka, Dec 26.  O porofesa Carl Myers o Frankfort, i keia la i wehe ae ai oia i kona wahi hana baluna me ka hoike ana ua paa i ka hanaia he topido lele i ka lewa.  O ka lele ana a keia topido ua like me he me ola ala.  E hoonee ia ana oia he elua mau epaepa e niniu ana he 2,000 manawa i ka minute.  E hookaaia ana kona mau epaepa e kauwila.

            O kona lele ana e alakai ia ana e kekahi mau eheu elua a oia no @@ ka mea nana e hookele ana iaia, na ia mau eheu e hoonee ana iluna, ilalo, io, i anei, e hookikakaha, pakaawili a pela aku, e like loa no me ka lele ana a ka @@@@@.

 

KO’U MANAO.

 

            E Mr. Lunahooponopono,

                        Aloha oe: ---

Mamuli o kekahi mau mea e hana ia nei e kekahi mau mahele mana o ke aupuni, a’u i manao ai he kapakahi a pono ole ia u ke noho nana maka, oiai, ua loaa ia’u ka hanohano o ka lilo ana i wahaolelo no ko’u lahui mamuli o ko lakou hilinai e imi a e paio au no ko lakou pono.

            O ka mea mua loa a’u e hoike ae ai, oia no ko’u aloha ia kakou Hawaii.  Ua hoopuka ae ka Papa Ola i ka lakou  mau rula, mamuli o ko lakou manao he mai lele kai komo mai iwaena o kakou a ia manawa hookahi no, ua kuee ka ike o na kauka, ae kekahi mau kauka, a hoole kekahi mau kauka.  Puka ae nei ka hoolaha a ka Papa Ola, e papa ana ia kakou na Hawaii, kapu ka opae, kapu ka oopu, kapu ka alamihi, kapu ka papai, kapu ka limu, a o ka hele ia o ke kapu a kokoke e olelo mai, e, kapu oe aole e hele iloko o ke kai.

            Ma ko’u ano he wahaolelo no oukou, aole loa au e hoohemahema i ko oukou pono.

            Pehea la na Kepani? Me ko lakou mau waapaa me na upena?  Hookahi no wahi o ke kai e pii ai a hookahi no wahi o ke kai e holo ai.  @@ ua hewa ka lawaia ana a ke kanaka Hawaii, ke kupa a o ka oiwi o ka aina, ae, ina ua hewa kona kuu ana i kana upena, a ina ua hewa kona imi ana i kona ola ma ke kai, pehea hoi i hewa ole ai ke Kepani.  He uhane hemolele anei ko keia poe kanahua, a o kakou ka hoi i ka lewa?

            E o’u mau hoa makaainana, na keiki kupa o ko kakou aina hanau he ui a he ninau keia ia kakou a pau, ua hewa anei au i ka lili no ko kakou pono?  Na oukou no e pane mai!  Aole au i palaka.  He po moe ko oukou, aka, no’u iho he po noonoo no ko kakou pono.

            Nolaila, ke hoike nei au imua o kakou a pau i ko’u kue i na hana a keia Papa Ola, e like no me ka’u i haiolelo ai imua o oukou i na la uluaoa o ke koho balota.

HENRY C. VIDA

 

            Ua pau i ke ahi ma ka Poakahi nei he hale hoomoa puaa no ka Pake makai o Iwilei, ua hoea aku ua kea aina@ahi i ka wa na hanee ka hale.

 

ENOCH. JOHNSON

(Enoka)

LOIO A ME LUNA HOOIAIO PALAPALA.

 

            Keena Hanu Iluna Rumi Helu Eha.  H@@ o Ki@no Ona Miliona, Alanui Kalepa.

 

LELE NA HUAOLELO I KA LEWA MAI CANADA AKU NO ENELANI.

 

Glace Bay, Dec. 22. Ua hoouna olelo aku o Signor Marooni ma ka lewa mai Canada aku i ka Moi Edawada VII o Pelekane, a o keia ka pane i loaa mai iaia mai ka Haku Knolly, ke Kakauolelo Pilikino a ka Moi:  Ua loaa ia’u ka hanohano o ka waiho ana aku i kau telegarapa i ka moi, a na kauohaia mai au e hoomaikai piha aku ia oe no ka holopono o kau mau lawelawe ana.

            Ottawa, Dec, 21.  O na poe hana o Mar@oni, ua hoike ae la kou he hookahi pule o ko lakou kukai olelo ana maluna o ka Moana Atelanika.  Ua hoike pu ae lakou, o na kukai mai ka Moi Edawada a mai kekahi poe e ae, ua hoea mai ia me ka hikiwawe loa.  O ka nui o na huaolelo i hiki ke hoounaia i ka hora hookahi he 1,000.

            Winnipeg, Ian., 3.  Eia o Signor Marooni, ke kukulu nei i kona kahua hoolulu telegarapa mua loa ma Amerika Huipuia i keia wa, a e hoau @a ana i keia pu’e aku me kekahi kukai aloha e hoounaia ana mai South Wellfleet Masekuseta i ka Moi o Italia.  O keia kukai olelo, e hoounaia ana me ka ikaika o na paahana @@ la @@ aku i ka miliona kaa ana, he huahelu kiekie loa i hana ole ia e ka uwila.  O na hoao ana ua ikeia ka holopono.  E kiola ana na pahu uwila i na huna ahi elike ka nunui me ka puupuulima kanaka, a no lakou ka loihi he hookahi kapuai.  Nui no hoi ka naauao o keia haole.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

 

HOOLAHA KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o kekahi moraki i hanaia ma ka la 27 o Iulai 1899, i hanaia e Frank Hustace o Honolulu, mokupuni o Oahu Teritori o Hawaii, o ka aoao ekahi, a me August Derier o Honolulu i olelo ia o ka aoao elua, a i hoopaa ia ma ka buke 196 aoao 143-146 ma ke Keena Kope Hawaii, ke manao nei ka aoao elua e hooko aku i ua moraki ala i oleloia no ka hahaki ia o ka ae like oia ka uku oleia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ko laua wa uku.

            Ke hoolaha hou ia aku nei o ka aina e kuai a e hooliloia aku ana ma ka moraki i oleloia e kuai kudala ia ana ma ke keena kudala o James F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, Poakahi, la 19 o Ianuari, 1903, ma ka hora 12 awakea.

            O ka aina i hoopaa ia ma ka moraki i oleloia eia keia:

            Ekahi.  Oia kela mahele o ka aina a pau e waiho ana ma Makiki, Honolulu, mokupuni o Oahu, Hawaii Paeaina, a i hoakaka ia e like me ke a@@

            Ehoomaka ana ma ke kihi Hem@ o keia, he kihi Komohana no ka pa o Ihuole e hui ana me ke King a e holo ana.

            Akau 25@ 15@ Komohana, 800 kapuai ma ka hoomaka ana o ka aina papu maluna aku o ke kahawai alaila.

            Hema 84@ Hikina oiaio 162 kapuai e oki ana i ke kahawai ma kekahi wahi hanee o ke one ma ka Hikina; alaila holo ilalo.

            Hema 26@ 25’ Hikina oiaio 700 kapuai ma ka lihi akau o ka Heiau e hui ana me ka aina Lo@ no ka pa o Ihuole he 20 kapuai mai ke kihi e ku nei i keia wa; alaila

            Hema 60@ Komohana oiaio 148 kapuai ma ka pa o Ihuole no kahi i hoomaka ai.

            Nona ka ili aina he 2@@ eka, a i hoakakaia he mahele no ka aina i hoakakaia ma ka Palapala Sila Nui 4519, Kuleana 6489 no Kaihiwa, a oia aina ua lilo i ka mea moraki ma keia mau palapala kuai penei:

a.        Palapala kuai a William C. Achi ia Frank Hustace, ma ka la 19 o Okatoba, 1897, a i hoopaa ia ma keena kope buke 173 aoao 179.

b.       Palapala kuai a William C. Achi ia Frank Hustace, i hanaia ma ka la 26 o Okatoba 1897, a i hoopaaia ma ke keena i oleloia ma ka buke 172 aoao 438.

Elua.  Oia keia mahele apau o ka aina e waiho ana ma Ili o Pau, Waikiki, Honolulu, mokupuni o Oahu, Hawaii paeaina, e hoopuni a e hoakakaia ana penei:

            E hoomaka ana ma kekahi wahi mai ke Alanui Waikiki 100 kapuai Akau 24@ 40’ Komohana oiaio mai ke khi Hikina mai o ka apana holookoa a e holo ana.

1.        Akau 24@ 40’ Komohana oiaio 300 kapuai ma ke alanui Waikiki:

2.       Akau 35@ Komohana oiaio 162 kapuai ma ke alanui Waikiki;

3.       Hema 71@ 3’ Komohana oiaio 120 kapuai ma ka aina o Leslie;

4.       Hema 35@ Hikina oiaio 50 kapuai ma ka aina o Spillner;

5.       Hema 31@ 03’ Komohana oiaio 59 kapuai ma ka aina o Spillner;

6.       Hema 25@ 22’ Hikina oiaio 424 ma ke Kuleana 104 F.L.-

7.       Akau 71@ 03’ Hikina oiaio 121 kapuai ma ka Apana helu 21 (no E.M. Manuel mamua) no kahi i hoomaka ai.

Nona ka ili aina o 70715 kapuai ku@a, a oia hoi ka aina i lilo i ka mea moraki ma kekahi palapala i hanaia e Lau Chong ma ka la 20 o Dekemaba 1897, a i hoopaaia ma ke keena i olelo ia ma ka buke 176 aoao 99.

            Ekolu. O kela mahele aina a pau e waiho ana ma Ili a Pau, Waikiki i oleloia, e hoopuni a i hoakakaia e like me keia.

            E hoomaka ana ma ke khi hikina o keia mahele aina ma ke Alanui Aupuni, alaila holo.

1.       Akau 24@ 40’ Komohana oiaio 100 kapuai ma ke alanui Waikiki

2.       Hema 71@ 3’ Komohana 121 kapuai ma ka Apana 20;

3.       Hema 25@ 22; Hikina 104 kapuai no kahi i hoomaka ai.

Nona ka ili aina he 10982 5 kapuai kuea, a o ka aina i lilo i ka mea moraki ma kekahi palapala kuai i hanaia e Emily a me Antone Manuel ma ka la 14 o Maraki, 1898, a i hoopaaia ma ke Keena Kope ma ka buke 177, aoao 287 a me 288, o na mahele hope elua i hoakaka ia he mau mahele o ka Apana 20 oke @@ ana 8559-B, e moe like ana a e hoohui ana i hookahi mahele aina.

            AUGUST DREIER,

            Kuike ma kke Dala Gula Amerika.

O na lilo o ka palapala kuai ma ka aoao o ka mea kuai.

            No na mea i koe e ninau ia Holmes & Stanley, na loio o ka mea paa meraki.

            Hanaia ma Honolulu, Dekemaba 26, 1902.

 

HOOLAHA

 

            UA MAKEMAKE O MAUNAKEA e hoike eia oia ka manao nei e pakui mai i mahele waiwai paa iloko o kana oihana loio a e lawelawe aku ma na ano hooponopono ana a pau e pili ana i na aina.  He manaolo kona e oi loa aku no ka hoopomaikai ia o ka lahui Hawaii ke waiho mai ma kona mau lima i kekahi aina a lakou e manao ai e hoolilo, hoolimalima a moraki paha, a e hooko koke aku no hoi oia me ka eleu ia hana.  O kona ike olelo Hawaii ame ka ike i na aina a me na moowaiwai a hookuleana o na aina ma Hawaii nei @ na mea i kupono loa ai no ka hooko ana aku ia ano hana no ua Hawaii oiwi.

            KEENA OIHANA:  Hale K@@ o ia, Rumi 20-21.  Kihi o na Alanui Kalepa me P@pu.