Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 3, 17 January 1903 — Page 2

Page PDF (678.45 KB)

This text was transcribed by:  Morgan Mamizuka
This work is dedicated to:  Alma Kapiolani Ayau

KE ALOHA AINA

 

KA HAIOLELO HOALOHALOHA A KE KANIKELA FARANI MA KA LUA O KA EPIKOPO KULEKANA.

 

            I ka manawa i hookuu ia ai o ka pahu e apo ana i ke kino uhane ole o ka Bih@pa iloko o ka lua ma kela Poakolu aku nei ua ku mai la ke Kanikela Farani Vizzavona imua o ke anaina a panai mai la i keia mau olelo hoalohaloha no ka Epikopo ma ka olelo Farani i unuhi ia a penei ka heluhelu ana:

            E na Kaikunane a me na Kaikuahine: - Me ke kaumaha a me ka luuluu wau e kunou haahaa aku nei imua o keia lua kupapau hou i hoohamama ia ae nei no ka apo ana iho i ke kino uhane ole o ka Epikopo, ke Poo Kiekie hoi o ka Hoomana Kakolike o Hawaii Paeaina. Aole wau e hoao ana e hoike i ka oihana a Right Rev. Gulstan i paa iho nei a kakou hoi e kumakena nei i keia la. Ua kamaaina oukou iaia e like me ko'u kamaaina. OIa kekahi o na mikanele i kau aku maluna o ka wekiu o ka hanohano i kapae ae i na mea a pau, i haalele aku i kona ohana, kona mau hoaloha a me kona aina hanau no ka wa mau loa no ka hele ana mai i keia mau mokupuni o Hawaii a noho no keia mau makahiki kanalima i hala ae nei no ka hooholomua ana i ka hoomana a me ke a'o ana i na poe ilihune.

            Ilihune kona hele ana mai, ilihune kona noho ana a he ilihune kona hele ana aku la.

            Iloko o keia mau makahiki he umi a'u i hoohala ai ma Honolulu nei ua ike maopopo wau i ka oluolu, ka hoopono a me kealoha o ka Epikopo i kana oihana me he alii la no ka Hoomana. O kana moto oia keia no hai na mea a pau a aole nona.

            Na keia mau manao makee i paipai mau aku iaia a hiki i kona loohia ana i kekahi puupuu ikaika o ka ma'i @ana i lawe aku i kona ola, a owau ke Kanikela o Farani kona aina makuahine i aloha nui ai a hiki i kona hanu hope loa, a oiai he hoaloha pilipaa oia no'u, ua manao wau ua kau mai maluna o'u ke koikoi o ka hoike ana i ko kakou aloha iaia a me ke noi pu aku ia oukou i kamaaina iaia e hoomanao mau iaia.

 

POHA KA MA'I BUBONIKA MA MEKIKO.

 

            Hermosillo, Mekiko, Ian. 11.  He elua mau make i ikeia maanei i ka bubonika. O keia ma'i ua laweia mai e na pake mai na kapakai ma ko lakou alahele no ka Akau. Eia ka ma'i ke pahola nei iloko o ka aina. Eia na kulanakauhale ku moku ke hoomalu nei me ke kue aku a Maza;tan, @@hi i ike nui ia @@ ka mai.

 

POWA MAKAU OLE MA KE KIEKIENA PAKIPIKA.

 

            O kekahi o na powa makau ole ua lawelawe ia maluna o ke Kiekiena Pakipika, a o ka mea i hoopoina ia oia no ka luna nui he Iapana o ka hale inu ti Iapana e ku nei ma ka palena pau o ke kaa uwila ma ke Kiekiena Pakipika. O ke ano o keia hana powa ua like loa me ka powa a ana o ka on a halekuai o waho o Pawaa i kela mau pule aku nei.

            O ka manawa a na powa i komo aku ai iloko o ka hale inu ti o ka hora 11 ia o ka po, a o ka haku hale a me ka wahine wale no ko loko o ka hale ia wa. Ua huna ia ko laua mau maka he hookahi i hopu aku i ka wahine me ka paa ana, a o kona kokoolua i ke kane. He hookahi o laua e paa ana he pu panapana.

            Ia wa i koi aku ai na powa e haawi ia mai on a dala. Ua hoopiha ia na Iapana i ka makau me ka hoao ana o ka wahine e uwe, aka, ua hooweliweli aku nae na powa e hauhoa ia laua i ke kaula in a laua e uwa ana. Alaila hookikina ia aku la na pio e wehe i ka pahu lole a e haawi mai hoi @ ka laua mau dala a pau. O ka nui o na dala i loaa i na powa ma kahi no ia o $36, a me keia mau dala i loaa i na aea@aukae o ka po na haalele iho la laua i na Iapana a iho aku la ma ke awaawa o Pauoa.

            I ka nalowale ana aku o na powa iloko o ka pouli ua holo koke mai ia na Iapana i kahi o George Angus he hapalua mile ka mamao, a malaila i hoouna ia mai ai ka hoike i ka halewai. Ua hoea aku ka Hope Makai Nui Chillingworth me na makai i ke Kiekiena Pakipika no ka huli ana i na powa, aka, aole nae laua i loaa.

            Ma ka hoike a ke Iapana he hookahi powa he kanaka loihi a o kona kokoolua he pahaahaa he mau uhimaka eleele ka mea nana e huna ana i ko laua mau helehelena, a he mau aahu eleele ko laua e komo ana. Ma ka manao o na Iapana he mau Porto Rico a i ole he mau Pukiki keia mau powa.

 

UA HALA AKU LA O KUPA NO HAWAII.

 

            Maluna o ka mokuahi Mauna Loa i kau aku ai o Luna Nui o na Hana hou Kupa, no ka nana ana i ka pilikia o Hawaii mamua o ka noho ana mai o ka Ahaolelo. E haalele ana oia i ka moku ma Kailua, Kona, alaila mauka oia o ka aina e hele kaapuni ai no Kau, Hamakua, Kohala a kau hou ma ka moku. He elua pule e hoohala ia ana eia ma Hawaii.

 

He Hoike Oiaio no ka Pomaikai o ke Komo ana Iloko o ka Hui Hoolewa o Honolulu.

 

            Ma ka mahina aku nei o Iulai i hala, na komo iho la ko maua makuahine iloko o keia Ahahui. Ua uku aku la oia he $1.50 no kona lilo ana i lala no keia Ahahui, a he $1.00 hoi no ka waihona o na Hui la, nona ka “hookahi haneri dala” waiwai io o na lilo hoolewa, he elua dala hapalua wale no nae kaua i uku ai. Ma ka mahina o Novemaba i hala aku la, ua loaa iho la oia i ka ma’i, a ma ka mahina mai o Dekemaba 10, 1902, ua make aku la oia. I kona wa i make ai ua lilo na hooponopono ana a pau o kona kino kupapau a me ka hoolewa na keia Ahahui, me kona hoolakoia me kekahi pahu nani a $100 a me ke kaa kupapau nani, he mea na maua i ike ola a i manao mua ole pela e hana ia mai ai no k@ maua makuahine. Nolaila, ke haawi nei maua i ko maua mahalo kiekie i keia Ahahui, no ka lakou mau hana maikai a pau i hana ai no ko maua makuahine. O ke kono pu aku nei hoi i ko maua mau hoaloha a pau mai hookunana, aka, he mea pono loa e komo oukou a lilo i mau lala no keia Ahahui maikai.

            O maua no,

            LOLOIHI,

            KALUNA.

            Honolulu, T. H.

 

Olelo Hoolaha.

 

            O ka Hale ana Kupapau ED. A WILLIAMS ua nee aku no ke kihi o ke alanui Beritania a me ke alanui Mila me ka Hui Hana Kupapau Townsend. Aole ona kuleana me ka hale kupapau e lawelaweia nei e Mrs. Williams a i ole e Mr. Fred Weed o ke alanui Pap@. O na hana pili kupapau a pau no keia au hou me ka emi pu o ka auhau. He kaa kupapau hou a ua lako piha me ka oihana hana kupapau maloko nei o ke Teritori.

 

HOOLAHA HOOKO MORAKI.

HOOLAHA KUAI A KA MEA PAA MORAKI.

 

            Ke hoolaha ia aku nei ma keia no ka hooko ana aku i ka mana o kekahi moraki han@ ia ma ka la 27 o Iulai, 1899, i hanaia e Frank Hust@ce o Honolulu, mokupuni o Oahu, Teritor o Hawaii, o ke aoao ekahi, a me August Derier o Honolulu i oleloia o ka aoao elua, a i hoopaa ia ma ka buke 196 aoao 143-146 ma ke Keena Kope Hawaii, ke manao nei ka aoao elua e hooko aku i ua moraki ala i oleloia no ka hahaki ia o ka ae like oia ka uku oleia o ke kumupaa a me ka ukupanee i ko laua wa uku.

            Ke hoolaha hou ia aku nei o ka aina e kuai a e hooliloia aku ana ma ka moraki i oleloia e kuai ku dala ia ana ma ke keena kudala o James F. Morgan, Alanui Moiwahine, Honolulu, Poakahi, la 19 0 Ianuari, 1903, ma ka hora 12 awakea.

            O ka aina i hoopaa ia ma ka moraki i oleloia eia keia:

            Ekahi. Oia kela mahele o ka aina a pau e waiho ana m@ Makiki, Honolulu, mokupuni o Oahu, Hawaii Paeaina, a i hoakaka i e like me keia.

            E hoomaka ane ma ke khi Hema o keia, he kihi Komohana no ka pa o Ihuole e hui ana me ke King a e holo ana

            Akau 25@ 15’ Komohana, 800 kapuai ma ka hoomaka ana o ka aina papu maluna aku o kekahawai alaila

            Hema 84@ Hikina oiaio 162 kapuai e oki ana i ke kahawai ma kekahi wahi hanee o ke one ma ka Hikina; alaila holo ilalo

            Hema 26@ 25’ Hikina oiaio 700 kapuai ma ka lihi akau o ka Heiau e hui ana me ka aina Loi no ka pa o Ihuole he 20 kapuai mai ke kihi e ku nei i keia wa; alaila

            Hema 60@ Komohana oiaio 148 kapuai maka pa o Ihuole no kahi i hoomaka ai.

            Nona ka ili aina he 2 ½ eka, a i hoakakaia he mahele no ka aina i hoakaka ia ma ka Palapala Sila Nui 4519, Kuleana 6489 no Kaihiwa, a oia aina ua lilo i ka mea moraki ma keia mau palapala kuai penei:

            a. Palapala kuai a William C. A@hi ia Frank Hustace, maka la 19 o Okatoba, 1897, a i hoopaa ia ma keena kope b @ 173 aoao 179.

            b. Palapala kuai a William C. Achi ia Frank Hustace, i hanaia ma ka la 26 o Okatoba 1897, a i hoopaaia ma ke keena i oleloia ma ka buke 172 aoao 438.

            Elua. Oia kela mahele apau o ka aina e waiho ana ma Ili o Pau, Waikiki, Honolulu, mokupuni o Oahu, Hawaii Paeaina, e hoopuni a e hoakakaia ana penei:

            E hoomaka ana ma kekahi wahi mai ke Alanui Waikiki 100 kapuai Akau 24@ 40’ Komohana oiaio mai ke kihi Hikina mai o ka apana holookoa a e holo ana

            1. Akau 24@ 40’ Komohana oiaio 300 kapuai ma ka alanui Waikiki;

            2. Akau 35@ Komohana oiaio 162 kapuai ma ke alanui Waikiki;

            3. Hema 71@ 3’ Komohana oiaio 120 kapuai ma ka aina o Leslie;

            4. Hema 35@ Hikina oiaio 50 kapuai ma ka aina o Spillner;

            5. Hema 31@ 03’ Komohana oiaio 59 kapuai ma ka aina o Spillner;

            6. Hema 25@ 22’ Hikina oiaio 424 ma ke Kuleana 104 F. L. –

            7: Akau 71@ 03’ Hikina oiaio 121 kapuai ma ka Apana helu 21 (no E. M. Manuel mamua) no kahi i hoomaka ai.

            Nona ka ili aina o 70715 kapuai koea, a oia hoi ka aina i lilo i ka mea moraki ma kekahi palapala i hanaia e Lau Chong ma ka la 20 o Dekemaba 1897, a i hoopaaia ma ke keena i olelo ia ma ka buke 176 aoao 99.

            Ekolu. O kela mahele aina a pau e waiho ana ma Ili o Pau, Waikiki i oleloia, e hoopuni a i hoakakaia e like me keia

            E hoomaka ana ma ke kihi Hikina o keia mahele aina ma ke Alahui Aupuni, alaila holo.

            1. Akau 24@ 40’ Komohana oiaio 100 kapuai ma ke alanui Waikiki

            2. Hema 71@ 3’ Komohana 121 kapuai ma ka Apana 20;

            3. Hema 25@ 22’ Hikina 104 kapuai ma ke Kuleana 104 – F. L. –

            4. Akau 71@ 3’ Hikina 102 kapuai no kahi i hoomaka ai.

            Nona ka ili aina he 109825 kapuai kuea, a o ka aina i lilo i ka mea moraki ma kekahi palapala kuai i hanaia e Emily a me Antone Manuel ma ka la 14 o Maraki, 1898, a i hoopaaia ma ke Keena Kope ma ka buke 177, aoao 287 a me 288, o na mahele hope elua i hoakaka ia he mau mahele o ka Apana 20 o ke Kuleana 8559-B, e moe like ana a e hoohui ana i hookahi mahele aina.

            AUGUST DREIER,

            Kuike ma ke Dala Gula Amerika. O na lilo o ka palapala kuai ma ka aoao o ka mea kuai.

            No na mea i koe e ninau ia Holmes & Stanley, na loio o ka mea paa m@raki.

            Hanaia ma Honolulu, Dekemaba 26, 1902.    tf

 

LIO NALOWALE.

 

            Ua nalowale mai ka wahi noho mai ma Kewalo, ma ka po Poaha, he lio kane ulaula, kiko keekeo ma ka lae, keokeo na wawae hope elua, kuni ia me ka hao ano heleuma, a o ka mea e loaa ai e oluolu e hoike ae iaia ma ka halepai o ka Hawaiian @tar a @ loaa no ka uku.

            JOHN K. KAMANOULU,

            Honolulu, December 29, 1902.