Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 7, 14 February 1903 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! MOKUNA LXVIII. Mawaena o na Kahawai Ahi-Ke Kukala Palapala Hopu Paahao [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! MOKUNA LXVIII.

Mawaena o na Kahawai Ahi-Ke Kukala Palapala Hopu Paahao

Ua loaa keia mau koho a baooli j kuhihpwa ana a aa poe limakoko j mamuliokapaa an t o ko entmi iwaena o na Ahi Slua e hi?ii cle ai iaia ke pakele, aka, aole nae lakov i ike i ku noeau a ma ke ® ka mai o ke k&nabv paele kupaianaha, a o ka mea nani i hookaakaa ae i ko lakou mau maka oia no ko lakou ike ana iho, eia lakou mawaena o na kahawai ahi kahi i lele ai me he iio ahiu ala, a o ba minute mua loa hoi a iakou i ike pu ai aole kahi paele a iakou i manao ai he mea paani wale ia e kanaka hiki ke falu ia e iike me kamalii, aka, he porofeß» no ka pu panapana a he moho hoolei po-lo wikani. E like me ka hahana a me ka weliweli o na kipoka ana, e hoouna ia atoa e keia a me keia aoao, me ka uana ole he mau Loaloha paha kahi no lakou īloko o keia aluka, aia hoi ua loheia aku ia ka leo o ka Kiu Beleinebama e kahea ana—ilalo me na haihai kanawai, a e hoopii ia lakou oaa ka inoa o ka Moiwāhine o JBeritania. Me ka hikiwawe o kela mau huaolelo haawi kauoha, aia na kokua o ka makaikiu ua la we ae i ka moto haaheo o ka oihana makaikiu ma ka inoa o ka moiwa* bine o Berltania, a īloko o ke oolea a me ka ikaika o na awala ana a na makai kokua, ua paa iho la kelō poe hewa i ka hopuia me na kupee Lao kiia ehulali ana ma ko lakou mau pulima. Konafauna iu hohe wale! wahi a Hiuai Polopeka i hoopuka ae ai ina leo hailuli maluna o kona mau ka naka, me ka hapai ana ae i Kana pu panapana a ki maluna o kabi paele. E lawe i keia e kahi mamo a Hama! wahi a ua Poiopeka nei» alaila bang ae la ka leo kukala o kanapu'meka hikiwaw#, ki pu iaki loa hoi i loaa ī ua Polopeka nei uoalalo iho o ka lani ma ka hoo una pololei ana i kana poka e Komo ! hookaulua ole ilo>o o ka uha hema o ke kiu, a kiola ia oia e haule iluna o ka papahele ma ke ano he ka pokaa ke kipi. Aka, ua lilo pio anei ka Makal Kiu Heneri jßelejaehema he luahi na ka poka pn panapana a ka enemi. Aole loa! loa he kanaka koa ke > jtabi I hnnaui» mai me na manao diābolp o ka wiwoole « auamo aoa ina «haeha o k» poka kepau, me he la iole i» mau haawloa i lo&a iaia<

i'l 1 .*! V!::..i lIJU Hfnt'ri B*fle | mehama kekahi i ht4u puia uia ia | kulana me ka nana ole »e pehea la j : ka nui <> u» ebathft i io;»a iaia. ] iaia i hauie iho ai.malalo : o ka ikaika kula! a hoohina o ke]a j I poka r u, aia ka mr to kaulana loa ; o kona keena ua kau mai imua o I kona mau Ihoomanao 'ana, alaila, me ka inaiee atia i ka hanohano o kaeip oihana, ua ku ae oia malpna o kona mau kap īai me ka hbohakalia ole, a lele imua o ka eide|ni me ke kau pu ana aku : kaoa mau r u panapa na a kukal,* pu i kana palapala hopū maluna o Hitisi Polopeka, ma ke ano he paahao aupuni m'e keia mau olelo. Hiust Polopeka; M» &a inoa o ka Moiwahine o Beritama a me ke Keena Oihßna Makai Kiu o Ladnna nei, he panhao oe na'u. Oni oe i hookahi fniha he kanaka make oe. Ke paa nei ke keeea oihana makai kio he p iahao oe n» kona hanohano malaio o eloa hewa kara]ma koikoi loa au i lawelawe ai. Ano, e haawi mai i kou liiha no ka hoopaaana me ke kupeehao a lawe atu ia oe e nobo he pio mahope o na kaola hao o Nogeta, a hiki mai ka la o kou hookolokolo ana ia Aole lofc! wahi a ka leo okalakala 6 ka Polopeka. Aole loa au he kanaka hane kei'aima. He keonimana hanohano au o ke kulana kiekie, a he wāiwai hoi me ka ulakolako, a 0 keia palapala hopu au e kukala mai nei he paahao au ma ka inoa o ka moiwahlne o Beritania nei, he kubibewa nui loa ia. O Hlaai Po~ lopeka au, o kekahi o na kanaka ! waiwai loa o Ladana nei, a e noho j ana hoi maluna o koha lako a me 1 ke kuonoono nona iho. Nolaila, ina he kiu oe, alailai e hoihoi hou aku j kau palapala hopa aupuni kuhihewa, a e loaa no ia kaua aa launa maikai ana o ka hoaloha a me ka makamaka. Hia, Ha, Ha i akaaka ae ai ke Kin. E hoihoi hope anei au i ka T a kauoha hooko oihana, a hoohaahaa 1 kona hanohauo malalo o na olelo apuka a kekahi kanaka i lawelawe maoli ina hana karaicpa? Aole ioa! Hiusi Polopeka; Aole loa! He paa hao maopopo loa oe ī ku io maoli ka hewa. E like ms kou ipuka i ana ī kela inoa wahahee eia oe ke paa nei i keia sekona he pa£ihao aupuni no ka hewa ppuka kiekie j ma bona aupuni malalo o ka hooīnki ana a ke keena w&iho dala a bona aupuai, a ke keena oihana makai kiu ho| o Ladana. A.laila, e hoole mai ana anei oe ao|e I oe he kanaka i hewa ' a lawelawe maoli i keia hana apuka, j Hiuai Polopeka, uoie loa o'u mauao | iq pela, s.e ole ua kauaka ala ua piha me na mauso heheua o i»a kepolo. 0 ke karaima kiekie loa au | i laweliwe ai me ub oiauao iili o ka | pepehikanaka, oia uo kela ki pu i Ickviu j i baua » i heokoia ke \

Kuf. a o ka ra L «.L ui, muluua o ke kiuo o keknhi kauak'* hauo.h.ano a kuikoi o Bcrrtan!a n'e», a i keia hora uia oia aumeome nei mawaena o ka make are ke ola. 0 na hoike aupuni nui e hooia sna nau maeli i lawelawe a "hooko i keia hana, e'a no ia nialalo o ko'u tnalu, a na ka īa e hookolokoloia ai o kou hihia e lawe mai la Ikua eku hoike ma ko ke auponi aono ka hoike ana t»e ka oiaio loa, no keaha lo e ahewa ole ia ai 0 Hiuai Polopeka ts. ia Waisa kā Haku Opio o StaQ«fila Hale, Na kela mau huaoleio hope a ka j makaikiu e pili ana ia sakafila j Wais»» ka Haku opio o Stanefiia j Hale, i hookahuli anoe ae ina hele j helena o H:usi Polopeka, a hoike mai la kona mau ooohi maka i ka wiwo a me ka hohe me he la ua loaa pono oia iua pahuna olelo pololei j a ka makaikiu, aka, aele uae oia j | nane mai, ua hoomau hou aku ka j juoakaikiu i kapa mau olelo kukala ; palapala hopu paahao aupuni ma. ka pane ana aku imua u Hiuei Po- i iopeka; i Polopekal Hookahi no ou kino, aka, he elua nae inoa, a me ia kino ; bocikabi no nae ou ua lawelaweia e oe elua hihia koikoi loa a ko Beritanīa mau ahahookolokolo kanawai e pahaohao nui ai, e kali ole ai me ; ka hoohakaiia ole 1 ka laaou olelo hooholo me na huaolelo elua wale no—Ke Oia a me ka Make—-Aka, o ka uku no nae ia o na poe hana ! hewa ino a pau he make; Aop, -e.j ka Poiopeka kaulaaa o Beritania nei. ko naau iima iloko o keia mau kup«e haokila, a hplo ae kakou ho ka Papa o NogetB, no ka waiho ana akuiaoemalalo o na malama maikai ana ako laila poo oihana a hoeamai ka lae noolohe ia ai o kou hihia; a ma ia la, ka manawa, k& hora a meka minute e ikeia ai he kanaka ianakila oe mai keia mau kinaunau ae, a i ole he kanaka oiaio oe i pena eleele ia me ka huaolelo ~ Karaima—Pepehikanake! Nao ko mau lima e ka Polopeka ma ka inoa o ka moiwahine o Beritania a me ke keena oihana makaikiu o Ladana o oe ka'u paahao. Newal a newa mau loa aku, i oka iakala koke ae ai ka leo o Hiusi Polopeka, ar he owala ana me ke peku aia kekahi o na makai kokua o ke kiu ua walawala aku la iluna oka papahele, a oiai he kanaka iala a kino ikaika ka Polopeka, noUiia, ua hiki i kana mau puupuu hamare ame na peku hoki ke paniki ī ke'a a me keia kanaka e kokoke aku ana ma koua aoao me ka maalabi, a aole hoi he kanaka hiki ke hoole ae aole he wela a uie ka inahanahana ia wau ai awala a ka ] iut. Aka v p®hea ana la laua me ka • makaikiu kaulana o Ladao.. keena , poo oihaua, ke hui ae laua iloko o | ua kiola puupuu ana a ke oele»?

Mamuli o ke kue a me lre pale ] = b:mko ole o fea Polopek-i ina kauoha I B ke knnaka a kft o h ma makaikiu | i hiiioai ai, ua pn maoli aku ua Heiifri Beleineh«raa n r -i imaH me j ka m&ni o kana oih'ina n kanoha ia Hiua": Potoj eka e p : o mßi! laia me ka maikai, a i ole e hilihili : sqo kou maa kulu keki īluna o ka aka, o ki pnne i haawi la ' Eoai no ia kauoha,. na paupoulima a | ! * - \ me na peku wawae wik e kioiā 'ia fei kn makaīkia he maa kapuai mai fee kolana ana e ku ana ! He'fcaata ua kiu ala i le&ia ma ia haoa, a h* ai hoi a he ia nana i ope ia iMko o kanaipu hakeo, a ina la j tnaka poniunia nele e hke iho lā tne keia, alaila, e wehe a e hemo aua 1 nei ke pani o ua Vokeo ala no ka ! haawi ana ma kokua ma ka aoap o kena kahu. J£ l,be me na mea i* ike naau ia no na lawel»we hakoko lima ana a ka M*kai Kiu Henen Bei«ineh®maaaa i kona mau la opio w*la o ka noho ana iloko o ka oihaaa a hoea i keia h ra. Kolaila, 19 Hiuei Pvlopekfc i wala roai ai i kana piiupou a me na peku "ti»ldna o Heneri, aia ta makaikiu «U k« hooni ala i k« na mau olona huki ma ka pale sna ina kuala kai ebu oolea a kona hoa, a ma paha i moeuhane maa o Hiuei Polopeka o Heoeri Beleinebama keia ka niakai kiu kauiana loa o ke kupaianaha iluko o ko Ladana keena kiu, ina la p a ha aole ōia e pieoa ahiu Joa, aka, o kela wahi manao lili kahiko maa lo» no paha iloko o ka Polepeka tna muii o kona hamf re puupūa ia ana * kfthi paele (Belein&hama) ma ko • . " . 1 - iaoa h&lawai mna loa āna n a ka Apolo, oiai kela knuoha hookikina 0 ke kipaku e keiehu ana ma ka meheu wawae o k«hi paele. Nulaiia Ooe keia hul hou ana ae la o laua' me na kalftgu nuupuulimH, ua iana maoli no ka manao o ka Polopeka e pakiliilii ana kahi paeleiaia. Aka, 1 ka minute a mē nn seKona e, paiē pale ia mai ana o kana mau puu* puu e hoouna aku ai, elnila, hoomapopo iho la ua P. lopeka hei, aole | kahi paele he ike ma na hulahula a ka poe eoon wale no, ak«, he mau manamanalima kona i lehia ma ka \ pamki a mie ka h. owhli »na i ka iwi. Alaile, me kana (Potopeka) puupuu hope 1- a e lele Luwalawala «i kahi paoie iloko a ka lewa, pe'a eia i ume hope mni ni i kona lima iKau.ahoouna hou iu-ua me ka awiwi nui, a he uina aru» o ke puha nia o Hiusi Po]op« kd ua walnwala hopeaku ia me ka a haule iluna o ka he kapuai mai kona kuhua hoolei p-.upuu tarti,'a no ka nie>y u i loa« pono «ku oia ma ka'papa ausvfte > ka pu'upuu bam&re kila a ka m;ikaikiu me £aj hakiwawe loa, iai« e manuolaim ku- j ] hihewa ai o, ktina M puupuu helu ' akahi o ka awlwrf K>t k«l.< puupiu . 1 wikani a Hentri Be'eiiieham.t-i boo ' \ i

| mHlule ia Hiupi Polopel:R e ft lUiuke iioko o ka inaule no nnuku-, mamalima mlnutp, me ke kioko. e ' i.hele awai ana ma ka ihu a me ka] waha, j | Me ka nana ole ae heaha ,Ia ka j nui o ke ino a me ka hewa a keia j i kanaka i hana ai. aia no ka kiu ua haawi ak'i no ina kokpa i.na ' no kana lawehala m'a ka hulei n : ' I hoopaa 9ua i ke koko o kahe ala, Uila, me kan, kupee haokila ua J paa ae la na lima o ka paahao epu ' j ka bona aupuni kaulana a me pepe j hikana poh;hihi. Me keknhi mau oolopu wa'eeke i hoohainu i'a aku 1 ma ka waha o ka mea poino, ua po 1 hala hou ae la ia, me na maka li-o e kakaa ana io a i anei. 0 na hua ] olelo mua ioā ana i ninau ae ei—eia ia ota ihe?, s heaha la ka pilikia i iuaa īaia, a ua loi hia la paha oia < me kekahi ma'i kauhola hikiwawe7 ] Eia oe īiok */ o ka Mona Salnns, a be paahao «upnni hoi n.- t n * o ka inoiwahino o Ber t , i- 'i ioaa a halawai hoi me mh b,wtna i pihkia o ka poino mamuli o kona koe a pale ina kauoha a ka oihana makai, walu a ka pane i haawi ia aku. : . ■. j Ah! aisi nao, ke hoomanao a'a aū na hoouna i9 ao īluna o keia pa paheie e kela wabi paele me kana puupau au e poina ole ai iaia a hiki i ko'u la make Auwe! ua paa ka kuu mau lims. Alnil*?, he paa hao 8U ea? Ae—akahi no au a lilo he paahao, ina eole i paa kuu _mau iima aole loa au e ae e lilo i paahao a hiki ika make ana, Nao, heaha ka oukou hana i koe me a'u. O ka iawe w«laaku oo ia oe a me kou faoa no Nug#-t», ma ke ar.o he pa&hao kiek*e, a na knna mnu k u ula h*»o e kiai īa.oukou me ka makaala a hiki mai ka la hookolukolo, r a ma | mua o kou l»we ia ana aku e huli j mua ia kou kioo a pau, «laila, e j hoike ia aku ka lohe i fee poo oiha j na naakai, ua paa k& l»webaia, a eia j aia ke alahele no Nuejftfl, a mainua o ka napoo ana o ka la o ka |a apo | po e piha no o L&eLna a me B-r ta j uia i ka lohe noa, a h< ea loa aku j ina auponi noamao. Ano, ma ka inoa a me ka hanohano o ke keena oihana makaikiu o L*d*na t k.e huli >a nei kou kino, a na ka waha o keia mau pu p«npp%i»a e.ku M*' l ia oe ina e hooko ana oe -aole paha i ka man» o ka maknu leo Aiaii», ua huli ia ke kino o Hir.s ; Polodoka, a mnhope o ka huli «na i», u« l«we ia akū lakou no ka hale paahao o Nt g |,a me knna m |U paia hoanoano weliweli. He onawaliwali iho n-\j koka Pu uku Kepoikai i ke*a m>»u la hiku nei aka. ua lo«a no nne iain k» olp^lu. U« loaa k«i boe o k) Su vertown i ka SintO; Maki a nā h ~<ihoY i« mni i Hon'iluhi n< j i, O ka io o k(»la hp hr»e $1500. | oka «ku mattaP4 a hui ielega- j rAp i aole i nnopepo loa. |