Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 10, 7 March 1903 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha!

MOKUNA XLIX. lĪahope o na Ka< lahao o Nugeta —Ka HOIKE HIHIA AupnKi—KA OULO HOeHOLO MA KA AMANA lil ! Ua liui a haiawai «e na lima o,ka I luoa noi o ke keena bona aopuni me ko Heneri Beleinebat»a, me na huaojelo boomaikai o ka mahalo mat na ]ebelebe mai o ua luna nui a(a 1 ka pane aaa mai. Ke haaWi aku nei au i ku'u mahiilo kiekie maluna ou e Mr. Be!einebama, ma ka aoao o ke ke*na aupuni no kau bana kaulan» loa no ka hopu ana f ke kanaka uana ; aihue ko ' makon keena nei, ae ae mai ia'u ma ka bapa o aa keena aia e lawe aku i makana no kou mau luhi, tne kft manaolana aole e hoea hou n t» ulia pakalaki oia ano ma keia &>Qft aka. Aka, 119 ano kuhihewa iki pftba ke kiu no kana paahao, no ka mea, 0 ke kii a makoa i ike ai nanloko 0 na nupepa 0 keia kakahitk», be maa kii wale no Ia a makou i akft ai noke kahihewa nui a ko Oukoa keena i bana ai, aka aole nae 1 • nele na mahaloia 0 ko oukou makāftU. ■ . Ee manaolana nei au, aole i kuhi na manaoio anafa ko makou keen« ma kooa Tlooko ana i ka ba noheno oka oihana maluoa 0 ka Uwebslabifti. O kela mftu kii i paM lft ma na nopepa 0 .keia kakahiaka, be mau kii wale no ia 1 kapalapala ia mft kft noonoo wale iho 0 ke ka&ftka aoie me ka ikemaka maoh, Wftbi ft ke kia me k& hoomau ana ftka ike kamailio. Aka, ina paha oe e ike ana 1 kona kii oiaio e like | meko*u kamaaina iaia oiai o ia e &obo hana a lawelawe ana ma kaia 1 keeoa be mftti makahiki aenei i hala ftlaila, aole o'u manaolana e hoole hoe mai ana oe ft olelo mai ua kubi hewa ka oihana makaikiu. Nolaila, hoomanawanui īki iho kou hanoha» so ft pau ae ka'u paahana ana. Alaila, me na manamanalima o ke kaneka i bei ma ke kahakaha ftna i na kii, aia fee kiu ke hooholo aSa i kftna penikala maluna 0 ke aiai okekahi pepa manoanoa, a no na minute pokole ua pau ae la, alaila, ua buli ae la ift maiuna 0 ka luna nui a ninau, ua komaaina anei oe ia Hiuei Polopeka; a ua hiki hoi ke hooia mai i ka minute mua loa au e ike ai i kona mau helehelens. Ae—e Mr. Makfti Kiu Beleineha. ma, ua hiki ia'u ke hooia aku me kft hoohewahewa oie i ke aekona —- H»uft loa & ko'u mau maka e ike ai * * I Alaiia e nan» ibo i keia kii a me

! kona mi. u a e hoike! m»i owui la if», waii a Kelaiuehnmn, 1 E like ka hi|ciwswe o ka onou j i !a »nr. aku o kela hn' pel« no hi»i kn | h iawi ana ibo a ke keonimana hano j i hano i s>.na nana ana, a me ka puI īwa nu ; , ua hooho &e la oia- Ah! O ! ua Hiuai Polopeka nei kf*i:i? Eia HO«n o i» mahope p ne kaolahao o Nugrta kahi 1 pa»; ai? ! ••■ •■■»'•' ■ j '■■■.-• * "■•'.. Ae —oia a me kjona puulu 0 ka auna hookahi, wahi a ka pane, ua p»o »e la anei kou kanalua no ke kahihewa o ko keena oiha- | na m>t kft hooko a|na i ka hana ma* luaa o ka lswehal» Oieio? hoopau loa in, a ke haawi hou ak® nel ko mekou keena 1 ka mahalo kiekie lo» maluna 0 ko ou kou keena noka makaala a me ka hoomanawauui p4aaho ole ma ka huli a me kft noii ana ma ka meheu o keia ftihue a apuka bona aupum kiekie. Aka, o ka makana a ko aakou keena ua lilo a oa eo ia oe e Mr. Heneri a e lilo ana ho> kon moa i mea hoomanao poinft ole ia e ko Ladana a puniMa keia mau olelo a ka luna nui 0 ke keena bona anpaoi, na haawi mai la o »a he wahi puolo ia Beleine hama me na oielo kanaenae ma ka aoao o kona keena 1 panai ia aku e hoopomaikai 0 kp mahalo mai ka makaikiu aku, alaila haalele ihn Uōa ia keena a b°lo nu ka halepaabao o |f qgeta nO; ka makaikai aaa o ke poo nui o ka eihana kiu i ka oiwi o ie kftnftka apuka bona «upu--01 kaulana 0 ke keneiui-ia amikuma maiwa, ke kanaka hoi nana na hana mftkaa ole 1 lawelawe ia imiia 0 sa maka a me na pukaihu 0 ko B*rita nia man keena oihana aupuni, īa laoa i hoea aku eji, ua wehe ia ae na pftni puko hao nunui o Nugeta no lan*, a ua hookipaia aku hoi ma ko lftilft keena hooluana, alaila, malalo o na olelo a ke kiu, aia &a kiai a me na luna nui o Nugeta be poe e hooko a e hoolobe ana i ka make make 0 na kanak« pookela o ka oihana makaikiu, me be alahe mau •lii kiekie laua. ; Mahope 0 na kaolahao nunui 0 Nugeta-~e nobo ana 0 Hiusi Polopeka me kona oqjau helehelena kuna hihi haikea, a maluna o ua helehele na ala o ke kanaka paahao i haawi akn ai ke poo o ka oihana makai kiu i kana kilo ana me ke akahele, alaila huli ae la inaluna 0 ke kiu a f pane i keia mau olelo; He mau helehelena wiwoole kona ma na hana hewa a pau, a he kanaka ma* kau rle hoi ma ka haihai kanaWai, Ma kekahi mau keena e ae a ma hope aku boi 0 ko lakpu mau kaola hao ē paa ana na| hoa hana a lawa lawe 0 Hiuai Polopeke, me ko lakou mau helehelena e hoike ana i ke kaumaha ft me kk raihi no ka poino, a ua biki ke ikeia helulklu ia aku, ua moku pu ko lakou m ; vu manao lana ame ka hauoli, a o k* poino ' wale no kt mea !mua 0 ko lakou

m«u Af— o ky pomo a nve ] ka piliki» »ia Imu* o lakon, & o' kona hopena eh<nba o!r w»Te no ka liik iu e K«li «{ , oī^i t>a k-ni!a. hao nuqnio Nug-ti e kn h eweli wel: aku ana'me he mau pine b«o umii ala ma ka a-i o na pipi kauo. O feeia anei nft hna hnna, pu o Hīuai Polopeka e Mr. Hftr,tri Beki nehania? a ka ninau a,ka oīhana maka!kiu, Ae™e koa h. nohano'; O hkon nei a pau na poe e hana » e hno'Ko ana i na kauoha a Polopeka, onn ko 1 lakou mau Is e bele l»nskila >,na i' Ina a me ka laola o fea uina> aka i keia miDute he poe pio , !r.km" l nrna kanawai o ka aina a lakou i kīpi ; a i kumakaia iho la. a na ko lakon la hookolokolo e uku pakahi mai ia lakou e like me ka lakoa hewa i hana ai, a o ka bo»ke aupuni nol ma keia o ia no keia mau mekmi pa'i a me ka pepa kii o na bila au- ' puni, a.me na bila a lakou i pa'i apuka ai, a ke manaoio nei au, ma lalo o keia mau hoike, aole loa lakou e maī na ahewa ana f ku : a na kanawai o ka ama. Sua, e Mr. Beleinehama, aka, e uhoi paha kaua, ua lawa Keia mau k e ana i |au mau paahao, a malia ua ho'ea ae na lako pa'i a rae na mekini a ua poe nei ma ke keena i keia wa. Nolaila, e pono knua e hoea ma ke keena, a hoopōnopono no oa mau mea ala. O keia na olelo a ke pon o kra oihana inakaikiu, a haalele iho la laua la Nugeta me na kukai' aloha saluta ana me ko Nviget* mau alii oihana, a ia laua i hoea aku ai ina ke keena, aia e ku mai ana ke ahua ona pahu, na meklni, a me na lako pa! a ka hui apuka dala o ke aupu ni, alaila, iloko o na hooponopono a me na maheleheīe ana i kela a me keia mea paahana i kulike ai me kona kulana, aia he mau kikoo dala apnka kekahi o ke aupuni Re puballka kaulana loa o ke ao nei (Amerika Huipuia). Alaila, na kela klkoo dala apuka o ke aupuni Amerlka i Kauoha awiwi i ke poo o ka e kahea koke i ke kakauolelo kiekie a luna nui o ke keena bona aupuni, e hoea aku me ka awiwi no ke keena oihana makaikio. He umi minote mahope iho o ka hoounaīa inao kela kahea, aia ke keonimana hanohano o ke keena bona aupuni ua heea mfii la', a- ua hookipa ia aku e like me k* mea maa mau i na luna aupuni, a imua o ka hanohano o ua nei ua hoolauna aku ke poo o "ka oiha ua makaikiu me keia oiau elelo. E ke keoulmana o buro bona aupu ni; aia ka hoike nui ma ka oukon Whia apuka ke hoea mai ka fa o kona hookolokoloia, a iloko o keia hoike» eiA ke paa t>u nei he hoike ma ko Auienka Huipvi!>i aeao e kne [ an<v no 1 ka moa ! no hewa hookah!, a n ka*u r mnn ■ >

ne: me he a!a i A»>if rt&a ksia Tīh a mahnka lou oj4i I aiiei,''' ~ la'ona J»»kahiki ko oukou \*m~ * D!i a waiho ai o in i k& hftna. Ao«»ne e piha k» elua, a naaf WD» kaawale ana aku a bikl i kei» la be eioa ia na&kahiki a oi, alai|» w ua piha iaia n« mMknhiki iloko i-.>s 0 Kneiani, 9 pbs ifto la oia i hopuie. 4ka, n«.«ha ka» hau>.i keia kikoo d,)a «puka,© ke .aupowap' Bflpub»l>k» 0 Anienka?. Ē hoouna n ku nni hu h« telepri **/ pa i AtD€rika no¥a uinaa aiu» 1 ko laila mau keena aupuni 1 paha ua hoopoino m bo !atoā hsi^e*" I buro iloko oel:aiaa i oie o eoaii»' I inatrabiki i h«la »e nei, a ! m Ikeru ia boi uoe ?ra lakoa maa 1m ' lnf« sna tnai o kei? Biuei Pofopi' i fe* I paha uakan&k» ak aole psh6, it īna aof6 he m»u hoeia anā ttiat*fc»lk aoao mal/alaila; e haoholo akn 'il» ka kakou han» ituua. Alaila, mahope o na kuk'&ī pili oihana ana a hr.l! hoi ke kni»®: olelo kiekie me nn fiop*3- » ka mahaio i ka f anni ana r mai* huli ae ke poo 0 ka o;bana' kiu maluna 0 kona mlu kapnal"»' hoounai kana tdeg*rapa no ke Ih*'' eha poo oihana 'makaikia, m»"' «86' loka, a iloko o ha. kahi bora loaa mai la ka p;-ne, iloko 0 eon&m ehiku makahiki i hale, ua hoopoiW nui ia ke keena waihona dala o aupunī mamuli 0 ka loaa atts lehulehu wale 0 na kikoo <Jald wi3t"-. waj ole i hana apukaia, a naena luna dala roah\ir>hna i ukula aocqau kikoo waiwāi ole ala v ' u» fcest • ikaika ko lakou fceena oiHana & , ■ X '.-••• ,w"W#S| ke kolohe ma ka hoouna _ a nti f pm kiu ma kela a me keia^ulW*fcJfl? v # - hale nu?, aka «ofe aaelie waM iat& : heu I leaa o ka O laU r 1 hoomanao wa!n no i !baa mr» fakou keena 0 ia no ke ki! a m& Wi inoa 0 ua kanak:. ala, i loag & ko lakou keena mai keka"hi ! «*• na hale oihana hineko, *aalo«% IPs§te ulia laki 1 keii» noama& «t--ko lakou mu»E na mea paikii 1. !.una 0 keln ass» knia kanaka e t ;<v;, aku atia * 1 •' -.r--dtila ma ko lhV ) keena, ; j i- :iu la 0 ke n, kikoo ī «fr i ! l'utlaba ana mt •* maan« ***>. | aina. Aka, o ■ ■■■•. 'fhea | imua ponoi 0 ■" Vxkou mau ' ro* ka pukaih" --e iho la i TSi* | kanoka net, o? * kikoo dai> vs , a& * ka kana 1 wail a p»(T j ■ j ana ka iWakftl' tarsan! c!: T '> <:aflfe k« gula, a 0 ke -m 0 ua kauf>* ? ?.sfci J e huea aku no >ia ka -n \ - -1® ' uiua loa e ha: 1-'ho ana, \if\ % *rSfeaaT ' ike pu i* ma'. am N '5* | kikoo d&la apv i hsnai-v \ •\iau hoike'kp *■ 1 mai "u-i I loa ia me na b \<V.oUm 0 k^.-. | kikoo ftpuk". •> Tr jum* 0 . iv» Vcena oi*

Nolaila, oka maoao Bna e lawe koke mai i ka hoolahe koke ia ana o ka hihia apuka b -na aupnni o Hiua" Polopeka, ua k&uīua ikiia a hoea māi ka mokuahi maa loa me ke kii mai ke keea'a makaikiU flaai 0 Nugeta, i mea e ike a e maopnpo ai o keia kanaka hook.nhi no r»ahn ka mea nana 1 hana a lawelawe ke]a hana ma Amenka, a e l)ke toe ka hookauluaia ana o keia hihia S kali likeia ai me kona hihia kipn pepehikanaka, a na ka mokuah? ieua loa i hoea mai ai i lawe m»i i kona kii ma fco L::d.tna keena oiha ns kiu, & ua ikei» o ke kii no iā 0 Hiaai Poloppka, aka, o Iske Moa k& inoa e paa ana malalo. Mamūli t> ke kuhke loa o na kii, ua hoouna iaaku no Nu L<ka kekahi kope nopepa me ka moolelo piha o ka hihia apu]ta a Polopeka i ha ua ai a me kona kii, a ua hoifee p.i fa aku hoi ma ko Nu loka keena >—eia mahope o na kaolahao o Nu geta kahi i paa ai ua apuka kiekie aei o ke kaulana, a e hookolokolo ia aku ana ina la pokole me ka hookanlna hotf oie la ako, iloko o «ba pol® ka paa'ana o na lawehāla, ua laweia mai la ko lnknu hihia no ka hooloheia ana imua o ka aha hookoīokolo kiekie loa o Berftanla s me ka P»pa Kiuro hanohano loa o Lunakanawai. Maluna 6 ka aleo aia he eiima lnt.akanf.wai me k'o lakou aahu piha o ka oihana 5 a naa kela ama keia wahi ! hookaawale *ia, na elele o na keena anpuni ī hoo mai na ka hoolohe ana i na mea e pili ana i keia hihia kaulana» a mawaho akn o !ako*u na niakaikaī lehttlebu. Ma ke alo mai o ka Lt.na kanawai e noho ana ka* makaik u Beleinebama tne ko lakou poo oiha na, a mahope iho o laua na hoa mā kat o ke kin i hopu llke ai i na lawe bala. Ua laweia mai ka iawehala a me kona tnau hoa, a ua heluhelu ia mai hoi ka palapala hoopn a ke •opuni mao kona ioio āla, me na kumu ahewa koiKoi loa, alaila wa Iho ia aka la ka hihia nans lunaka nawai a me ka papa kiure e noonoo ft e hooholo i ka honpai. Ma ka lokomaikai o ka aha, ua kohoia i mau loio no nā lawehala e kupale ®i no lakou imua o kona hanohano 1 na he mea ia e loaa ai ia lakou ka „ pakele mai na bhfwa ana aku a na kanawai o ka aina. Alaila, mahope 0 keia ua hoomaka na hana o ka aha-e hele imua.« tJa hookaawale ia na lawehala aa» ke keena hookolofcolo aku, a o Hiusi Polopeka iho no ka mea 1 koe, aīaila, ua kahea ia mai oia e ka aha e ku ae i!una a e pane aku 1 paha ua hewa oiu aole pnh), uxa keia hihia, O ka panea ua Hi übi Polopeka nei e like «e ke ao ana & koua muu ioio hupo, aole oia i bewa. "~~Na kela huaoU-lo hoole a ka !«we iiala, ua kahea kokeia na huike ma

ke aupuni aoao, a o r a hoike jiua i kukuluia ae p ia no ke kukau olelo kiekie o ko keenn bona aupu ai me kona mau hope, e hoike ana i ka iawelaweia aua o aa hana apu l a ma ko lakou keena ame ka lilo j a puenu ana q kekahi huma dala - nui hewahewa e like oie na kikoo dala e Waiho ala ma ke pakaukao o ka aba, pu ae no hoi lakou i ko Hiuai Polopeka noho laweia we ana tna ia keena, h4 anea.no e piha eiua mak&hiki,, alaiU, ua pau a haa leleiho ia oia flie ka naaopopo ole o na kumu, a ua pau pu no fcoi me ka ike la o kona mau heleheleaa a hiki i ka wa a keia mau hana poho lalo i hoea ae ai.