Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 10, 7 March 1903 — NA HANA O KA AHAOLELO. [ARTICLE]

NA HANA O KA AHAOLELO.

LA HANA 8 Bale o na Lunamakaainana lla ka noho ana o ka Ha'.'P i kela P-nha aku noi s ua heluheluia mai k h.' t; mai ka [YreB <l'-na mhi o ka Papti Oia, e nol m>ii »na e koho īa i komite no ka h«li ana aku i ka oiaio o na oleloi hoopukaia e Kooa lae no Keliahi mau hana kolohe i lawelaweia e Papi Ola. O kekahi o ia mau olelo e hoike ana la i ka hoopilikia maoli ia o ke'fcahi'p«e ilihnn 0 e tia Rgena o ka Papa nana i kono aku ia lakou e hoolilo i feo lakou maō home. Na Harr's, e hpli poooia ka oiaio 0 keia mau olelo. Ku mai o Euma lae a kamailio maluna o keia kntnu hana, r kooa makemake e kauoha ia ka Papa Ola e hiki mai īmua o ka Hale a e niele ia malaila. Wahi ana, ua makaokau o ia e lawe mai 1 ka hoike. He hookahi luna i hoopauia, u» hele mai o"ta e hoomai kai no keia manao ona e imi aku i ke lao o ka Papa 01f* ( aole waie o ka Papa Ola ka Kumalae i ke a>, aka, o kona mau luna nana kekahi; Mahope o na hoopaapaa ar»a oa nooholoia ka manao o Kumalae. Na Pu-p*dy he 01010 hooholo, i $10, 000 i al/nai mai ke aknui aku o Kaauhuhu a hiki i ke alanui o Waime ; $40 000 ī alanui hou mai JLukuihaele a Kaauhuhu; $13,000 y no ka hoomaemae ana i ke alanui o Kukuihaele a bisi i Haleko-ula; $13,000 no ka hoonaaemae ana i ke alftnui hoakea ai<a mal Nohotoakalua a Pololikamanu.< Na Aileti, he kanawai no ka haawi aoa i na laikini o na kalaiwa kaa ohua, e nana mua ia ka makau kau o ka mea e noi ana i ka oihana kalaiwa kaa e kekahi komisioa, Na Xiong he olelo hooholo, i ka hoohaikiia o ke alanui Alakea e fca halepohaku Kapiolani, kokua o Kumalae i keia olelo hooholo, a wahi ana, o ke aupuni kai hoohemahema. Keliinoi heolelo hooholo, e kauoha ana i ke komite ma na hoolilo, e huli aku i na hoolilo o na keena like ole, i wahi e īke ai ka hale i kahi o na dala o ka lehulehu i hoo lilo ia ai. W*hi a Haia, oia kekahi lala t> keia komite, aka, aole nae he mau kumu ana i hoohuoi ai; Na Kumalae i hoakaka mai, i na e hauie 'ke kahi keiki hoopai ;a ana oia he nolaila, i ka pau ana o ka mahina he uuku loa kahi koena iaia. Aka, o na luna aupuni ua hiki lakou ke hele a noho e like me ka loihi a lakou 3 makemake ai aole n«e he laweia o ko lakou ukn, Ma loko o ke ktena makai, aia heksna ka ke ukuia nei he flso, a oiai, o ka uku i neanaoia nona he $100.' He hookahi kinaka e Inaa nei iaia 1 he $125 no ka mahina mai ke keena^

! hiiokol'i'kole nkn, a mni k)i f»lhiina , ti);;kn l aku uponOia ka olnlo hooholo, Na FcrnBndez, he olelo hooholo e kauoha ia ke kēena Loio Kuhma e waiho mai oia i kana hoike ī na huina dala a pau i paa ia o ka uku 0 rfa kanaka o ia keena e noho nei 3 keia wa a ooamua aku nei. Wahi ana, he mau makai.kai lawe ia he $5, o ka mahin» no ka uku* ī ko lakou mau aahu makai, ma kela kau Ahaoleln aku nei, ua hopnoloia e loaa i ke kapena makai o Hauuakua 1 $60, aka, o ka mea apiki e īkeia pei, he $50 wale no e ukuia nei iaia. Na Wright he olelo hooholo, i haawina o $250, no ka hoouna ana i kekahi komieina i ke kahua «ja'i no ke knapo atia ina dala Hawaii malaila me na daia Amerika, na ka Luuahoonuaia i rula mai, aole e loaa ka haawina dila ma kekahi olelo hooholo. Chillingworth he oleio hooholo; e ukuia na luna aupuni i kela a me keia pule, hooholoia. Na Pamiana i hoolaha mai, he hila kana no ta hookaawale ana i elua manawa ohi o ka mahina o na poe hana aupuni. a e hooponopono ia na hana aupuni me na hana Poola eae. * Pulaa he olelo hooholo, i $50, 000 no ka hoomoe ana i ka apana o Waimea me na paipu wai. Heluhelu mai o Paele i kana bila no ka hoounaia o na opio i na aina mamao : ke kula. holo ma ka helū hela ekahi ana. Kaniho i kana bila, e kau ana i ka auhau o na lako hale i ka $1,000 aole hoi i ka $300. Na Aileti he olelo hooholo, i haa wma no' keia mau aiaaai malalo iho: alanui Kuliouou $1,500, alanui Anapuni $1,500, alanu! Kaiulani $3,000, alanui Waialae $3,000, alanui Wailupe $1,500, alanui Kawaiahao $2,500, alanui ololi Kawai hao $500, alanui nui $1,500. i waiho mai i keia mau haawina no keia mau kula ■ —Kalihi-waena $5,000, Pahukaina $6,500, Waikiki $2,000, Kaakopua $4,000, Walalua $5 ; 000, Moilīili $2, 000, Manoa $2,500, Halawa $3,000 Manana $5,000 alanui Kalihl $1,000 1 hale kmaiahi no Kaiihi $3,000. Na Kelimoi i, waiho mai he noi, i $5,000 no ke kukulu ana i hale paikau no na pualikoa ,o Wailuku. Na Wright he noi, i $10,000 no kekuhi palekal no Hookena. Paele, i $2,0C0 no ka uwapo o Waikane. Hoolaha mki o Paele, he mau bi!a kana e lawo mai ane ; ola hoi; i E pili i na'Knnawai Kalauakau I h.ile a me K;ilana ma līawni' nei, e t hooponopono I ka uku o na kinre a me na hoike, e hooloii ana i ke kana wai i na keiki ht-le ole i &e kula ft o 1 ukufa iim koi a na poe i hoopiiahao ?a ik i 1895 1 ;

LA HANA 8. | Hale 0 NA Sknatk. Aole i fyoe% ooaK ke kahanapole. nolail» ua hoomakeiia na hana ma ka pule a Seo*toa K& ue. Mauiuao ka nee ana aku o na I hana imua, ea be!uhei:,hi a/ji la he 1 lfet* mai ka Hale ijqh« o lulo. ehoike aoa ua hoohoio lokahiia ka olelo hooholo luokuaina a Seo6tqa W. C. Aehi, a ua bat>wiia ke kauvht uo k» hoouna ana aku i na kope i kaPere * sidena a me na Luna A upuni e ae i hoike ta maloko o ka oielo hooholo JJa Senatoa McCandless oa ke ko* mite kuikawa ma na aina fie hoike ua holi ponōia na bnke a i ke Koa)iBina Aina, a he nui na pa- i ewaewa i ikeia, a o ka hapanui no na poe hoolimalima i hookaa ole mai i ko lnkou aie i ke aopuni. Senatoa Kttobi he hooiaha, e waiho mai ana o ia i keia mau bila, no ka hoopau ana i ke kanavfai o, he hoololi i ke kanawai hoopai 6 ka Papa Ola e pili ana ī na rula. Na Kaiauokalani i heluhelu mai i kaaa biia, e ūoomana ana i na hui kukoi uwiia i ka hoohana «na ma ii& aianui, o na ūwea a pau maloko 0 ke kulanakauhale e hoomoeia malalo o ka honua; aponia me ka helu heiu ekahi aoa. Senatoa Papai, he biia e pili ana 1 ke uku o oa paiiata. Kaiauokaiani, e piii ana i ka uku 0 2 pa-keneta m&luna o na auhau mahope o ka heiuhelu eiua īa ana, waihoia i ke komite. Na Wilikoki i heluheiu mai i kana bila kanawai, e pili ana ī na ī'a, ua waihoia i kekahi komile kuikawa o ekolu, Isenabaga, "Wilikoki a me J T B«raunu. Heluheluia ka biia haawina o $40 000. no na hoolilo o ka Hale o lalo no keia kau, holo ma ka heluhelu ekahi ana. Na Kikiia Baraunu, he bila aie lahui o $5,000,000, a e hoohloia ia mau dala e like me ka ka Ahaolelo 1 hooholo ai. Na Senatoa Isenabaga i lawe mai he bila haaw.ina o $30 000, no ka uku ana i na koi poho, a no ka hiki oie ana wai o Senatoa Aehi ka makua o keia bila, ua kapaeia kona noonooia ana no kahi wa hou aku. Heiuhelu eiua ia na bila kmi kuai iiilii, bila waiona, halemai pupule, hmahnna, aina aupimi, ka ukaliana niho; Hoopanee ka Senate. LA HANA 9. HALK O KA LoKAIiAEAAI.NANA. He ia hana keia i piha uie na hoopaapaa i hanaia maluna o na hoike a na komite, mai ke a koino wale uo i kn auiua la. i Ma ka hoomaka a»a o na hana o ia, la, ua waiho mai o Haia he man palapala noi na tia makaKinana mai o a ua waihoia i ke' kcmito o na aina aupun:, ponei: 1. $145,000 i alanul kaa mai Nahikā a j o Kai!u*j*e Vokoke ana J

Hup]«; 2. $30,000 i alanui hou mii i Kipshutu a Raupo. H«lubeluia ka hoike a ke koffiite, a waihoia Ba ka papauo ka bo6hōo I pti aiia me ka bifa haawina, a o f keia iho na mea i aponola. I Oke noi a Keaiawaa, i haawin* | o f3,000 u > krt hioa ana i alanai aopnni o 21 Ra;»uai l»ula maloko o Piopio, Hih», ua apono ke komile e hoololi ia nn kapual mai ka 24 a ka •20 kapuai ake », h o ka $3,000 i noi ia e hookomoia iloko o ka T)ila haa. ! wina. O ka oleln hooholo a Vi<Ta,.i haawina o $10,000 no ke alanui Pupule ina apono ke komike ika Looloii o ' ! $7,000, a e hookomoia pela i'oko o ka bila haawioa. O ka olelo hooholo a Wright, e noi ana 1 haawln» no ka hooeoaemae «oe i oa alanui o Konā. 1. Hoakea a hoomaemae ana i k& alanni mai Kaawaloa a Kalahiki $15 000 2. Hoakea a hoopololei ana i k» alanui mai Eaohe a Papa. 3. Uhi ana i ke alanui nui mawA eua o n» palen» o Kona me Kau* mai Kftpua m«i $7,000. 4. Hoakea ana i no oroi kapußi mai Napoopoo a Hoo* kena; Ua heohoio be ktmite e hoo-» komoia iioko o ka bila ha&wina he $32,000 no keia mau alanui* O ke koxx)ite hookolokolo ua waibo mai lakou i ka olelo hooholo a Kninalae, e nanaia ke kohoia (ina 6 Doyle i maheleolelo īapana, no ko« na ike ika mahele a kakau ana m& ■ ka olelo lapana. Ua hoike māi ke ko»!te ika nui oka poe i haawi 1 mai i ke kakoo ike kopono oT>oyīe i mnheleolelo lapan3« nO ka Aha ' Kaaputii, a iwaena o īa poeo Luna. kanawaī De Bo!t, na hoa o ka Papa Loio, ka M«kai Nni ame na'nupep\ '' lapana, a ua honpauia hoi o Hakuole eo kona hemahema. Uahaawi akti o Kuoialae i na kakoo ikaik4 ana no Hakuole no ka mea. ua loaa iaia he palapala hooia mai Ks Kanikela Miki Saito, e hooia ana» he kanaka makaukau o Hakuole ma ka unohi ana ika olelo lapan*. 1 aia, no Doyle he ike olelo walē rio kona, nolaila, ua poho ke dāla o 1 ke anpnni iaia. Mahope ona hoo- ' loloiahili kamailio ana, tia noi o 1 Fernandez, e waiho ia keia hoike m» ke pakaukau a hapaf hoa ia njM 1 k* biia baawina,*ina oa ikeia ko 1 Ifoyle hemahema, alaila, e hoonele ' lo& ia oi*me ka uku, no ka mea, J aole he hiki i keia hale ke hoopau 1 aku iaia, oi«i oka lunakana wai ka ! mea mana maiuna ona, Aponoia," ' Heluhehiia ka hoike e ke ko» mite Kuikawa no ka wa e hoea mai ai o ka Papa Oia imua o ka Hale mahope o ka papa leo ana n j ka ma oāwa aAhooholo ia ma ke ahiaM Poaha. j | Wa Andrßde i hoolaha mai, | WU kana no ka hoololi ana i kek*- | ht mau kauawfti.

•v Waiho mai o Vida i kana bila, e Mi* ka hul haoa haa a me uwila e hoomoe i kona mau uwea ma na aUnai o Hooolulu, holo ma ka helu heiuekahi an». Kumalae no kana bila, e hookapu ana i ke komo ana mai o na poe ma'i lepera #kep«u iloko nei o ke Teritori; holo ma ka heluhelu ekahi ana. Na Wright he olelo hooholo, i $600, i hale no ka uwapo o Hookena, $400, i haie hoahu ukana 10 Hooken?, $600 i hale hoahu ukaua no Napoopoe, $300* i hale no ka uw:) po o Hoopuloa, $>.000 no ka h an'i i ka uwwpo a tue hoo'p .hu ana i ke awa kumoku o Hoo* keti«, Nc\ n?aio e hoopanee ka Hīile a noho £« kn hora 9 o ke k hi !a ao* Ap^ioin.

V""' LA HANA IO OALE 0 NA LUN.'M iKAA INANA. ! Re heiiae 'nn ke S<r,;.b n<> kft hoo | hfilol) .0 krt o!elf) hooholo hui a kn ! hnle i ka u|cu ann 1 na limahana I aupuoi. Kealawan./henoi e panikuia fe» ! aaakeke i'a o I Heluheluia kn bila Kiilnna a me i Kul&nakauhale a Loug, holo ma ka heluhelu ekahi. Nu Paele he ihan he!uholu ekr*hiia ma ko lakon poA pakahi. Jvumal«e, be olelo h.ooholo e piii ana i ka ukū o na «limnhana Aho olelo. ** Hwluheluia na haawma.āala, hoo < panee ka hale. « E4 HANA 10. ' Hale 0 NA Senate. Okahilaoka H«!e he f40,000 | q« kakaaiooa ia aka la e ke Kinaina i peia jiU uae ka bila o ke Seuato he $25,000. N» Senaioa Wilikoki, he hoike palapala uiai nb tua'i lepera mai o Molokai. Na B»raunu, hem*u bila kanawai naai ka papa loio aku. M»i kevK:Bft ī ua m*i, be noi i ha awin» d»W o $168,844 87. |ioopauee ke Sen«te.. LA HANA 11. BaL£ 0 na Lunāmakaainana. Ka Herris» noonoo ana i ka Bila Helu 9 o ke Senete, holo ma ka heluhelu elua N* SerrdO, he noi no na poioo bubonika o Hilo ma ka 1900. mai a Maulua uka H&waii J i $20,000 i alanui no ka home hookuonoono Poaa, ī $14,000 i alanui a hoea i Kahualea, Mai Maui, i f 14,000 i alanui maj Kihe» a Kanaio. JNo Oahu, ī ka&ami aupuni Kula nakauhale me Kalana; No Fan&, i hale leU ma Opihi kao: _ Hoike komite waiwai, e hookaa waleia ke keena hookolokolo $1 $, 550; Keena hana aapuni $122,000; Papa Hoonaauao $3.400; Komigina 0 o« *iaa Aupunisi;ooo; Papa Ola $34,370; £oi Poho 25,000; Na Harris ka lunahoomalu o keia komite, he bila kanawai no keii hoike, aponoia ka hoike, holo ka bila ma ka heluhelu ekahi. Oka hoike a k» Wj>anui o ke ko<aitd rula, ua aponoia. Na Kaili he bila haawina no nfT koU. Kapaa $12,000; Lanamaulii $12,00(n Huleia $7soo- Lawai $9, 000; Koloa $5,000, Hanapepe $3, 000, Makaweii $5,000, Waimea $4, 000, Kekaha $1,000, Haena $2.000, Hanalei $3,000, Kilauea $5,000. Na Kftoiiho, liel) 11 kanawai e pili aoa no puhi rama kanawai ole, ka hoohanaanai na knpa ma ha liana aupuai, e kukuluia keena Ko aaieina. Ka Pulaa, he mau bila e pili ana 1 n« hihia aihue. KnaeUen he mau bila no ka hoo ponopopo maoa hookolokolo, Paeie, he mau bila e pili ana ho ka huli ana i ka poana o ka mea koho, ke kopono o ka me»i kohoia a hookohuia ma na keena iloko o ke Terituri. < Pulaa, $1,200 no ka hale laookolo koloo Kau, i $800 no ka halepaahao. Wright, i haawina dala no mea wawahi poha"ku ma Kona, Kohala Akau a Kohala Hema. Oili, he noi i $3,000 eo ka hale | hookolokolo me paahafc o Waialua. ! Haia, i $3,000 i alanui ma M»olea"! Haoa, alahaka no Honopou $500,1 alahnka ma Holowa $1,000. W T a) pio $500. | He olelo hooholo na Kalama i 1 haawma no na kula a me na alanui J kula o Miakawao $4.000, K§om»fcu j J $700, H&lehaku 800, Hale noho * ( $5.600, aianui o Wailuku $6,000, , iiahului $12.000, Sprede!svill6 a { Kahuīui $6,000, Fafa 110,000, Ma ! alaea $21,000, Kihei $4.500, aln.ha I i ka hou $6,750, alanui uiealahak» o j ! Wailuku $17,200 Maui'Hema $56, ! 1300 | [ Purdy i $4,000 i uiea wawahi j. oha ' ku »o Qaniakua, f3,000 i «Umi? no ' ! Hiilawe, $12.000 no Waipio & Puaa ' ; haku. ! | WrigM, heWl* e-lilo na i'

■ ■ : ! • . • ;■ mnhi nlp'in 1 ninn «upuni. """ " Andrnde, he bla k&ohi uk u h ani ua ke.Hupun', oti m«M» Kamho he o!e1<? i QOO : ke'nlnnui Hnnpy] 0 a a MiJoli,' *k 000 mai Kawfiihsekai a Puako. 4fio' 000 !nai Mfih;ifroDa a Pololu ' Kaniho, he m» Uikini e pHi ana o " Ka ma na aha a pau K.^'h 11 ' ' PnlpU Wai ™ Kalih;; », 000 hoomaeeoHe i oa ili ĪIH n «)„ • M-,,. Mtit>ujae. Wr gfc l( hl. tto n i loaa aupuni. . t rf -®' n " b' ia hoomaopopo \na koī po-i:, in . riH u i; a ma mWi o Oft h«D« ti« wa hookuu w«!e. , KpaUwna l»c 1„ hoohulo, e piU arm i ka p.i r p.l„ h l .oknle ana T » m , o W Wmwai. Kal>ip*n»i. P«ma» he bila i hae noHnwali e heluheluia i kn wa mua lo». ' . H»rris he olel» hooholn, e wāiha ' i_ke bonjite kumau ka noii ana i k» p apa 010, hooholoia ma ke noi a Kund»pn. He»uhelu elua i k a bila Helu li o k» Hale, . Waihoia i ke Komite Ola ka bl* Helu IU. ' '7. L* HANA U. Haī-e o sa Senatf. N« ka poe &oh r b 4 lota o Honolu lu 128 inoa e noi »na, e lilo o Oihu nei i Aalaua a Kulanakauhale ma u hoo k*fii, waih )ia i Jca kocaite Kalana. t Senatoa I>ickey, he bila koho bi lota kuloko. J. T B«raunu he olelo hnoholo na alanui o Hilo heeaa. e hoonomo ia ma ka bila »JfiL.Kukui uwila $2,000; alnum oJPun^|l,2oo. Ptiri#«, he auhau kaa. Kalanwina, he ōlelo fcqo&ojo nm o ke koooiie o na alaame* ua i oa a aooimi ka Puuku. Ter,torj, o na loaa a pau o ke aupnni i«ai n. a th&&ttDōni mai ok a 1992 e hnika maj ; rue ka hpplpli a B a rauqii: ua aponoia. * t * Ise«aßaga he olelo hooholo, $10. 009 ī paipuwai no ke alanuiKaiihu' , Neonooia b la wa ona, holo me k§ hoopouopono uuku; o a * h°r* hann; lijJo iiil». _ O ka B»ia laikial kuai bia liilu $250, holo ma ka heluhelu eiua, i M A laki 4. Heluhelu ifl>koi» leta a kaW t)leīo Terjtorl C.rter. no ke kakau lnoa ana o Kiaainii Dole i Jfea Bīla Helu 1 wo 2 • r Aehī, he kanawai'hoano ho,u i ka m»na pakui i kanawai haawi I«ikmi loio ameeki t»are, a me mplama o]^ 4 Nana no he L'ih kanawai Wkul ea e haawi ana ia A. L. C. Atkingoit me kona hea e kukuin mal!oko o Oahu nei. Hoopanee ke S. nate. HamiHon, Ob»o, Feb 26 + l feefa la ua se o Alfred Keapp q keia knlanakauhale, ua It»we ia ei* k© oia o e'ima wa&ae» t)« ©loa.Uoko oia heluna o kaMmsn wahioe ponol po.