Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 20, 16 May 1903 — HE PANE-IA KAHILIPULU A ME KANALOA MA. [ARTICLE]

HE PANE-IA KAHILIPULU A ME KANALOA MA.

Ua ibe >ho i ka oukou e nuli:u ana ma alii, i aii upake l£ukailimoku, t>au ka hoi ka bebiku, piikoi» lia&ke:, a hihhila ole, a me ka olelo iho no ua ike ka lahui i ka oukou mau bsoa O oukou nr> ka ka lahui e īke nei i ka hooka iio a bebi i kama a nalii. Ua nui ka mahaloia o kela uoole wa a be ku maoli no 1 ka hanohano aihiihi, a ua kupono no ka ukali a keia poe alii a oukow e hoole ike ole nei; A wahi no a oukou he waha, a he tnaka ko oukou a ke akua i hana mai ai, hoike no hoi kamalii 1 ke ole t ka h©lu po. Ua noho malie no kela poe alii aole i hehi a piikoi &e, na oukou no i hoa laala eaai nei keia mau hana & lele &ku 3a makou e pale i ka oukou mBU olelo hookano, aole no 1 hoo hauhili ia n» tnoopuna alii a na'lii Hahoalii a me Namakaelia. s O Kahilipulu no ka mea i olelo iho 1 na heiu mua aku nei, ua hoa 'iii wale ia do o Kalawaianui, a pane ia e ka moopuna a ke alii Kahaauapilo kana mau kuauhau i lohe ole la i k» wa e ola ana kela naau alii nui i haia aku nei, a o ou kou no ia e Kanaloa ma e olelo mai nei he poloiei o Kahi|ipulu. a pehes ka hoi o oleio bou w&i uei ua ike" oukou ] iiei ujuu alii» hauMli no ka ! hos fea oukoi) uiau oklo iioua a i | L: f-e, A ke hooh#nhilj īinu ,uai nei > n<i o keia uiio ka iloiwiuiue a i me l\Hk;>Miif:u, folt> iho la ka i ike 1 n» ibu o oukou i ka huoUtfho } uoho o lioolewa. O aa alii opio ny hoi edh;uui o uo mau hope no hoi iu, a o Ow«tna Wilikoki no hoi io kelii Kekuaniau hipe, o kaaa fcaikauj»hiue a oukou i hoole ike ole iho ai, aolaila, mai huohau 1

hili hou mal i keia mau alii no ka Ua hooko aih laua a kaawaule i Pii hewa bo oukou eleele i 1 nī 1 a» A owai keia e ninau hele nei i ka piii o me» ia mea, nawai ui»i la hoi o mea, o oukou e Kanaloa ma ka me* i lohe i ka ninau, nawai mai 1a koi o mea he alīi no? Owai kaha kei'ki » peia wale aku Me ka olelo m*i no ooukoo, ua a'o ia oukou f> n* makua a na kupohā o ookou ; a ow»i uof ko oukou maū oiakua a knpona? A pehea ka hoi oukou i ike ole ai oukou ī nalH a me n» ke īki a kela alii nui Liliha a mikou i paii# hookano iho ai he wah! t*ata. lna paha na wahi kupuna 0 oukou i ke alo o nalii i keone o Haln m»i)e, Papakanene, Haieakala, HoKuaihelani, Lnk| Halaulam, Keou»-ha!e kahi a ualii e laana ai, ina la ua Ike ' Hoike ke ano o ke « , ana ,, i kt oleio hookano i ke keiki e ke alii lniihe, ke mee i oleloia i ke gu ia Kaukeaouli, he makuahine no ua akua ala a htki mai no i ka wa i make ai ua ekua ala, kapu ka po e hea inoaai o Liliha. he nui hoi o kelii, ke ike mai la oukou e ka poe hookano, » me ka olelo mai iīo o ur o Kanaloa ma i ks haakei 1 ka olelo ae, he kanaka nui, a he kanakaiki ko kelii poe alii. Ahe, » he *ha I» isa no ka ike hoi, oia ke kuāiu 0 ka pahA ia ana aku o ka oukoo ninan hookano 1 ke alii, ma he mnkpmeke i ka makaainana a ow&i ka makaaioin*. He nui io no k» m»kaßinan«), he kanaka-iki » he kanaka oui, ke holoholo iho la no, a be okoa lio kanak» o 'nalii nona ke kalaunu, » oko» no hoi kanaka o nalii kalauna ole, ua ikeia mai kiuohi mai, a Welawēla loa iho !a oakou i ka oleloia o na haole be huno na na naiii, no I oleloia aku nei he hunona na nalii nona kekalaunu a he hookahi no me» nona ke kala anti oia o Liiiuololokumakaokalani, «oukou i poina īho aī a kumakaia i k» ei no hoi a oukou. ka"hookiekie no hoi o oukou i īkeīa a& 6i, & Kanaloa Eaakea e olelo mat la, ua ike kfe lahui aohe poina ia onkou, a nuī ka-aka o na haole, a aa noho malie no keia poe alii a oukou e hailiili nei a e hehl nei, aohe i kumakaia iho i ko i»koi|i moi, hilahil» oie 'o.a' 060 ft hoike k;a hehiku o oukou i ke lii k* mo'r, e m a kekahī wahi o ka pukou e oleio; mai ana ;i ka maua o kela poe alii, uo lakou wale no ke kupunu i hoikeia ae ai mamua, ka ike ole iho la| no ia o oukou i ka pane a ka Hioopuua si kelii Kahaa j napilo e oielo; aku «na he niu aku i uo koe o na iiiili o Haioe, aol? no paha oukou i|ike i n* loma o ka olelo Hawan. a :i>e ka .olelo lioopu nipum iho nw.noi ia ke k&hili o ka haole, aole io'paha hi>i o ka haole no kai hai miii ia'n no ihaawi aku 5 ke kahlli o kana Wahine ī ka poe nana ke iln', aia la, a hoopuni puni hou no ! ka pii o ka naenae o ka mea nana e malama ka īlina, a 1 mai la i ka piikoi- Kulikuii oukou «ole paha na bakou e olelo n&lii o -Hilo, — i Ainalamalama kahala me kalehua Hili ka puulena kohu i ke ala Aala ia nahele lipo i ka palai. A me ka olelo iho ua īke oujtou '» Kahalekoa. Heaha ke kumu o hoohepa ana i Ka inoa pololei, me he fnda ahi at« ka hoi a Kahalelau loa a oakou e nini lo» nei. A !* oe e Kahilipulu e hopikaika mai nei i* ko mookuauhau i ike ole i», r me Kanaloa ma na kakoo i ka pololei o ksa kuauhau, nui io no ko ike kuauhau ke hele ala ko kaika mahine e ninau i ka moopunē a Ka haanapilo i kona kuauhau, a iifa o ! oe io kahi makuahine o kela wahine ] iimi ai i kona mookuauhau nui no kou hooknno i ka olelo iho he poo j muku feupuna ko Luke Kaopaulu, : Kaheiheinaaile, a e hoolohe nui mai ! i ka poomuku kupuna o ua a'lii nei, 1 Na H«e ka lam na HoQpiliahae J Na Laeauu Kaumanumaua j MaU:» ihu tu*ua fte ka muuamaua ! i he|a, , Maoauiaua Kuhiuiaua j msua j Eelii lau mauauiana i ki uiaua- ' i oiau» | I kupono i lj:a i ? o|4lii o Haloii, i Maiioko o Kahikimaiae» ] Ka n'oi i Lelpahaoa j Fa<ik*uUm»uK>ku k« ahi j

K<ii ka o te kapu 4 0 ka u#bo »lii fiui na 1 hoowaa ift e Hy©apae I kupn a pa?\ a luha i Waimea Luhii ka elieli ali' ka .mahaua . kapu, ■ Ke ike mai Ia oukou e ka poe hoo kano e Kahilipulu a nie Kanaloa naa. B Kanaloa ma, nia io no iloko o ke mele o kekiihi o kela poe alsi e olelo an» he paa malo o Kanaloa, nolan». alei ae f na oaalo o na haku 0 onkou. Nui ka mahalo ia Ka»a loa Laakea, he okoa lōa no o# mai keU i»oe Kanaloa mai, oa Laakaa o« kupuna o nalii opio, puka mai me pa inoa o oukou i olelo ole iku »« 1 kua jk« ak* o oakou UoKo o ke aoi&ni o Tubeling, * mrkt kiaha E aloha auanei • ka poe haluhela ke huli hoi nei ko Haena keiki, LAIKAMALANAI.