Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 21, 23 May 1903 — MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:- Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha! [ARTICLE]

MOOLELO HOONI PUUWAI -:NO:Kuu Aloha i na Pua, Kuu Ipo o na Launahele! Ka Makaikiu Kupaianaha!

* MOIOWA 1.. Ka I*o 0 KA I/*Ht7LXHTJ—KI K'EIKI IMI O %k H4BA ina wjhi—Ka Hop*na ItOKO 9 JU HA*ohano, " AlMto, fttm knp* lm«rlk» oft!o 01 § &oho ftAft o nft toop*ke U ma • kona bftft hoko, aU!lft, k« kpkAU ftko &•! au he pftftluo o« aa'o, no k» mtft, ow*Q keknhl o n» makaiklu o Hta loka 1 hoonna !a Oii &ti 00 ka huokolo mftbopi o kou tt|two ft hoiho! aka, no ka ha wa koii pipahi «nft ia Ata a aaka qi ko po o fca la—Aperlla 18$-~Ano #WaUka M»tinf, he pfta hftOM&ft'fl*ft kaa pane no k*Uf wftbi ft mftkftik!n H«re QeriBft me ka leo hoha. Aole pane ma ka ftoao o ka paa hao ftkftf o kft xuka haalnla o na knli a me ka hioio o na 7:nla hou nanni na hoike nana 1 knailo m. &ft komo kft weliweii a me ka hopo hopo iaift ma kona !ke h> ana iho e k>aft ftnft iaia kona nkn e like me kan* i hana ai, ma kona kauia ana ma kft ftmftnft me kft hoopaapaa oie ia. Nolaila» mamjali o ka mana a me ke kauoha a na makaiklu na koopaaia ka paahao ma kahi paa a t|iki i ka wa a ka mokn e haaleīe iho fti ift Melebonft no Amerikft, ua hoike pa u ako ka lono teiegarapa no ka paa ana o ka iaw«hftift ma ke keena poo o ka oihana makaikia o Nn lokftt ft ua pahola loa ia ae ia lono maloko o na napepa e lawe ft e hftli ft&ft i kft iohe i kft loa a me ka laola o ka aine, a ua lilo • i mea e hftuoli ai no nft kanaka makee i ka ]&ftluhia, i ka paft ftnft o ke kanaka a i hooi loa ia aka ko lakou mehaio ma ka hoea kino ana aku o na kia me kft lauft p»fth»o a waiho iloko o ka lima o ko Sana Lui oihana makfti, no ke kfth »na i.kft la e hooko lokoloiaai. A o ka hopena mahope o konn hookolokoluia «na, ua ae maoli no Uft Waiata Matine ala nana no i pepehi i Ata Peveia. mamuli o kona kako, hewa i ka waiwai 'daia' a o ka hoo pai ua li ia oia ma ka emana, e panai ana i kona ola no ke ola ana i pakftbft.ait a o kona uhune lawehala ua pii aku ia e ku imaa o ka noho hookolokolo o ka mea maoa ioa, no ka hoelohe ana, heaha la na hoopai. « kauia mai ana maluna o'u. i Mamuii o ka paa ana o keia hihia pepehikanaka pehihihi ī lawe!awe ia ma k« lepo o ke aupuni Repuba lika nni o ke »o malalo o na kokua ana a ko B«ritania olohe haiiu me heu, ua pahola mat 1« ka oihana poo o &ft makaikiu o Na loka i na

i nahhālo a coe b& hōomalkai aoa ni> laaa ona, a oia maU leo i&ahalō kiekleua hoea loa aku la ma i'oo»* keena ma Ladana, a o ka Jeo mah« 10 a hoomaikai a konā aupani non» aia ia ke kali mai la no kona la e huli hoi hou aka ai I ka lepo aloha 0 kona aina maknahine, Aka, aole nie i hoopomeia ka makaikiu H»re Geriaa a |ne Ktre hoopii fa ae ka mua ma ke kulāna puna* hele &» ke poo kiekie o ka oihana • o kona hope ma ke knla&a 4 kona «i&ft 1 pftft !bo al, a o keū iho 1« kft hookoia ana o na olelo a Henen B«Wnehaina I hoike e ako ai oiai lam mft Kikako. A&o • kft mea helahela. o keia «ho la kekahi o &ft hlhia a ka makai kiu Heneri Bele!nehama i haawi fti 1 kana man fcooko ana &o ka wa m&a loa ma ka aoao o ke anpuni 0 Amftrika, &o ka holke ana aku i ko ka aeto man olohe hanu meheu o na poe halhftt leanāwai. he kaena hiki ole ka B«ritania ke hoohaahaa ia mft l:a olelo anft—Nftna e rulft nft ale o ka moana mia o Haka Nele•ona ata—a mft kfthl hoi e kau ai kona La 'Hae' aole īoa ia e napoo mao Haku Adimaral« klekie Vin oent ala» sTotaiia, ma ka makea 1 ka i&oa o kona aapani, a me kona keena oi&ana mai ka nema ia ana mal. na kapae loa iaae ka lawe !o ana mai i na makana mai ke a&pu nī mai o Amerika, a o na launa pili makamaka a hoaloha ana, oia Wale &o k«na i apo aku b lawe mai. Hoko o ka haaoli, ka mailani a me ka lilo anftoke kia Pelekane i malihini hanohano &a ke keena piha&a mft kaikln oNu loka, malalo o &a hoo kipa maemae ana a Hare Gerina, « maoiuā ae hoi o ka hoea ana mai o ka la e hoolohe ia ai ka hihia pepe ! hikanaka o Halbine, ua haalele mai ! la o Heneri Bei(einehama ina nani ! ulamahiehie • me &ft lahieha hoo 1 hiwahiwa o Na loka, a huli hoi aka ' la no Enelani i ukaliia e kona hoa aloha Hare Gerina a hoea i ka mo kuahi, alaila, kaawale ae la ka hoa aloha me ka hoaloha iloko o na lalu ' iima ana me nā huaolelo hope—Gu i de bai me na manaolaua no ka hui 'heuana. i Hala aku la ke awa, kaalo hope ; ae la na mak&lae alna, maalo hope ! ftka lā ka nani o ke ao aina a hiki ; ika nalo ana, alaila o ka moana uli ' uli a mekona mau hu'a keokeo, na { ia mea ī paoee mai imua ona ma ka 0 kamahele e kau aku la o ka ikeia aku o na kuiihiwi kela kela o kona home a-loha e waiho mamao mai la mao aku o kel» mo ana nui kai akea, a i ka ike io ia ana aku o ke ai aina kulaiwi e kau mai ana iluna 6 ka īlikai me he pu koa pohaku ala, alaila, lohe ia aku la ka leo o v ke kknaka Ptlekane oia 10 e puana ae ana i ka haleīu po ina oie o koua —God savs Ihe Queeii — ,f £; ka Moiwahine , i ke Akua," noka mea, ua hala la na ia poluea lehulehu i ka uioau ,

| ft ei» ka moku»bi ĒmeperA o Ini» k© liookemp aku nei i ke »wa Iulu ■-, * ' - - ■ *' ■ ' "* -V . 1 v o kt manawa e p»a li k« luhi o pa iEamahela aomoena, mahopa iho o ia pau A&a o k» iaa kauka $w& aaoa •na i te ola a me ka palekana o na ohua maj na ma'i lele maij e hoopili kia ia ai ke ola o ka lehulehu. 0 ka mekkana hiwahiwa J papahi ia mai malaiia o ka makaiklu He neil B«leiDehama e ke aupunl mao ka Oih»na 2C*kaikiu la iaia i keehi aka ai kona mau wawae no ka papa hele o ua keena »1«« oia bo ka leo hookipa ohaoha o ka hakn kiekie o ka puaji kia i pahola auu al me keia maa olelo mtu o k« hoolaaaa ''Se liakaikia Heneri Beleinehama ka Poo Kiekie 0 ka Oihana M&kai Kia o Iitdana, ke hookipa hoolanna ne! au iafa ilona o kou hanohano fiO ton lawe ena aa a liooko I ka hanohano a me ka IhiiM o kela ke ena malaīo o kaa maa hooponopono ana o ka hoomalo." Alaila, ua alakai ia aku oia no koaā noho, a ma ka aoao o aa poho 1» aa ka iho ka Makalkia H»ner* B«Ieinehama, • faaawi i kana mau olelo hoomaikai no keia hanohano nui i kau ia aka maluna on», me ka lan« o ka manao e hooko a e lawelawe ia na hana o ko lakon ke ena iloko o ka lokahi, a e iilo hoi oia i paakua no lakoa a o lakon hoi ipoe keiki nana, me ka haawi pa ana hoi 2 na hoomaikai poina ole no ko Ukou. makuA moa mai ko n* noho lawelawe_jpa ana mamiili o kona hookiekieia al\a «e la o kon* knUnA maalna ae o kena 'Henen' aka, aia no nae na makua ala i pau iloko o i* oih«na hookahi. 0 kei& mau kalana o ka hookiekie ia ana ae la i loaa ia laua, he kama alakai ia i mea na kela a me keia hoa iloko o ka oihma e hahai like ai ma ka mehea o ka hooko kauoha wiwoole iloko o ka hoooaaaawanai a paupau aho ole. Mahope o na ole panai no ka ha uohano o ke poo kiekie hoa o ke keena oihana makaikiu o. Laelnni, ua inu mua ia ke ola o &a ne, ke ola o ua alakai hou ala o ka pualii aj»e keola nohoi o ka mea īpan, alalla, o na kahoahoa olelo ana no ka holomaa o ka oihana ilo ko o ka makaala, a e hahaia hoi na alakai a me na hooponopono ana a ko lakou makui. hou me ka paulele ia o ka hiiinai a nui wale aku. E ku ae ana kela a me keia hoa e kalokalo e I.ke ma kana i hauoli aij a e porose tvna hoi kahi e libe me | kona hoihoi no ka mea. o ka la mu& ioa paha keta i uluhia ia ai na hoa o ka oihana makaikiu uie ke ohohia nui ma ke kani kohakoha o na i paui oaaole no ke kulaia hauoli no ko iakou makua hou, a uie ko lakou makua kahiko i hookieii? m ae no ke kuUna Haka. Ma kekahi Iak«anrale a ka iuaka.i e hauo!!, nei* ua b<?Io loa„ a&u aku o Ueaerl uo ke kakelu o uq H ike i koiu • . •** W.',

m»u hoatt>ba, a ua hoqh&Uite manawa maikal me k& mal»ila 4 a at ik«ia aia ka haka iuo ke pii malte a« la kooa mailoko mii o .ke kulaoa kupiiikii loa i ia ai aohe ma»&» lan* aua I:-ko.s a o ka Eli* Opio o oia ,iJuko o> , bal« o na ka ano he jnqr~ ho np k«k*hi Mjana liaoohapo !«k» i paaleia ia ai me ka kilinai, n» . kopa kaokoa a hoopilimenai ole m*ka paio ana pae pi manao hoopono* , kaalik#, in« h« maa ia • lawe ia a* he nfnau lahai e hooponopono ai ma ka waha o nt pnkaniahi m- , me ke koko o na miliona kanaka. 0 ke knlana lianohano i loaa la H«aeri ealeinahama, oia k«kal£, knmahana pookaU o ka makee ka«i 4fk» me ka nana ole I ka knlana kekanaka, a ka Hako Ela Opio oaKaliyi i Walho ako ai iloko o kv hala o na Hako, a 1 haawiia ho! n» f>a!o h«hana ana me ka na&aao «l loa»Wlianobanonoko o ka lan*kila a noī wale akn, a na īa maia hana i kaihi ae i ka okohia oo» hoohanohano o kela nale e lawe kona inoa a walho aku n» ka oihana i manao unl la oa hlkl 1* kona naanao a me ka ke ho» Hlē meka hOopili meaai ole, a » kaknlana l makemakala ai n« Opio ala, o!a no ke K»rikawa, aole nae ōla i paa ioihi FB(k kela hana, no ka mea,ua waiho ko» ka ako no oia ia liana mamoii «• kona kohola anai Hakn Adimafafir nokekeenakana, a oial o!a na kola kolana, nahoika mai oia i knokoa o kona maa manao, a aa« hooponoponoia hoi na ninan o kotua kona keena ma ke kanlike wale ne*oka makee, a o na ninan lahal pflT anpnni e maweheia ai ka eoho arua makamaka e alako ia ai iloko o na hoopaapaa ana, e kaahana kokeiiA, no ia ma ka ikaika o na mea kaeua^ Ma keia kalana o kela h»ku Op!o, tra hookoia ka hanohano onrpaaoke anpani o ka Moiwahm*? o Beritania ma ka ninaa lahai o k*. Emepera nai o Ihia, ama keia kalana nohoi o ita B!a Opio nei i awai anlnia ae ai oia iloko o ka mare niSP ka Lede Rosebela Eav«nakaila, k& ai hoomahie 01l man Ia a moopun* wahine hoi a ka Haku Masui&a Lao neda Bayenakaila, * i hoikeia hcJT kona mooielo ma na helu i hala mua» O ka hoohui fa ana o keia mau ali* opio iloko o ka mater«nonio Uemolele loa o ka mare, oia kekahi o nat, ]la m»re hanohauo loa ! ikeia tna | Lad*na, a ua nui a makolukolu r>r | poe i konola, a he aHua okoa hoi e* Ina laoakana mire t hoounaia maī, «t I hala ae la ia !a, a h«!« pu ae 1» no i hoi me kona raau ohohla, on? n«% ! haku epio ua hala aku \* nn k» i huakai mahma meti o ke j honua, no ka mea lie mau ?* "kn i opio laaa i heluia maluu » o wa- ( wai, • • I ko kuA iu.au makuAi hui aia.

ltaa iloko o ki hmaoli iip 1« kaeikoo no k« lo*a ana o ki lana k*lk«« m»hia« mto k» Uui keiki ala» • o ko lana hoaloha makaiiia hoi aoh« hana a kauhikoa aa kau i ke aki: a - ! 0 kana ma hoomalu a law«lawt ana malana o kona keeka» he hookahi wai o ka like iloko o k» malulua, oiM q« hoike maa ia ae nei he knla* ni makaala me ka eleu ko ka oihana makaikiu o Ladana, a I rala ia hoi me na haawina a pau o ka hoo* ko kaaohi, iloko o na mahel» eha m«t ka haahaa a ke kiekie. Kolaila, maanel e ikeia ai oa hala ftka Ia na luhi a me kona maa iaea 1 hoomanawanui ia ai e ke kiu kup»ianaha, a i keia hora ke hoom*ha nei oia iua man Inhi &la no .ka mea u* hiki »ai Ia a ua hehi \a ka hopena oia mau luhi iloko o ka ha~ nohano, a me he la o Heneri Btj'einehama kekahi o na kanaka kuonoono i heluia ma ke kulanakamhale o Ladana, oka mea i 0 i loa aku ai o ka hoomaha ana o na luhi o ka ma* kaikiu iioko o ka hanohano nui, o ia ko ka awaiaulu ia ana iloko o ka mare paa loa me Lede Lisldela # o na malumalu o Deia Home Paka a ' komo iloko o ka mahina meli hope loa o ke ao uei, ka eeiena i piha i ke aloha« i ' Ano ua hlki mai kaua e ka mea haiuhelu ika hop<ma oka moolelo o**Kuu Aloh* ina pua—Ka Ipo oaa Lauuahel*—A me ka Makai Kia ! Kupaiauaha. ll Ake haawi aei ka ' jmea kakuu i \ooa aloha 4dieu j |kona aiau ttusani poe heluheiu e ' HKALOHAAina Kahopk^A, meakakau, , ' Saion!c», Mei 11, Ha uoii mokukee» uiunuei, a eia ke kuk* nakanhale iloko o kd kuiana hoo pam kaaa ia. Eia ua hauuaeU kf Ueia m*«a wahl