Ke Aloha Aina, Volume IX, Number 21, 23 May 1903 — PANE IA KANALOA MA. [ARTICLE]

PANE IA KANALOA MA.

Honolala, Mei 21, 1903. I ka nnpepa Aloha Aina, mai tiiha mai onkon i keia man pane, aia ma ka hein oukon e nana ai, aka, oi nana aka i ko Kanaloa ma maa pane āna, a aloha wale aka no i kamalii nana e hoonohonoho aku i ka hna pai napepa. Piha no na kolama ia oe e Kanaloa, piha mea "maikai knlana halewiil aole mea hana aoloko," lna 0 kou manao ia e na wahi ne lapawale, aoie ia 0 ka manao 0 ka iahni. Eia ka manao, na knpono oakoa na eehia, a msla ma i ke k%pn o kelii; oia ka oiaio 1 lohe na pepeiao o oukou, ekeia poe kapi puaa pai alii. A ina n» loaa ia onkoa i ka piwa nika me ka mai haki, 0 ke k%aka ko onkoa hoa olelo, aole o nalii hanau o ka aina He maka io ko oakon he waha a he pepeiao; hoole au ia oukou aole i loaa ia maa mea ia oakou no ka nele ia man mea hnhewa e hke me keia. Oia he makee io onkoa i ke kapu o nalii. Aoheana lipine melemele a oukon e kamakaia ana i kelli? ko makee alii e Kanaloa oia ko oina mea 1 haawl ai i ka olelo male no kelii i ka wa e hookolokolo ia ana o ko wnhi j kane. Ua a'o ia oe e kon makna mai pii (pehea e pii ai be eke melamelu). Ua maa ka onkoa 1 fce kii i oa hoailoo» »lii 0 oa

keikialii, i ka wa hea U oakoa l| kii ai ia mau mea? i ka wa o oa-, kou e uoho ana iluna o na pauone 1 kahi kuhikohi ai? Heaha ka ! onkon hanhiii ina keikialii, ea haawi aka laaa 1 na hoailoea k«pn lani a paa, a nai wale I ka l<i hooItw» p kelii, oa ike nalii i nuli?, na makemake ookeu e hoaiaala 1 palii i mea e hoano e mawwna nalii a me ko laoa pobai? Aole hiki; t»« ike lana la ookoa. I ka U 'aoolewa oKe anolani aa ike'a oakoa iīona 6 oi kaa mahope natil iloko o ka hōolewa, na Ifc<e lahai oakou i kahi o ka makaainana. he hele wawae, *htaba ko oakoa mea komo iloko o ka huakii hoolewa mie he pilikoko ala? oia be makee io oakoo 1 ke kapa o nalii aia nae maloko o ka hakahaka kahi i waiho gi. No koa a'o ia e Kanaloa koa maa makaa aoie e pii, oia ko mea I olelo ai he paa oakoa na Kameeiamoko. ola mai pii, he plt la hol ka lepo 1 ka makani paahiohio. Hiki ka oakou maa olelo hookano i ke'iii Palekalahi, oia he makee alii Ookoa, oia ka mea i kapa ai oakoa 1 keia alii nni o ka aina be "kaaka,'* O kona hoakaka «oa aole he pai, makemake makou ka lahui, a# maiama ola i ka oieio oka wa kahiko, aia a pai ia mai ka niak», aiail*, hoike aka oe uwai la oe, ua hana oia pela aua hoka oukou, e kuauhaa mai ana oe i kahi hewa a poioiei oie 0 kona kuauhau? ua ka oukoa wahi ike. A ina he p6peiao he maka a he waha ko oukou lawe i ke kuau hau hela ekahi 0 ke alii ī*alekaiuhi, a mom ifa >, a kila paa iloko ona punwai eieeie o oukoa. "Kelii waie no kou makeoaake ka luhi o | maua tneia nei " Ina oke kuauhau o naiii makemake ka iahui. Owai oukou? aoie wahi kuleana o oukou ma na ano a pau e waia ai keia poe alii. Aole ou hilahiia e Kanaloa i kou manao ooe ka iioa paio me Paiekaiuhi Kamehameha niii; ua like no ia me bo pa»o ano me Eukaiiimoku. Akahi heaha ia ko oukou wahi kohu me Luke Kaopaulu Kahelheimaiie ma keia meaNolaila, e kiia mau alii makee au la olaa no ko olua pane mai ī keia iepo, e hooiohe mai oiua i kau, e waiho mai na makou, na ka makaainana e pane. Auhea ookou e keia poe wahine wahahee nui wale, aole iima a ka haole i lawelawe ai iluna o ka pahu o keli>', he iima alii kai wehe ae ika ahauia maiiuna o ka pahu o kelii a waiho iiuna o ke paKaukau. Na ka haole i. kii ae i ka ahu o keia mea me kela mea ! mailōna ae oke pakaukau me na : noho, mamua o ke kai ana o ka hoo lewa, Pehea e waiho no malaila na Ke Pukiki pulumi hlie? Po'i hewa no oukou i ke aka o oukou. No ka weiiweii o kelii a oukou e kuawih mai nei, he oiaio ua weliwe li ia oe a me au a no keia poe ahi a oukou e ht-r ukole mai nei, aoie we liweii oa no ke kapu ia lakou, oiai uo lakou ke alii. Lohe na pepeiao 0 ookou? a e hoi ae iuka o Puunul 1 mahiai na ke kauwa, a ina pono oie iiaiia hoi maialo mai i Kalaepohaku,kahi a ke aupuni ihoo makaukau ai no na poe i hke me ko oukou ano. Ke hoakaka mai nei oe e Kana „ ioa no Kauikeaouii o Kunuiakea, e oie io oo oe iohe ia la mea, aoie iakou nei i o Kekealani k noho ia Keliiokaiani w, ioaa , o Keakamehana k noho ia Iwikauakaua w loaa o Keakealani 2w, noho ia Kanaloakaiehu k ioaa o Keawe k noho ia Kalanikauleleieiwi w, ioaa o Kekeiaokalani w noho la Haae k loaa o Kekuaiapoiwa w noho ia Keopa Nai k, ioaa o Kame hameha 1 nqho ia Keopuolani w t ioaa o Kauikpaouli k,Kekealam k I noho ia Kaiejheana w, loaa q liiluanioana w. A auīiea oe e Kanaloa paa malo o Ilikiamoooa ke kupuna ponoi ia nana keia pee aiii iloko o feeia huakai mai na moopuna o Auhea a hoio ihope; na iakou nei o Kauikeouii, na iakou uei o Kaao, Hoka hou no oe e K«ualoa, hoouiau uo oe i ke poi h««a aaa i k* aka q kou ihui k*i no hoi o ka'u uo ia ī j *.I - 3

i mu» aku ai ia oukou u» noho ko laLou nei uaāu kupuna iluna o Paahonua, lou mai ua lal* loaa lakou nei. M® ko i m»i "mai pulale ika pane bemea wel» » no ka walia," tie»ha kn kou mea pulale i ka paa«? Mbmo oe o oe ke hili mai 1 ka . maea o n«iii aole me« nao* e ke'eo, eia oo ki iahui ke hii nei i nalli, i kou wa au i pane hilahiia ole, kai | no ua hoomakaukau mua oe e inu 1 ka wai 4 awaawa, No oukou e nalii i ukali mahope o kelii, noho malie, aole o ko lakou hakukole ana he mea ia e hoohaab»a ai fa oukou, mai noho oukou a paoe «e, waiho na makou, he nui a īehuiehu na poe ī makaukau no ka pane. Ca nui k& mahalo ana ia ou koa, a iho ia au no ko oukou komo inamua ona luna aupuni, ae "Hawaii no ka oi," No kela inoa o Eahalelaukoa a onkon e hoohepa mai nei p koa, a ina o Haiekoa ka inoa, ahaf haahaa? Ua noa paha na ieoa ku poa i kela kaikamahine, oka moo puna ia a Kamakakoleoku, Ku a wai? Ku a KnkHiiiinoku—-lohe ou kou. No ka hoohaāhaa o keia kai kamatf ne lawe i ka inoa noanoa, a hoole au a'ole alii i kapa ia ma keia inoa a kakou i ike oi? aole hookahi wale no alii Kahale iaukoaa Hoapiii, lohe ka pepeiao? Makeinake t ka paio aiii hele pu mai me ke kuauhau, ma ke kuauhuu i wau eku &s, aole o na wahahee a oukou "ua oleio mai o Kalakaua ia'u ka niu, ua oleio mai o Kapio lam ia'u ke kalolo," O ke kuau hau ka'o kahua, aoie o na lohe hoo punipuni a oukou. Ke kuauhau he hana ia na kelii; o ka hakukole m like me oukou, he kau'a makaweia he iepo he iapuwale. Aluii mai oukou īa'u, e oili ana na iole uapo o Hiio. KANALOA LA.4KEA.