Ke Aloha Aina, Volume XI, Number 2, 14 January 1905 — HE MOOLELO HAWAII -NO- PAKAA. -A ME- KUAPAKAA. NA KAHU IWIKUAMOO O Keawenuiaumi KE ALII O HAWAII, A O NA MOOPUNA HOI A Laamaomao! [ARTICLE]

HE MOOLELO HAWAII –NO– PAKAA. –A ME– KUAPAKAA. NA KAHU IWIKUAMOO O Keawenuiaumi KE ALII O HAWAII, A O NA MOOPUNA HOI A Laamaomao!

Ke Kamaeu Nana i Hoolakalaka na Makani a pau o na Mokupuni o Hawaii nei, a Uhaoia Iloko o Kana Ipu Kaulana i Kapaia o ka IPUMAKANI A LAAMAOMAO. Ohiia Houluuluia, Waeia a Hooponoponoia e MOSES K NAKUINA. INA E Hoi hou mai ka hope o na waa ia'u, a hoihoi hou ia mai ko'u mau aina a pau i lilo wale aku ia hai, a me ko'u mau pono e ae alaila, hoi aku au, wahi a Pakaa. E hoi mai ana no ia mau mea a pau ia oe ina oe e ae mai ana e hoi ae kaua i Hawaii, wahi a Kahikuokamoku. Ae, he hoi aku no ko'u i Hawaii, aole nae i keia manawa, wahi a Pakaa. E hoi mua oe i ke alii a kaua a e i aku oe, aia a maopopo ko'u mau pono alaila hoi aku au, a i haawi mai i ko'u mau pono a pau, alaila kii hou mai oe ia'u me kuu ohua, alaila hoi aku au me ia, aka, o ke keiki ke holo pu aku me oukou i keia wa. Ae, ua pono, wahi a Kahikuokamoku. Alaila, hoolale koke ae la o Kahiku o ka moku i kona mau hoewaa e hoomakaukau i na waa o lakou, a i ka makaukau ana no hooiliia aku la o Pakaa i kekahi mau makana a me kekahi mau pono kino e ae o ke alii a Pakaa i malama ai, a ee ae la o kahikuokamoku a kau pu aku la me Kua Pakaa, a hoi aku la no Hawaii. Holo aku la lakou i ka wanaao, a aui ka la pae aku la lakou i Hawaii, a hoi loa aku la o Kahikuokamoku a me Kua Pakaa a hiki ana imua o Keawenuiaumi. I ka ike ana mai o ke alii ia Kua Pakaa, aloha mai la oia me ka hoihoi, no ka hauoli me ka manao ua hoi mai o Pakaa; aka, no ka ike ole o ke alii ia Pakaa, nolaila, ua ninau mai la oia. Ua loaa aku nei o Pakaa? Ae, ua loaa, wahi a Kahikuokamoku, a ua hoouna mai nei i keia mau makana nau, a hoihoi mai nei i keia mau pono kino ou ana i ma- lama ai i keia wa loihi, i mea e ike ai oe ua loaa io oia.

A auhea oia? Ua noho aku nei no i Molokai, wahi a Kahikuokamoku. Heaha ka hoi ka mea i hoi ole mai nei? No ko hoouna ana aku nei i ke kii me ka haawi ole aku i mau pono nona, wahi a Kahikuokamoku, penei i olelo mai nei. Ina e hoi mai ka hope o na waa ia'u, a hoihoi hou ia mai ko'u mau aina a pau i lilo wale aku ia hai, a me ko'u mau pono e ae a pau, alaila, hoi aku au nolaila, ina oe e hoole ana, aole e hoi mai o Pakaa, aka, ina oe e ae, alaila, kii aku au a hoi mai o Pakaa. Ua noonoo ole io au i ka pono o kuu kahu, a ua wikiwiki i ka hoouna, nolaila, e holo hou oe i Molokai e kii ia Pakaa, a e olelo aku oe, ua ae aku nei au e hoi hou ka hope o na waa iaia, a me na aina a pau a'u i haawi ai iaia mamua, a me na pono e ae a pau. He mau la mahope iho, olelo aku la ke alii ia Kahikuokamoku. E auhau aku oe i na kanaka, i elima kanaha o ka waa no ke kii ana aku ia Pakaa a me kona okua no ka hoi ana mai i Hawaii nei, a nau no e kii, o ke keiki e noho no me a'u. Ae, wahi a Kahikuokamoku, a o ka auhau ia no ia o na kanaka, a aole no i emo ua lawa na waa, a i ka makaukau ana o ka holo hou no ia o Kahikuokamoku i Molokai, e kii ana ia Pakaa me kona ohua. I kekahi la, oiai o Pakaa e nana ana i ke kai, ike aku la oia i ka holo mai o keia auwaa i ke kai o Pailolo, me he pua malolo ia ke kuakea o ka moana. Alaila, kahea aku la oia ia Hikauhi, a i ka hiki ana mai o ka wahine, kuhikuhi aku la oia i ka auwaa, me ka olelo aku, eia ae ke kii o kaua la e hoi i Hawaii. Heaha la hoi, he hoi no hoi paha ko kaua i Hawaii e noho ai i kou hanohano, wahi a Hikauhi. Aole i emo, hookomo ana na waa i ke awa, a kau ana i kula, o ka pii aku la no ia o Kahikuokamoku, a loaa o Pakaa, a pau ke aloha alaila olelo mai la oia. Ua ae mai nei ke alii, ua hoihoi mai nei i kou haawina o ka hope o na waa, a me na aina a me na pono a pau ana i haawi mai ai ia oe mamua, nolaila, e hoi kaua i Hawaii. Ae, e hoi aku kaua, wahi a Pakaa. Alaila, kauoha ae la o Pakaa ia ka ohana a pau e hoomakaukau no ka hoi ana i Hawaii, a me na ohua a me ka lehulehu i makemake e hoi a noho pu me Pakaa i Hawaii, a me ka poe makemake e hele makaikai, a i ka makaukau ana, ee ae la lakou maluna o na waa a holo aku la a pae i Hawaii. Ma keia huakai a Pakaa, ua hele oia me he alii ala, no ka mea, no ka mea, ua hele pu oia me kona ohua a me kona lehulehu a pau o ka noho pu ana i Molokai.

I ka hiki ana aku o ka huakai a Pakaa i Hawaii, ua hele loa aku la o Pakaa a hiki imua o Keawenuiaumi, a i ka ike ana mai o ke alii, ua lele mai la oia a puili mai la ia Pakaa, me ka uwe kaukau ana no kana mau hanaino i kana kauwa maikai. A mao ae la ke aloha o laua, pau iho la kauwe ana, a hai aku la a hai mai i na mea i hana ia, a ninau aku ninau mai i na mea i hala, a noho iho la me ka maikai. A hala na la malihini, alaila, olelo aku la o Keawenuiaumi ia Pakaa. He nani ia ua hoi hou mai la oe, nolaila, ke hoonoho hou aku nei au ia oe ma kou mau kulana mua, a ke haawi aku nei au ia oe i kou mau aina mua a me na pono e ae a pau, a ke haawi aku nei au ia oe o oe ka mana nana e hooponopono ka mokupuni o Hawaii nei. Ma keia haawi pono a ke alii Keawenuiaumi ia Pakaa, ua hookuleana pu aku oia ia Pakaa i kahu Aupuni Nui nona, e haawi ana ia Pakaa i ka mana piha malalo o kana lawelawe a hooponopono ana i ka mokupuni nui o Hawaii. Pela iho la i lanakila ai o Pakaa maluna o kona mau enemi, na mea nana i hana i na mea e hookaawale ai ia Pakaa mai kana hanai-alii Keawenuiaumi mai, a mamuli o ke ahonui a me ka hoomanawanui o Kua Pakaa kana keiki, i hookoia ai ka makeia a Pakaa maluna o kona mau enemi o "Hookele i Hilo" a me "Hookele i Puna." Mamuli o ka loaa hou ana o keia pono a me na pomaikai a pau ia Pakaa, ua noho ai alii hou o Pakaa ia Hawaii ma o ka pili hou ana mai o na waiwai i lilo aku ia hai mai a iaia aku. E na makamaka heluhelu e hoohialaai ana ia Pakaa, ua hiki mai kakou i ka hope o ka moolelo o KUA PAKAA, a ke haawi aku nei i kona aloha Hape Nuia a nui. KA HOPENA. Nui na pake i hopuia ma ka La Pule nei no ka wehe i ko lakou mau halekuai maia la. Ua hookolokolo ia lakou a hoopai ia he $5 pakahi. O Mr Thayer ka agena o ka Hui Hoolewa o Honolulu ma Hilo, a ua pau ko Mr Lyman noho agena ana no a hui i O ka heluna lahui kanaka o Piliaina ma ka helu kanaka ia ana mai nei e Amerika Huipuia he 7,636,437. He 647,740 oloko oia huina i oleloia he poe hihiu a hupo loa. Eia ke hoikeike ia nei ma ka hale hoikeike mea kahiko o Beritania *** hooipoipo kahiko loa ae nei. He noi mare na kekahi kane i kekahi aliiwahine Aigupita he 3500 ma kahiki i hala ae nei. Ua kahakaha ia ka olelo iluna o kekahi papa pohaku.