Ke Aloha Aina, Volume XIII, Number 13, 27 March 1909 — HE MAU LITA WALOHIA. [ARTICLE]

HE MAU LITA WALOHIA.

Kialihi "Rec. Station, Honolulu, March 26, 1909. Hon. Edward Like: — I ka Lunahooponopono ame na keiki Hoonoho hua pn 'i o Ko Aloha Aina, Aloha mil oukou:—O makou ka poe nona na inoa malalo iho, ko oukou mau mnkaTjiaka iloko q keia ma'i" a ehaohu lepera i hfliboi .iajtoal m&i Kahuipapa mai, ma ka mahina o Novemaba, 1908, ke notioi haahaa aku nei makou i wahi kaawale o kou pepa lahilahl no ko makou mau wahi manao pokole, i ka lehulehu ame ka mii oka poe onawaliwali o makou ma Kalaupapa, oia koi keia: Eia makou malalo oka lapaau ana a Dr. Atcherley, ke kane a ko kakou makama ka oiaio, Mts. Haaheo Atcherley, ka makuahine aloha o ko kakou Lahui e hoolaha mau nei ma kou nupepa, "he oia aia ma ko laua lima no keia mai luku nui wale." Auhea kakou oka oiaio keia a makou e hoike aku nei. He oia a he manaolana ko makou malalo o keia lapaau a mahi o Dr. Atcherley. A he nui na hoike nana o hooia pu ae i keia oia mawaho o makou, oia no hoi ka poe i ike ia makou ame ko makou ano i ko makou wa i haalelo aku ai ia aKlaupapa a pae mai uo ka pa Ma'i o Kalihi nei, mamua oka hoomaka ana oka lapaau. Aia no ke kii o makou 8 la mahope oka hoomaka ia ana e lapaau— e ike ia no ka loli koke ana o na hiona oka ma'i ino—a ao kanaka ae. He mea minam'uia nui na makou ke kaili ia ana aku nei o ko makou kauka aloha a Hoola oiaio mai ka Lani mai, a hooJtaawale ia no elua mahina me hapa mai ia makou aku, hoonele ia makou i ka hoola no kela mau la loihi, peia no "hoi i ulolohi loa ai -ko makou nolio ana i keia wahi. He manaolana me ka hope ole ko makou ina aole kela mau hoohaunaele ia ana aku nei o ko makou kauka rae keia nei ua oia loa makou a hole'paha a kokoke i ka wa e pan ai ka Ahaolelo, u-* hiki ia makou ke hoi aku i na lala oka Ahaolelo e hookuuia makou. I keia wa ua hoi hou mai oia e lapaau ia makou. Ke hoike aku nei makou ia oukou i ka oiaio o keia* oia, i wahi e kokua like mai ai oukou apan e na makamaka iloko oka ehaeha, r noi i ka Ahaolelo <? hoonoho ia mat o Kauka Atcherley i kauka, ame oua makua malama no ka Pa Mu'i noi o Kalihi, mamua oka pau ana oka Ahaolelo, i noho ia maanei a peia e loaa pn at keia oia i na poe ilihune apau iloko oka ehaeha.

Ina e waiho ia a mahop'e aku,' sole 4oa e ae ia ana keia oia i kekahi poe nei, ina he ilihune lakouji hiki ole ke «ku i ko lakou lapaau a oiai no h6i he ilihune ka nui lehulehu o ko kaua mau makamakft e noho mai la me keia ma'i xtta Kalaupapa a makoii i haalele aku met. / -■■"■'.* U ke ano o keia kauka a makua koola he maikai a he inakuakane piaio »oka Lahui, aole ona a no hookae ma kona launa ana me na ma'i. He lawelawe liaia mai no oia ia makou aole ona komo i ka mikilima e like me na, kauka okoa e lawelavte uei i ka lakou mau ma'i. He ano hookae left nan* ak% aohe ike ia aku oka loli a hoola ae oka lakon oiiu ma'i e lapaau mai nei. I keia inau ptile pokole i hoi hou mai nei ko makou kauka e lapaau ia makou he emoole ua hoike ikaika koke ae Ml ka oi loa aku o ko makou maikai, he au Joa keia e hele net He niakaala ke makou kauka ia makou a he hoohanoli no hoi j ko makou uaau i ka loaa ana ia kakou keia makamaka hoola me a naau haahaa. uo ka lnhui fhaeha ilihune. O ke aloha no ko kakou a nui. A ke hooki nei makou me. ka manaolana ma o ke kokua a ko kakou 3ktakua ma ka Lani iloko o ko oukoU mau puuwai e hooik&ika mai ana oukou e hoopaaia keia ola no kakou ma.Kalihi net, i hoi mai. ai oia a noho pan me kakou. Hoola mai hoi ia kakou a malama aku hoi kakou i kana niau kauoha---a peia no hoi makou o kono aku nei i »a poe ehaeha apau e hoi pu mai e ai i keia laau o ke oia. O makou iho no me ka haahaa, FBANK CAKR, MRS. EMMA CARS, MISS LISTER MANU. KAURI KEOEIVINXJ STATION, Honolulu, Oahu. March 26, 1909. Hon. Edwar<l Like, . Hale o rk Lunamakaainana, HoaoJultt, T. M. Ka Luuahooponopoßo ame as* Keiki . Hana o ke K*?na Aloha Aiaa, Aloha Oukou. K m»no> haahaa aku aaa makou i \o iMikou ohiotu, e hookomo aku i ko ma jkou w»hi manao uuka n\a kau nupepa © K*i* put**, ota no Koia: £ oluolu ami jka poe ols o ko kakou lahui o haawi eui i ka kokua ikaika a e hole alfcu oukoTi e hni ate ua Lunamakaainana •ms *a Senfttoa o Ka AuaoMo e boo *oio koke mai lakou ! ka Mk Ksn& «nU a Hoa. Kaniiv? i hookomo s« ns\

maloko oka Hale LuMmakaainana i ka Poakahi 6 keia pule; e pili ana i ka "feue l ka hookaawaieia ana in» Lepera ma Ka!auj>apa mamna oka hoaoia * ana e no hookaht makahiki ma ka Paa ita'i o Kalihi nei. Ke hooia aku nei mlskou nte ka manaolsna maoli ina e hok) ana keia Kanawai a KsnVho alaila e loaa ona ka lapaau a Katika AtchefleT v ke kauka nana e lapaau nei, na ma'i klnkonukonn loa 6 KaTaup»|*" mai nei." ia makou. Aia nac ka loaa o keia m makou ka poe *' ake* nui aku nfli emu i keia Laau'o ke Ola; a haawi pu mai ka Ahaolelo i ka tnana f»M»a. Oka lapaau ajue ka malatna ana i it me* ai malalo o ke Kauka Ateherley. E ku like ai me--kona malama ana, ikeift man wa'i mai nei o Kalaupapa i kuftolionu loa ka ma'ivmainna o ko lakou mau helehelena. A 1 keia wa ua loaa ke Ola Kanaka, a ke srwiwi loa mai nei ka haalele ana mai oka ina'i ia lakou. He mea hoohauoli no hot i ka naau. o keia man makamaka nana e inu inua mai nei i keia wax ola. A ho moa lili nohoi i ko makou man naau ka noho kokoke aku i keia mau ia loihi. E ake nui wale aku no e inu pu I keia Ola I mua o ke Alo; aka. aole hoi e hihi ua paa akea ia mai o na oka Papaola a oukou i hocnoho m»a ae ai mahma o makou i koia i\*a. Aia imna oka Papaola ka makou Palapala noi e hothoi ia makou ma lab oka Kauka /.teherley lapaau aaa. V l * hanaia ua Palapala noi u<u a makou \ ka la 5 o Dekemafca, aole nae makou i ae ia a hiki i keia la kekshi iloko o 4 pule oka lapaau ana, a keia la kekahi iloko o 4 pule o kV lapaau ana a keia Kauka A teherley V kana mau ma'i. J( T » haatelc mai k* ■no aui oka ma'i nana i hwna i ko •akou a loaa mai la ka hoi<i> helena kanaka maikai. A he no hoi ke loaa o hf> Ola « hoooauotl, nohoi i ka naau \ haaw* plo ia mo ka i keia ike awa o o!a nui mai ka Makua Lani mai, olav eia, makou he poe iloko oka ehaoka. Va kono koke U ko makou &oi>j&oo o e noi aku \ ka T*aj>aola no keia OLA., o loaa koke ia makou oia kcta Palapo* « waih« mat !a m« ka k<«aa oka ro paola. Aole makou i ao ia e !nu I keia laau o ko oia a hikl \ keia la. He mailso lav.a loa ko m.akou' iaa aole I hvvhaunaole ia aku aei Veia Kauka Atcherley o no ina m* oa'pa)ek.»na loa ke'a poe ma*t m,at o •» ina v.ooC* I ae 'a c lapaau *a aisl ka.la iu&\ okemabs, mc kota ke aianMaua Kc ma\ou. fa i ka AaajiJtlo Vc * ,i

hookmt ia makfln no ko makou' horn? Nolaila makon * noi haahaa aku nei ia oukon en* makamaVa ola p h.inn 1 mm" nei i ka ea aala o ko kakon aims 1 aloha, e haawi mai oukon 5 ko oukon : kakoo ikaika i loaa ai is makou e noi ho nei ma keia PsMa'i o Kslihi nei, 1 keia Ola" a T>r. Ateherlev, a peia no hoi ' e loan pn si i na mnkamaka a he nui « Boho mai la ma Kalanpspa. Matnua ft ko makou hooki ana i ko makou manao, € hoike aku ana makou ike ano oka Th\ Ateherley la-welawe ana i kana mau ma*l, a me ka na Kauka okoa ao e Iftwetawe nei i ka lako\) man ma *i. O Aleherley" i kona lawelawe lapaau ana i kana mau nm'i, a maftou e ike nei he hopu a paa, a lawelawe aku ia i ka mea a mau mea ,ma*i me kona lima kanaka ponoi me ke aao TiQOkae ol<?, aole e like me ko makou kauka, at& wale no a me na mikilima laholio ame ka piha oka puk&ihu 1 ka pulupulu (cottou) alalia laweiawe mai ia makou i kalakou poe tn&'i o lapaau nei, aplaila e lok&hi ai&i oukon i hookahi, e lilo o Dr. i Kauka boola wo na poe apau iloko o ka elmeha a ka Ma'i Lepera. O makon no me ka oiaio, ka poe tvona ha fttwi" matalo iho; We k* maaalo, *\ J. ODOR, MRS. OTTRTSTIN T A KArOHt, E. KM.AtfTWAHWE,