Ke Aloha Aina, Volume XV, Number 31, 30 July 1910 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA.MAHIAI. KA HI'APA'IOLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului. [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA.MAHIAI.

KA HI'APA'IOLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului.

E na makamaka heluhelu, e wai ho iki kakou 5 ke kamailio ana no Kn-ka-ohia-laka a me na wahi lio- { boa maamaalea i ka hula a me ke , liH, a e nana aku kak-sn i na Mahn c aiiii la ka pupc'ii n-> ko laua ! ana. I ka tva ; ho.i:iml;.\ m o Ku-ka-ohia-laka v lek-, v.a h>va aku la r.a man Malm nei iuh kapasa p.'hako oka pnu uMakana, knhi hoi oka \vsha o ko la in ana huna e nulio ni. Ta laua i }iiki ; ponfi ai ma ia wahi, ; a its i kahea aku ai kekah? o lma i na ;>!"» nei, pene' ■ "E ana! E naele nei i kapali o Makana. Huaina ae.' 1 ' 0 ka nianaTva no ;a i hamama inai ai ka wahn <i na ana nei. A ia tva i kapoo aku ai ua mau Malm noi I iluko o ua ana nei. Id laua no naf j a kapoo Hoko o ko la\ia hale i hana lima kanaka ole ia, a hoi ae la no hoi ka paia pohaku a paa bou ka Tvaha, oia ka manavta i kapalili ai o Ku-ka-ohia-laka inawaho o ua wahi nei. A o na wahi hohoa hoi oka "vtkeuke no ka laua tvawaho o ua ana nei. T ua man wahi hohoa nei o noke [ ana i ka hula, me ka hookam ana i • ko laua man kino i kthi a me kaYii, I ua lohe mai la ua mau Mahu nei muloko Alalia, n'elo aku la o Ki- ; aua i kona kokoolua iuMaioho. "K' O i;i \\.dii bolu-a a>- k.-ia o ksuv e Imla m.ii nei tnawiho o ko kana hale. Kai no pahs la, ua u-make mai nei ia Ivama-a-ka-Ma hiai, ka moopuna a Manouli pa e j Ku-ka-ohia-laka, cia ka, ua ola mai j uei no laua. E kii ae kaua e hoo« j komo mai iloko nei." ) "Pane akxi la o Maioho: "Kai t no hoi ua ike no iaua i ka mea e hrmo ai oka puka o ko kaua hale i nei. o oia ?io hoi ka lam o kahea "Ua p >no io kau o knn hoa, c j Kiaua e 1..»:k.' iiui 1.-.," \\uh\ a Mai ! oho i p.uu- aku a: i kooa kokoolua Alalia, kaliea mai la o ua o Maioho j i v.a may w.i'i'. hoiioa noi. "Ua .ke no hoi paha olua i ka mea c nemo ai ka puka o ko una kapu nei o Makaiu.. a t - ka oliia no hoi ia <■ kahea u;ai ai." la «a <iavv.uiawana ilio la o Ku-ka-ohia-laka i u.t mau wahi ho ■ '■•0-: " : " \,-.''.ea • aa e ne ; mau s w.;..: .io.,a. N.i ~.v. . kii in.. poo ' or..-v hsko har.aino o olus, ana olua r.ov v>cho aku i ka o ke aua o ' u.s v.ia« h*ku 1„ o olua, a peoei \>lua v V ,hea a : . "K .iiis' F. i:aclc nei ( h.. p*' M ik i —II »u \ cl>. 1 . h.i ua j » v ■ t ii a ka walui , lv » » t . » . t m»-> , i t -mo , ■ P> ii pi K i ,>ki i h , h> 4 II * O V ]VX> ,kT , k< ' M Ml Ik i I) k 4 'i \ . » m > » ,' ' i , ' ,k \ i ' »n<i o 1 pt o "i < «» » \, - k tk\ ,TS ' t * . ! 1 , h 111 K ,1 .» -■ * • . - . .. K, Uii . , sK > I I K Kji i « - * fc , > V . . p, , * K. k . * K , u> , A p.. » » » . s> p K , k ! K , , Y, ,^ < K I , k K V ' . P A k t . , v Ak % « j , , , k s t

ai i kona kino pohaku a kino laan' ma ka waha oua ana nei, a kapoo no hoi na wahi hohoa jloko. Ta ik? anajmai o ua manMahu noi hekarmka | ke noho ana ma ka vaahp. oke nn& i o laua, ia wa i kahea ae ai laria "me ] ' ka 100 nui: 1 "E ana naole ika pali o Makana ' | —e! Umokh'a a p.m." I nmnki i'io k.-i hana o na vrnha nei o I;*- ana, ma ke ano e hoi "kona mau aoao a pan, a pili hooku'i ma kona mau lihi a pan, raa kela a me keiaaoao, ua kooia ae la eke kino pohaku o ua Ku-ka-ohia-laka nei. A ia wa no hoi, oka oni kapalili aku la no in oke kino laau o ua Ku-ka-ohia"laka noi iloko o ke ana Kahea raai la ua man Malm nei i na laau holloa a laua, mi ka oh-lo ana mai: "E ko uiaua man puukalabsla. K pepehi aku olua i kola kanaka bookauo e noho mai la ika pae-humu kapu oka heiau okakou."" Pane aku la ua man wabi hohoa nei; "0 olua e Kiaua ma, ke make ia uiaua, bo lokoino olua ia maun. Mai make hoi pah a maua ia olua, e utii mau Malm aikanaka. i ole ka na&uao aloha o Kama-a-ka-Mahiai olaai maua." Lele no kekahi hohoa» pa no ke | poo o Kiaua, make loa oia. Lelt* , no hoi ka lua u ka hohoa, pa no ke poo o Maioho, pan ka hams; aoho ola i koe iloko ona. OKu ka-ohia-laka ame na wabi hohoa, ua hoi aku la lakou no Kapaa, Ia hoi ana'ku a Ku ka-ohia-laka me na wahi hohoa, aia no ke kani la ka hula haano'nno'u ana mau wabi hohoa nei. Oia hele o ua'laau nei a kokoke o hota ike kahaa, o ku ana o Kama-a-ka-Mahini, oka iva ia i ku kanaka ae ai oia. Aole no hoi i liuliu kvj aaa ua o Ku-'ka-ohia laka ujarnua pono o kana nioopvma, oia o Kama -akaiMuhi-.i Ho oloelc uci kanaka nui) una a jalo. Ho nialo ula kai ka hope; he lei hua ohia kai ke poo, a o kona kiokk* e ikeia aku ana e na me a a pau. ua like cue elua anaua, he SOananaka loa, Aia kona maq maka nunui ke alawa la ma oa mia ! nei oka aina; ke ki<?i la. ke nana la, ke halo la, me he mes la e haki lo ana ike knpu amo ka on i koe nana o hookalakuon.i hon mai ka noh- alii ana o Mano iM. Ko n»;i n<i hoi ka piho ana ka" naka m<» ka piha pih.nhoi no keia kanaka a ko kiipaiar.aha nui wale a lakou o ike aku noi. Ho ko no ika woliweh kona mau ano a pau. A o na wahi hohoa hoi, aia laua ma na wawae o uaKu-ka ohis-laka uoi kahi i haa wale ai no me fco kani ana no hoi ona ho hula "n-keke.'" A oia mea lea lea ia ana kanaka i ka hoolohe aku ika hula a ua man wa'ii hohoa nei. Ko o'.eio aku "ah.»: ke kaikuaaua i kekaikama' 'He moa o hoi ke pahaobso o na hana a ke ; a mau wahi h-ih.o.t, Aole pola p.a hohvvi ko kaua ahia'c Oa!-v. Ho b.oopai kapa'.a no ko kaus a ? na; n i Kauai no: hoi, ko i'-so sc ii k:,ua bo lonloa maoU ua - jn., a \.v: »i:*i wahi laau " Ti.i .. Kau..-.-a-ka-Mahiai ko nana p. --' n>. i k.- kupunAkano ona. ia Ktf--k;-.-i.;».;.-,-uik.t. Ko s. 'i. 'k !;aru* a-.-.o nui no k* «a Kv.-ka-oaia-laka v.t\ t <. okilo ia wa. oka holo keia oka na&a, ana, ] s ua kauak.. oti a ■ at:a ka \\m& i K....;ea, ao't- no hoi i auuu iho, hv.l. ra maka o \u kanaka na \ . Uw.r i.;nok::pnn:'* a ;ho *ua. ua , : !i::. o ua Ku-V:i oh"-a- % Aka uo; UaJo, r.,.\ V- a:.o a hookvlapuu .. > " W n.o ko ka loho, al*;l«, " \ ; ..i ua !-pho nr.nuki s Vii i tla 112 w a;' ! k . ,'V : a 'aVs -.;'■ a '..-stf k\*kaH k)hip*- ua»a. a** f !A, pan.- so U ua ; '.sks v.a TV" j K p«i; ia. K'vs ms". *» ko V ; iv 0 .T K.i ka o!-\ ;*U \m vav.\a, V^ s - 1 ! a ■ So, \:& a |V»n* *< % "K;iil:okv(>—*' Ka^iol^*^] I ka PAV *l;a oU V&L;& a tea

fa: * ka "hoa. paio ob; % kua~mo§tgu7ia,, tnalamfc an* oe i ka wat jka&~ Jihilihi uka aica i ka 5 ana

I Auhea aa Mahu o Haena?" , [ , \ net: , waW boboa nei aa. He kanaka eleu 1 keia on,, a ana wahi , kanaka * lite no . nae kau e.l^4^|i 4 la e kuu moo'.'P«b«a kft MQfs',' i ninau hou , aku ai i ua ku- ! punak*p/ ATaUa-* pan* niai ta ua kupSlff&tte nei ■ "Ki akr ke kii no'ke kAtSSJVWft iTia Aia ke katm i KHauefe. l Ho kaiia ka- ! malii, he hdoac&aou pohaku h< 'aatnakai'a/'- ' Ala w.i I"klslf*akn al 0 Ttamn-a t -fca-Hfahtai i - I ko kinc kanaka, laau la kmi iaraau" - VSSWggV ■ J K) k* TsKsost ia i nalowalt * ano e akti kanaka o ua kapo*y jfco la ke kino lava o ira ka«a*&jjj|i ake aiwaiwa. Alaila, 0 Kaiua-a-ka. Mahki, oleio SgiOf ' kupnnakanc; . i _-l H gj. i ; "E E kpkulu oe j liftk no ktttt-Jfljaf' I hale i elua k.a&u k$ loa; $jfu|j|kc *>>4 l»*lo c waiho ai kuulj^^^i." j He ae jv>jta!jyEBauou'ii. 0 kona' haawl kaaoha \ na kanaka 4 hab» i elu:i kaaV fea ana no o kahi ftfk«nQ*l^nß^h)a-a-k'\-Mali 1 a?, loaa" a ko pi! la i I;UU| . ; ahh. a 1 wahi kana k*«Jeu Re! ifill|Kla" mna oka hoea ana kuahmi vr.o ua, rtimtbt- hale "*». ojahope lehnlehn 0 - - A»k iIQ. M ia ab i . ahi, ua p&& a ua makavtkau Q^!ffl|ffiglj a . , .'|' a^a > kona akq^^Jaj^^k-Jj>i'^fah '» ; - i ' ko aku oia \ 'na Vla aau " tatmafiao "iloko 0 k» bale.' In a il»o o »a pee k a ua * J a<v m ftobe wain U|ina. 01 nokt! u& poe nei, he ka »<,\ ctt<»xao iho ,la lakou, « KaMftl^^^^K^M,'. \ VA I IUUI j Ik* ike wftiU^HKfe^-Kahifti I I laakemake Sko4^|^| nci, I e °' a , ko;:a 1 Ua ix>e kanaka "*■*'• <jLsL" E! Mai eke Kauai, 3 kuu laau., ' 3Ltjttabol<hole "auand Ma k«>. oia bo! o, kcui no nH Ac 9« ' Tola?U, nu k«hi«" ' -^*$*- ' la k*atpA\# ink ?s*i ltaia*ka' ♦ like- m* k» i ' ku\u.vb* &, 4 Im|sCSbGK\ Ij<m*1 j<m * aku ai i ua ml *">ua, pea«i; . 1 jfv*. - - .Komo ** ko Imie kapy* - ka %a Ua.s w« k* r Pi h*U k* *ntt mawaH<\ «i Yifew; <* "1" R»>tW%h46lSMixA Ho «'« fc|k w^Pt t ttilojv** b' ana ua Jjww , Aolo v.o fe<i IV\ booo i\iai .jny^l *n» aa*s t4,£s h lm\ nu»«; '' A m _Jl* • h<p hAiin* im ft*." 4 *

F * - - -r *:. - 1 o Kawaihau nri, mai ka uka a % [kai, mai ka paia luna aka pai halo, ku ae I Kilauea J ka la apf po. M ' j "A.kiwa i fca la apu]*\ ow&i k 'koa ikalka o kt* kabua kana?" i iv | tt&u mat ai o Kama-a-fea-Mahtai ' tm kva nel. "Jfa»kahi no iknika i ka la apr po, ok o Kook<»ku. He koa ia n fceltaW !oa ame ke kana pokn. ( %a ins* o kana laan kaua\ o Ktip lala-ke. Be laan coana." Alaila, p?.ne hon mai o Kama-a Ika-Mahiai: "Heaha la hoi? jApo Ipo boea aku ko makou aoan. Oho itthai aku ia Kookooku, i olelo ma | nei ka moopnna a ManonVi, hfe ksui Ikamilu, ke kanao ka la apopol JKookooka.'" . AhalanfeVJifci* ».W mai Wh ' aoao ma!, huli ni> la o Kum-a-ka i Maiuai n nini; nfcn In i kona mai kaikopko l "IVbi a -ilua, o na'fii c ' ka fa Apnakoa o ikekavir ' o kalla apopo?" Pake aku la ua ftiau alii oplo noi: •• Na matin hoi ia popo lolma. T T a loaa iho la hot kou lei lehua, e ko * kaikotke, i noi la- No maoa hoi 1 ka lei oka 3a apopo, i loaa hoi ku mat? * wahi ohu e hoi akn at i i Oah-.i.»' 1 j U*. bwo km aiaimo oua man alii op'.. *>(«i. Ike kakahiaka okekahi kiae, ala a? ia ua niaaalh opi.i rtei o Kailgta, iiopu na laao palau a laua, 1 a o ko laua hel<» aka' la no ia me kekahi poo koa ikaika o ke ato" i alii <i Mnnouli. Hele aku la lakon j a hsla o Kealta, a# la o | Kumukumu, o Halaula, o Hn-mai- ! ka-\caa, "Ramalomalo, Anahola a 'm? ia mail aina roa ia vrahi aku, a ' iho ana i kahawai o Wainli, :i ln.H-a m hoi ikr kr kahiia kana i hoiko kac i •*, N,m* uku la laVon mi, tia ?nU i l.i'ttu p"ckw ku lotia].>tu o na kar.ak.i o kola aoao ma ua kul.i noi. Aldi),i, Ikk>lhl« aku la »vt i.ikou m i a lnva i ka wai aka Puhi a bo>iiioana iho la lak\>u malaiia. K<* ike mai la hoi na pukaoa v na alihikaya, namamaka-kaiia a me r»a koa o K\vki.ok\i 3 na wahi kair »a ki>a o Manouli, a olelo ae la kekahi mamaka-kaua * "*E noti j>ohaku ar» kakon i kela p:x? h prinkah.ua o ka he!? ana mai nei. Elusi a ekolu p;\ha hoo*]; pohaku ana aku maliiva o lakou,.t ko lakou pau ho ia ika ir.ako, «*. a,uhcc he I no ko lakou r,isu i.L." la pau aoa m< u m-i tuau uk;o a ua utamaka-kaua n-es, oka iho ma kawain mai la noia o na pohaku a iw feoao KmAooku o na i\a hi kenna koa o Manouli, > alakai iaaria e na keiki a Oloivnna. Aoieipaa.