Ke Aloha Aina, Volume XV, Number 1, 7 January 1911 — He Moolelo Hawaii Nani. NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii Nani. NO KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUK ALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna

I ka ike ana'ku a Kekalnkaluoke wa i ka'iwh-ine l ftU£ i a na kuahine o laua e lele mai ann malu na 0 naohuku ale, puana ae la ia: "Heaha la hol, nou ka nalu pae, e ke aliiwahine me an mau aikane. a ia'u hoi ka hu'a oka na!u. Wamua 3 ko oukou hoea* ana mai i ke alike-a-like oka moana, mai Kaulana mai a a ka iihi wai o Puna i Kauai nei, e loa% aku ana no oukou ia'u, oiai, he ihu-pan] 0 Kekalukalu-nei-o-Kewa nm ia han?r he. heenalu." Ia po iho a kokoke ke au 0 kapo i kau, 0 ka haalaie iho la no ia 0 Kekalukuluokewa ia Kapaia, a kani 00 hoi ka moa kuakahi, hoea keia i PihanakaU'.ni. Oka wa ia ana i iphe ai i ka ol )pa ana iho a kekahi uila nui m ilamilama, nakolokolo ana ka leo u-ina o ka hekili, a ia manaw'a i ike aku ai oia i ka olepe ia ana ae o na upena i poi'ia iho ai maiuna o ka halealii o ke * aikane 0 Kauakahiālii. . Oili puielo ae ia nn ka pu«a po 1 noi ae 0 ka hale o Kuililauokekoa me na kaikoake elua, 0 Kekaiukalu •o-Puna me Kahaleleiiua. He huila $na na kekahi nalowa le aku la na kaikualiine niō ke aliiwahine. Maanei, e ka ~raakamak.a heluhelu, e hoike aku kni m'ea kakau, eia I 0 Kekalukaluokewa iuka o Pihana- ! kalani, a o na mea a pau au, e mea j heluhelu i ike ai i hauaia a i lawela | weia e kahi keik? Uuku a Kauakahi ; aiii x hoohu i wale ai, oke aikane! »0 ua wahi keiki nei, pe'a io no. ' iVo ia, iuea, he mea makehewa ia J Jka.ua, e mea heluheii., ka hoi hou ana e kamailio moa i pau mua 1 ka ikeia e kaua 1111 ka ,helu i hala. | Nolaila, e hookni ana keia maawe 0 ka kaua moolelo a hui i ke kai uli f kai lipolipo, i ka nua o ka nalu kakala e hee ia mai' la e Kai!ilanoke koa nia. Aka/ i hookahi nae hoi wahi mea kaha-maha makeia wahi, oia hoi, o ka mea mna ka leo kahea ' a Kauakahialii m* i lohe ai iloko o ka ulu'aau, « hookolo aku ai lakou ia iho aua aku 0 lakou mai Pihana kal&ni, no Kekalukaluokewa no ia leo. A ke iko noi eo e kun anikainaka heiuhelu, © k;v hoa'lolia oīaio, oūi ka hoa'ioha e auamo pu ana me oe 1 na kaumaha a me ua lmiluu apau i-kaou« ia iho maluna. ou. S nana ia a me Kauakahialii, a <? hwmaopopo iho, o ke kuiana_ oiaio ia 0 nei mea he hoaloha. I keia hoi ana mai o Krkalnkatu okewa mai vika mai o PihanakaUui, ua like ka hihipea ona laau he mea keakea ole i kona mama ho!o: aolo na. pali waihi he mau n;ea !ioo kanlua ?n»i i kona akhe!e, aka, lik« me ka manu uoho kuahiwi e i haaheo ana nie kona mau eheu ma na pali, ix v ta o Kekalnkalnokewa L n> e aku ai a* hoea aua* oia \ tiahtv- ; ka\ 0 Wailua, 0 koua Iwpu iho la no ia ikt kahi papa a au ( aku !a i kai, oia no 6»i o ka mano I niuhi. ku ka ehu o ke >cai ihma | Ua lilo koia kai eku nVi koua ohu i iloko oka Wwa, he mea u*a nui ia !« ka j,4ha kanaka e lulumi ana ma I na aekai oia mau aina pih kahakai, | ua manao maoH no lakou» he i niiuio no kei,i e hvv-.po.ehy nei v n* i huiiahuna kai ihvua i ka Wwa, « nua ho>*fcalu nuiwaen* \» lakvnt» uWw 1 ...,;.» 0 kaV.i ko;U U\;v hoo h<<WtfenjMLnu*)a kea NW'po» «U a me Waimahan \su«. i liuUu i* vriU «tU r ku « ke «Uu o k*? kau aku <a ia mai ka sko ana'aku A na maVa t ka loUukhu. v

Oiai e feu ana ka punohu a ka ehukai, e nee hookokoke akn lai ka halehale poi-pu o ka moana, e pae niai la o ma, im Ske mai la ua aliiwahii'ie nei 1 k'a wili aku a ua ehukai nei, me he Wai pui lani la, e nee ana Hmia o ka ili o ka nioana, a ia wa i hali «e ai ua aliiwahine nei a olelo ae īa ia kaiko eke ona, ia Kekaluka!u-'o-Pnna: **He wai puihmi hoi keia «"■ ae nei malalo o kakou. E kaa p.l- - aUanei i keia wai lanl' e hehi mai mi i ka moana?" Pane mai la o KekalukaUi-o-Puna: "O ko wahi kaikunnne wpa akti ia e iioi uaai la iA kakou. 0 ka hōi ana mai la no' ia mni uka niiai o PihaiiakalanK mai kahi tf)ai o kē aikane alii ana. A i au maai la oia i ke kai i no kau huakal heenaln, e ke alii. _ O—i paha, pae f» ka nalo ekealii' E pae! Na Kekalukalu-o-Pnna no ka p«i i ke alii. be hoolohe wale no ka Ka ilila«okekoa. Ke la no lakmi nei ekolu i ka hu'a o ka"nalu nni. Ua kaapono ae la no hoi o maliope o'ka waliine a nie na kaikuahine, x i)io la no h«i oia i kona nalii. Hele (fo or kaikuahine marui!a oia nei īi]ttf fio mahope aku. O ka hele kdia ā ike 1a o uka o ka a'na, tele tiia> am ke ao o uka o Pih&naka.lani, & omaw>& ka mai 3a ka pae opīia, 'oia hanini okoa ana'kn ia o na waimaka o i KailihUkikekoa noke k«no, no I?ana f kahialiii. ! A fte pono m&i l& ka piha. K-ara \ ka o uka i olli aaa'ku e keia ' man mea pkolu me mau opu,i 1?» b kvipu ae ana maī l.ilo ne o ka lfi o ke kai, ua lik» u i niea nalakoe «-• kakali ai me ka ptha pihf>llv< I nui A.moaka&f toa ike anOīai i ua maii mea £ neī ekoiō ā laktm i nisn&o ai he ab opua, he. m avi papa heeiialu ekolu e hi)lo mai ana me ke aiwaiwa nai, o "Ēa wa Ia i "puui ae ai ka lewa ī ko iJ3»u too hooho olioli, a o vrrle . no ka iuoa e lele aua nut tk o kela a keia kanaka. O ka liele ia o ua *»lii*ahmo ~uei i«« kona mau hoa heenalu a kokoke e,kau i ka,ualu kee o Makaiwa» oia ka m&»a*a i hele hookahi nwi al o ka papa o KaiUlauokekoa, a o na papalioi o iCek«tekalu-o-Pmia tue Kahaielehua, u% kikaha aku U iaua ma ke kukulu e hoea lo* aku ai i WAĪiua. A he.nani okoa no hoi ia & na kanaka e ike aka nna. A pae o Kaiiiiauokek«iA i kaha one, a kona wa no i* i lilo koke aku ai iloko o mv !itv.;\ o «uan kahu, a komo ana i ka halealii kahi a kv»n,\ ma« laaui o ksli n>ai «.na nona lue ke akiha, Uahmnahe ma ae ia. hoi ko n» kanaka noonoo ana no na hoA heena(uo vva ah'iwahine noi. Aks, oi*i !akou e womo k« ana nv> ka haalele itn> i k&ha orte ia wa i aku a\ keknhi papa heenaiu e pao mai ar,a, Oia ii,wr okoa aku no boi ia, - Ike akn la ka tehuK v h\t i nei wah? keiki unku e nohn kix>Ui mAi r»«a, iUn>a o kn P*P&» a n« ke k*i »o o pii k&kala niho piua n\a keU a mcs keia kipoohiwi o ua w*h\ keiki nei, wa liou ae la ka jshe a na kana ' ka, A i ke kokoke an* mai o k& ' papa o n» \rs*hi nei i ka nsln o Maka : 'w,n oa Vx>hu'i )»e. W ok4 , »wOU« iv» k,-t h.nVi i f , i<k« jtw hoi «>e ke?,\ nmi Kvu; \t< < wuA o ka le aiu' ku \ kv> | m ia h\ih\ * A. \\)« t|> na ninan he w\i vmwsen|i • <\ ra k%it»k*. no neī ms\j ' ehw fiie nef waM kēiki unkia o | ttt» a») «lea, Ati

(■.'iU, Ju'.- iLt ITI'!:; u , okeioa. * - „ )>jreB akn « ; - „-!J o k'».'„ "i u :-s, 'i'. na • -\-. U-. . r 1.. , . ■ . . ■ U. J*amatauai,. Ahe*ai * no kii «n o na ai-al.v. o k<; alliwn] i 0 Moikeha lioi ia wa. mh kena s ' la oia i knnu m;iu i»i-7vu*.j|-•:*' t> makaukau i.-ni mea-ai in Uanakai kam&hime. K mak*tik■-> mai ke •—• a «■ *r. i'x.ti:kvi tm *: i feo !c kai mai mau nWWikaniaka liou, oke aliiwahine opio ]toi, i> Kaililau o.n-a, u;v auau aku ia <na 1 ka wai a pau ka naaka-kai, oia mea he hee " nala. A tua ka wa i maka\ikau UiiM Ul ll.t el II >00 i.H»- -- x.ei i, Lj-»nūu i :>a otio i hmlne ia mai ai imua ona, a oia kona m&n awa i Luli .akn ai a pait i koxta .laj.ui makuahiMe. "*I ®ele au i ke koele, t ola hoi au 1 ka makaiauli," "Heaha ke ano (> kaa f Hoopoki m n la, e kuu kaīkam^liliio?* 1 ' i nina« nii! ai o Hooipoikai&alnnai. Panw aku la <> Kaililaunkekoa i ka wakuahine.. "He nane ka"u i hoike aku la au ia oe e ka makua. Ua īke no au, o ae ke maliu inaīkaī inai ana i ka'u jioi, aka, o kuu niakuakaae la, aole ia e nana niaf aua". i ka'u e oklo iam. O.lke ano o ka'u 1 olelo aku la sā-w, oia &eia: E aeolaa o'u m*u maīene,' aolf e' mafce o KauaSahiali} t »ka, e ola oiia. Heina'u m kn , hoopaa ana iaia eni katu.paa." !.' **Heaha ananpi hoi hewa osa, w manao au. ē kuo lei, i hpopuki' mai ' jla imua o'u, kou maluaKlne ns. ' i Ka T a ia « ofelo attu ito Juaqt ena- ' kuakane atii,.a inalia o "ae inai no oia i ka'u doī. Aka, e kuu ki, ka/ pnohl &ay o HooiporkaQia]anai, kanaka paakiki no ke alii, 1?e„hpo : ' psti tfio 6la i kona nianao. hol<T mna no oia/e mate Hhisfn. "ke hoea mai oiā f lai hKālwa,** wahi a Hooipoikamali^^ 5 |i pane niai ai 1 kana ī' "Lnhe sku 1b o'Ksifiiat>o^e€oā^ : * i fe<? kani mrfi a me k'e loele uīaf r | na r.iafea\oi ho lehuleh», '» iau|ki I wftle āela fto o!s tie wah!& ' e fea taTa" ttai nei no&a "itnu d"\e. ~ ! ia «raT t haloilōi "" | tnao waimalea ma kona laau * ' Ta"-fra no ho : knlou iho la poo tila!ō. Tkfe mai li o Hoofpolta"fn|i V"' l'āāi t ke kti'ou 'ana i"ho ōke poo o ike leaikamahine ilalo, ninau j»iu 1» īoia: " ' ' vvvf "H«āha keia e mai nei |pbtv ok»n īei h«tu manw ilalot s * ! aela o Sāni]a\Vo3kekoa f tkoriWtiiiya «kau, a !a ilīoiia^ *>r«n niAkā, ata?la, Whi*TV ae ia ') la o koi'ia nīS% 1 E 4 » *e li» p.x> t»na, AV li«i»4 * ik i fe#t& makilahhu', x a } »kn hi. " . I . v "Ke kfttij trtfi Mka pOhafeu i'lii» 3 ka knn, k<s mai ta ka jp:*h6a r !ks lehna, & khua paha " i hanakalanī, ke ka«?Wfe!a ttiat nk + | pe'a o kakala o Kahiki? E Hioipo i ikamalan«l—o'. E ib? «%I«» aku. } hoi na maka ia tt\> ! *ai h»|Miboa? : ' j ' 'Peij|t 10 ka hoi, :: xrahi a kji , j kaahiae i pane mai ai me ka hīklJ aw ka puiwa t\o ivoi. "]Jf rsrnhie aha ia hoi kek a ?akou € hpo : iuihu nvai »et? Maii« jv.ii* »aina ka ko iuaui e luKHnanalo' ai>* _ ? no kou hoi sna mai m<it. I£ . I »rta ok i n* QiakBii«mtiSi;s; - mai.e ikt* ta oe? Aka, e w*k*e au «; uaiwu ,E«ah» f a" k» k-o o ke koi e k^iii.Jk^}v j : k