Ke Aloha Aina, Volume XV, Number 9, 4 March 1911 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA.MAHIAI. KA HI'APAI'OLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului. [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA.MAHIAI.

KA HI'APAI'OLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului.

r !,, liko ao k no na poe vi > iliiko o bal« 5 keia 'n Pnne aku In hoi oK; ma \ . liini: ' ! K. K-h<? lileo ne la no kakou ; j P ka ninnu j»'*o i u : 5 akn ne ■ Ke hooia mai n> i oia i • i p.uuu no i lawe aku i ka moo j : in.i ,1 nnho ika 'ūiiu o ltelaj 1 'iiku, nela'la, ho mos\ nv . h. inv,>u.i ke'n i pīli ponoi lo a , k>i'..i<*>«lsi»krtotiialsikn. Aka' i ■ . o »in!\u i koe: a i loaa ' .aia, i'ihna, e k.i vi pH no j ' ~io wa!fi aku, e ike i kuu j K, o Kuknoo! E Kuka! i : - k« ino.i o koia bu r,., 1 Tīc kane anei; he wahino !>hu ;i ht u n<> kanwila, ku'i lon J; .> ka hokil', •» ia wa i kani niai ai j k:ilii l-?o oli a ka lealea kuna e>-: ' ; ■ "i> Hunioa wnhine* o Nuunua Ku-koi-hna, OMi hani Nau mnnoanoa o Ku.\iho !:ini ī t\iliuli, ■1.1:0, eleele, panopano, lnni, \ hanoiani, o Kaiuehaikana; < • \-!t:ohfiiknn<i, akoa o Kanakah', :ki mui, ike ōki lani o Tla : - j M lo i.ka honpo, liuhu li!) pnna i !na, ' - } : kii mokn o liiia, o Ah\i a T,na i noho i Wauwau, I < ine r.ku;i, wahine a M'akoa. j !!.nmu>s, wahino o Ka'ihi o Kooiau,

n•. no i Kalihi, i kapa, ika Iih 1 hhi o Laumiha; y h' i ka ulu, he nlu ia; n ■ ī'ln, o pahuAilu, o liui u T u h\ ni'?;'- j *' T imio.i mn alwaiwa ko'n, ; - i—!r»! '! !ono <r—c, e Knm.v?" 'Aola; a'a «ineai koe," wahi a | K i ini-a-ka-Mahiai i hoopuka «e ai i iennn oklo: "Ua m«opopo ae la * ;i kakon a pau, o Hauniea. keia k;u ,iO)i pan-lau-1 o Koolau n"i. O ke j ku;m\ keia ona Ku, ona Kania a iiif na Kane. E pii vpak no no au 0 ' <.ao. n i ninlin ia niai, o'aiho s:i; •naliu ole ia mai no !»oi, o?a iho 1 i n>, ku ae no o koa-kai noi a hnl r !' * tn.i no i kai noi. , i 1 ■ ko ia oei iho la no ia hi : ' <w i A<>lo i fctao, holo ana keia ' a au akula keiu i ke ka] < aikalw» a pae no hoi ioa kela Avtenoiemo ia miki ana ''■;■■• 3 ; a i3i?', !iwa iw keīa inka o ' 1 '.'m palah-ilaha» Aka)ii ka ia ' kik >o; a'ua ka ia noi kikoa, a : : no hoi kauni :v puohu wale 0 n-»i msn ka-iua wawae, hooa ■m i k<M;\ nialalo pono oke kumn o ! t!ku-HHli. ... | Aia ka punoliu ul» ko po'i iho !a | ;.:nu ponoo ka p'iko oka pali. līo | • ■ 'on.i< no hoi e pipio ana mawaho | ... v., h.i o koki<l.i iir..i i ka nnoano i < i Ke-a-like o ua pali u"i. ] Keni ae la km ia Knkaoiiilaka { ■ i.apai ao iaia n hoea i.Jka wah.a o ; ■ ai'.u, «i:\ hii.huiU ana ke ahi, k.l 10 '*•kl h« k"". P •<• ;'.r:i Uo oli mailu<M nts*i oka p..1•, | " h hoi' i kana mai o v.a mai- • • I V Ka—ni\! F Kama, !uair V:<-: o—u! * 1 ":ani*walf nt i o'u o Kahohkuhi. i Honioha wa'o ki 5 Hooia 5 ka mah'o; K:i hahnlia <> ka nmka <> ko kau■\loh.i o'u makua \ Kanohoa, K.i ! »(i o fea pn kulolia i ko «tiu. i a okioki-a, p kn ua ko ko'a o Hi < \i; Iwwal o i k< k.»i ia—

> I-olii' ;:iai h 0 Kin a a 1 i MT])!, i ki-i« leo kan a!uh;i o Wia kuika maliino, V uwe mai ana- F h. i'i.' mai ana no hoi kana lei, ua knawa ]« o Kanapn, he moknpnni ■ kai, li'i lil , i ;i t o 1 hr k*- 17 ī ii u ua kaawr.le ka inakua "(ka papa) mai >".,ia keiki mai, ia \va i kulop iho ai ko .Kama-a-ka-Mahiai poo ilalo, a uwti i.ho ]a oia no kona ike ole inn maka o kana lei aloha. A oiai ua eu uoi a ka ikaīka a ine ke ' 'koiue' uwe ana, aia hoi, pa-e !iou | im ka !eo o kana kaikama I hine uia ke oli no, penei: ! Ke inve ffis i ! a ka ohialu-aukua. i ke anu, ' i Helelei na waimaka a ka ua Apuakpa, Ke holoi la i oho oka maliiki, Ua hannpa wale i ke aloha i kā ehu |. ' kai » .. •. ' ■ ■ i I ka Uaiia ana mai, koawale ka Malanai, Kaawale ka pili aloha nie ka makun-, He niakua, he keiki na ka ua hoI lio, I I hoopumehana 1 ,ka poli o ka [ innuu—e | Aloha kaua —o**- ! I keia mole hope'a kana k i alohn | i mni ai iain k mnopopo loa ilio' |la i-ua>?uen mi o ka ikaika a o ke pookola lwi o ke koa, ua hoole nna' la kana 3«i hulu niūi, aole oia (Kama-a-ka-M&hiai) e ike aku i ua jei maipo nei ana, nohila, hiolo flrt> la kona mau waimaka e hoopulu •elo ana i kona mau papalina. Alaila, pnno ae 1a o Kama-a-ka-Mahiai; "Aloha nohoi paha kakoa. I pii mai la ka makua la, e ike ia6e e ke keiki, eia ka auauei' aole a%« ike ana ia oo e ke keiki. Uft manao loa mai nei keia o ks« ike he maka a he makn, o kuu lei hulu, haalele aku nei au i ko makuahine, 'ko knpuna'.ane a me ka lehukliu'o knun a pnu, a pii hookahi mai !a au e fce keiki i k< i>i loa. Ke hoike noi oe e kuu h i| o oe ke he!o ae' ana e iko m'u i kai oAU 10. XoUi ja, ko hoi nei, a nau no ia e Kahtlt'luilatii, e imiao ia'u me ko makuahiiie a uie ou kini le!iulehu a >>" ■ 4 pau.-' "E kuhi ana au he mea okoa aku kou moa nana i lawe a noho i ka iu

0 na Pali HauUuli o Koolau oei, a 1 ke alo ho! e ba!iu an.a i n« ko'a mokumrku o īīeei.i, i ka h/ikii :i:i mai a ko k:ii i ni inoku mnnn, eia ka, o ka ū> ponoi ik> ia o Kuk»ooKukaohialaka. Pau koia ui:m elelo a Kaaia-a-ku-Mahiai, o konahiili lui ni.ii !a iutia, mo ka mnopopo 010 iaia o ki mana wa e ilio mnl ai ko kaikamnhine no k:i iko ani\ i:\i:i, o like me knna o ka hookaunu wale ana ao r<o. A iaia i hoi mai ai, ia w» i lohe ae ai oia i ko kani ana mai o kekahi ieo kantM.iiao mailuna nun o Luhiku ku«itiwi: •Ko ho —i !a! Ko ho —i la o —o! j Nana ia m ii rui ohu kakikepa o na ; pali; | Heoionoia mai o ka leo o na mnnu, '. A i'ka 100 ka hoi o ka pololei kua j «iauna, Hoea ak« o K.t]u l<>ktilani. i - Mab|>opa'iho la i.i Knnia-a-k;»-Ma ! hiiu, o na inmilona lum km ana e ■ ike mai ai ho ka hoea ana'ku o" le* j Kmoolo no ia hoi ! ana oini Mahiai a hooß.| i k<* knla o Arlolo, kahi hoi 1 ku a 5! nn hnl? o Olop:ina a mo naMii a p-i 1 t noho pu nio SA. laia noi no a noho i kē alo o KeoholupaUipii. nt j nau koko mū la ka waiimt> ia»a: j Pohoa kan htuvkai e ke kano? t'a ( ik« r.k\i nei no'-n:;e paha oe i ka lei a kaua?" | IToo!o nk« la k.'ia, nu-ka oltOo' :»mvku: "0 ka Ivo k:.Y. « , ho ' ulo k.i iko aku i na mak s V o u« lo 1 noi a kaua: a tv.c ia iko oU- no o'u , !a iAt«, a hoi mni !:». Aka, o ike I aku an:t no nao kakou a pau isn?B. | l k.'ia auwiua !a paha. a i oio, v ka j kahl.ik.i pa'iu o ka h opopo. T T a | U,k. ; ..?:<! n ua !oi noi a kaila i j n.i !ioai!or a o kona hooa ana mai i. jsai oei Ku mna: e ««>e roai ka vhu m.u iu'ea :ui o na kuahiwi, | paa ua kualon?, a hahipaa ia Alele noi a pau. tv« 'lua: o loho aku ana | kukou i kr kani pW ÜbU n:s< » na

i maini » uka o i)a p i'li. Ke kolu: e | loiio ;tku. svn& unhopo | ku kani apa.a m ka leO p !ka j>ololei kuamauna. A mafibpe ' iho oia manawa, hoda mai ua kama nei a kaua." MiHope iho o keīh. mau OMO a Knmn-a-ka-MiAiai, ticle akn'la ih .iiwu a p.ui, hoi mai' la a I-auliale, i kamau wahi ai i.ho-la. A p:uijca s.i ana, ninau hoo*woe'akula oin sn'lta oia hni kahi | hp.aai ho ileoliīlie a niai Puna: | "Pehea lf>-ia aina o kako'.i?' 7 Pane J fto ua eiuu nei a 1/1k "Heaha siua nei h.n ko aiiia 1 , ' He maikai ka ain-,1, Ē kala au i ik<| ai 'i ka maika o keia aina. I Puni no an ike ihō" la i k'a eani o ftei : aina; ano ia nani a'u i ike a i kamaaina ai, oia keia nui kino i sur mai la i ke kai a noho i ke alo'o Keoholupalapa." I ka hele ana a aui ka la, - ua ikē | ia »ku la eko Kaihil po<> ka &o ! j mai o kn ohu a 1110 ka noe l ilio ma J kawalw m ū ai a ponli pu, 0 Koolavi j a puni. A iloko ō keia wa aka i ohu mo ka noe 0 po'pu aii;> m.iluna 0 ka ftina, ole hiU ana ke kani a na ! manu a pui 0 ka naholo., aua Hiki 1 j no paha ke oleloia .ao, ua like lakou | j mo ua hoku 0 hooMani ana ma na • . eheu 0 ko kakaliiaka i ko 19.W1 , haku ihiihi !oa. . j A pau k<;ia ttjau me* v ia wa i 10l 0 ( iaak«i ai ka k*y o ka pololei kani j kuainauna y ho )ku'j pau mai aqaL : kanakani. A i ka pau an£,oke j kajū ana mai aka polol-'i kani kua ' maana, ia wa i raa6 ae ai ka j0 ka ohu a īno ka noe 1 ;. ia wa" 1 ike ia aku ai 0 Kahelekoīani, ku Ui o !na Paii Hmiiuii o Koohm e noho ; mai ana malun\ 0 ka cht'U o ki'kahi ! manu nuh | He m:iu iwiloi paha ke kaawale j mai ka hale aku oJsona mau luaui, . (Kama-a-ka-Mahīai a me Keoholu ( palupa) emi iho la ua manu nei ila jlo a kokoko pili iks lionua. A ia j wa i hooholo' m,.i ai ka « hou akau o j ua iianu noi maluna 0 ka "honua, a , hoea ka lihi clunf 4ka puka 0 ka | hale. Maluna g koia eheu i hele !mai ai ua Unu-i o na Pali Hauliali o na Koolan, me kona nani rtni, , kft ui, ka'hanohano a mo ka ihiihi | !atina ole. a komo iloko 0 ka hale. | Hele pololei akn la no na. kal'ka- ! mahine neī'a nōlio āftft i "ke alo 'po f noi b kona Inaui maleuakane, Kntna ; -.v-ka-\ffth?a;, ao ka wa ia i ol<> ae ' a a uwe pilm aloha an& Inaui, ke | kiipnnakaue, na m-kua a me ka fe ! hu>ehu a pnu. A phu ka uwe »na fawe ka ike aloha ana ma\vaeßa o i Kama-a-ka-MKlnai m» me ka ls»ua ikaiknmahine, ua«jK>ho nanoa wale ! aku la uoua hiwahiwmei -a ka nani Ime ka ohf.na. K like no hoi i mea maa nmu i na maknahine pna- ! kw keiki i nakiwiile loihi na j m*muli oka noho ana ilbko o na | halekula hanai, a akahi no ka ike j [ hou, oia hoi, ka nīili no 1 ,ka nepu ! nepvt maikai o ki> kino o ke ke'iki, |ka mohala inaika'i o na maka, a i p«la no o Keoliolupalupa e. mili. nei ' i kana lei hulu mamo. j .Aoie i pau.