Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 36, 9 September 1911 — MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA. MAHIAI. KA HI'APAI'OLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului. [ARTICLE]

MOOLELO HOONAUE PUUWAI NO KAMA. A.KA. MAHIAI.

KA HI'APAI'OLE O KA IKAIKA O KE Kai Huki Hee Nehu o Ka hului.

\ Aiaila* pane aku la o Kaaeamoku i ua w&hi kanaka malihini nei i ka olelo Koa ak\i: "Aole io no ow'au o Kama-a-ka-Mahi&i Aka, he keiki au nana. Ua hiiki ho ia'u ke hooia aku imua oa, «a like a like no ko Kama-a-ka-Ma hiai ikaikii e like me ko'u nei ko kana keiki." Naoa mai 1» kahi kanak» malihi ni ia Kaaeamoku me ka hoike ana mai o kona mau heleb«>leria i ke kanaiua nui, a mahope olelo mai la oia: "Iluna ao ka omaka>ai a ka ua, waele & no ke pulu. Nolaila, i kahi e no ka hoa paio, aohe hewa « ko f u nlnau ana aku ia oe, e fca hua mailoko mai o Kama-a-ka Mahiai, oia hui, he ikaika no kou e nahn ai Ata'u<pohaka a-la ke hanwi «ku i s o«, oau e wawahi mai me kou mau limaponoi?" **0 ka hoao no hov paha ka laau lapaau e ikoa ai ka oiaio o ka*u ka eua," wahi a Kaaeamokn: "Au hea ua pohaku a-Ja nei au i mako make ai na'u e wavrahi aku ree kuu lim&? n Kalowale aku la ua wahi kanaka nei, a liulin ia nalo ana aku ona, hot?a mai ana oia me kekahi pohak*\ī a-la nui. Oia linnlina tuai la no hoi o ka a-i o ua wāhi kanaka noi, »a ka auamo an.\ māi i ua pt)haku nei a halulu ana īua lia wawae o Kaaeamoku, me ka poha pu ana ae okonaleo: * "A! Eia iHo ka iki a-!a o Nii hau, e kumnmn ai ko ikaika p keiki a Kama'a-kn-Mahiai. O —i» jiki ia iho ana ko ikaika ? kuu po haku." "0 ka pohaku iho U keva au <? \jv i manao a\ o kuu lua aoh? he kavaka o Kiihau <} ds;aoka si a lilo v lehu noi pohaku he keu no kanaka ikaika o?o a ao Kiihau. Au<*, nsuu uw ihu e noi wahi 'Siihau,' ,, .1* w* SaUu aku 1a o i ua xvaW pohaTcn_vu v t a k*ol;vi:\ »<v Wle o tsa pohaku s-k nei a nalowalo ilokoo ko aouli, a ia hstuSe ana iho ua hopu ae la na keiki nrī o T*una, a <omi ;a iho, p lik® m<*k* lomiia «na o ka poke oio Akahi npi>>, a v k* W t> k» wpiki WA o [b w* Knawkmoku tvel % w\ iho

hfa ia, e īike me ka pohaku f Aīaila, ninau akū Ia o Kaaea ! mo*a ! aa wahi kanaka Ni>baa nel: "Pehea iho la fco poliaku e ka Nii h&u? Ua ike mai la ou mau waka nnluleai i fce okaoka ana !ho 114,l l4 , P 31lie me lTe wa!>i puhnl?..i kāmalii waletTo keia a\i 1 lioao raiī iiei i kuu X e'a lea'u ia oo e'ka mai JT»ih*u tt»ai: nolio a ktī ia K*tna-a-k®-Mahiai, kuh makuaka'ne, owau kau « lawe akii i Niihau no ka fea kaka. ana me k'e kanaka a poe kaha ka paba na lakou e hoop'likia la i ko oukon aiiia. Ti iko rrtai la no oe'i ka Utialfi iki o ktm ikaika, a e hoomanao iho oe he nui alni kmi ikaika 5 koe, A eia k«kahi a'u e hō iks aku īa oe, inā he kupu* ?a poo : makaha e kipi ?a ! ko oukou aina , ' alaila, he kupaA no aū." Ae mai la ua'wahī ēlele nd i hoo ' unaia mai ai uiai Niihau mai, e holo o Kaaeamokn me ia. I kf U wa huli mai la o Kd.'«oaraoku a ka mailio msi !a i kona p<w kanakA a me ka lehnlohu no hoi a pau i ha hai akn iaia: " *'IE na I&nakOi*u, ¥a pōē i an pu mhi me a'ū i ns k#t : ewnīu. maī 1 Hav?ftii m«i a hoea f Kaual *& pe& pu hoi me na makaaīiiaua o knu kupunakiine, eia au "ke Kele*"* Niihau no ke kinai ana j ke kipii o ka aina/nolaila, e hoi Jiou onkou* ihope. Ua pau keia huakai kaahele a'u ia Kauai aei." Pau no keia mau olelo a " Kaāēā moku, o kona wa no fa i' kau "m ai īluna o ka waa me kahi ekle. Tā Tva olelo mai la ua kwkī pukonako na~nei a Kama-a ka-Mahiai i kahi elele: J "E moe oe ilalo o ka waa o kaua a na'u e hoe i pae koke kaua i Ka uai. Aka, e ninau aku nae au 'a oe, -owai ke awa e pae ai ko*kaua wahi waa?"' - -- Pane mai la ua wahi elele "nef:" "O Halalii ke awa pse. Aka, aole w a hoe, na'u no ia hanu. He'e no hoi paha a ku ka Ia i Lehua> pae no hoi kaua ilaiia, A ka 1a ipopo hana aku oe i kau hana, oia sa la okoa. He elua no keia mau kanaka e makaha nei i ko niakou aina. Ua heie naakou a maka'u me ka weliweli, a ua piliaiku ka oohoana." Olelo aku la Loi o Kaaeamoku i ua wahi kanaka nei: I 'Aole pela. Ina au e ae aka aoa i kau i olelo m&i la, hele loa kana ī kau wahi o ka apa. 0 ko'u make« make e p&e kok? kaua i Nūiiau ma ba wa e imo iho ai ou ūa&u noaka e naiia mai nei a ae. I pae aku no iw o* kaua, hahtvu no kaua o ka ikaika. Nolaila, e hnolohe oe i ka'u, Naua mai la ua wahi faui;ika Niihau nei ia Kaaeam >ku, oiai ho' koua heleLielena e huiko ana i ke kiihaha a me ke kamloa e onioui aua iioko o koua puniu poo no ko. ano hoopahaokao a hookamehai o ua olelo & ke keiki malihini. No ka hamama mot\alu uunui aku o na maka o ua wahi Kolea-nui-mnka-ukai iiei, olrlo aku la ka eueu a pu konakoaa o Keaau i ka i ana aku: "Ke ike ako la au ma ka- numii o kou ißi»u onohi naaka e nana mai nei, un komohia ke kanahia iloko oo no ka'u mau olelo ī ho>'pukaaVu aei imua o«. Auhe* oe, Kihi l<m kaua i nei hoft{vuj\a wah- iho uo au. Mo* ou nwi maka, o %ku e a'u," M* ka man&wa i hoopuka alu> i na huaololo hope, u* Hk« ka halnlu o kona me ko k* h«kiti $ he me* p« i» o ua wa'ii Ff«k» t*\ il*h> o k» rwi. He poha ana o keknhi viua, me h»'t lnn Ic»k«hi mn i k* wn k*ikoo uai, ioh« ana qa wahi uMika-ukai nei i ke kahes iho a lvM««uiioku iaiA, i ka i *n* iho: * " af p»ha oe * k* onei' wahi. kana 1 ko «mi Wa ?a ka«a Nhn*** 4 . Ak suf> U d a ku-a-knal n? h» ki>na limi i kv\na w.au mskn, & \ pow> loa sna ao o ?v «aat; n-.a* iko iku la~ lal K|3»

lii k| awa a I&aa i pae &ka ai, alaiia* mai la aa wahi kamaaina oei: ''iie feeu w k» nui ikaika e nmkatiftka pohi ana, j fae haiulu ana j» he uinā ,ana & feft'u meai lohe, eia ka. aa pae mai n|i kaua ;i N iiha»-msi. a kaua i pae mai te, a o ko'u keia.'' * ■ «/i Me ka eleu nui, lele iUta la euea nei o Keanu, ana V puai j kaiiaone, alaīU, huli ,mai ia a oinau i koaa w&hi. kamaaīna: "K! : Aubea.ua naau kanaka ikaika ale njp.i o ko oukpu wa]i.i „ "Aia iaua ma keia hu!i o Niihau s»t , Oi« hoi ka h? l ' e nana ana ia Kauia,. Aoka irHj| no > makoa nei," a. kaHi ūna i pane.ai?ijii... , "He naau kanAka. ikaika io * Ufl? " " * ' Pahapaha mai U no waM Koiea* nai-naaka-nkai i fcrolete s> loa mai: *j - : -~i "He ikai ka keia i lialawai aku <*. A p hoploh^^. -* $ a m«kam e<», makua ole .o po.i|Jn ulei t»akoh» hēnaa, £ lele. j «»4?iaAPs.i iaianl^ pftli ke kua w !« U_ po«h]»%,. pu<s¥ līil)! >pah» i ka, lewa» lek l oppapeft ka, ?an~ *? VlF> )mh k» o^e ; jau ? i( m »«kua nei t o% ,®aq^ * | k£ B!Q vale no. ko' k§. toi»ma.Da anp a Lima i ksfei ipaj]e a-W^ »^ ; ,BĪ|S», V n^: ku S2i*i laaq, ehma ar«f; iaa hl%u wCc2 raa*} *na a mo'a pu j&q he mea pukui* » ke *-!»&«* iiehu, hb » kaoi ta% o»sMi w}|.iK 9. |a mo'a papaa ka hoa psio, He mnkīi waiie ao ka hoa paio w U«a, m kaiua a pau, . - "£ imo ka maka, e bo«?v ka m>ika, e m&kp; e kunpu ke poo, « niake; e muki ka waha, e mak«- & Q«i ke kino, e makf.; a.he jnake aaa n& ««hi & pau o nei maa kiT5« r Oia ka'u e aloha .«ē e ka opio. "Oiai, Īa k*aa i hefe mai nei ia oei, ?tohe a'n wahi"iHe« o k> ike ana, e paa &$a ma bo I|{Ss 3* ke &UQ hoi, sss^ ttiaia&a, ua makauiau 0« pje kekas| &!««: « »«iU»« *ku a> i, ap uiau paio, aiawalw ae o koii «inu jbsui|- ' OUMM&HUU" ; .£g "JUtiwa oe e u«aujoku i aku ai u» ana i ka»^» o aa ano i io 3a u o &uak,i au i k;i ae uel j& ka,-Mihiai. kuu ty«m oia J»oi»,i_k.a uiuoki naa no o k$ imp«isV makehewii pafu. ke Afta'p^S ookx.i : u ¥ 1 p€k.aku« Jf*\w>a)§ks wile r ft . hoi ka n&ka ikaika aā 0 oukon. e,abkai aku oe 5. hoe%, i e halawai ai aiv t?«? i*«a» a »«UJCīU, n»h* pahA k !sna a'a ahuī "" kann i Pnna, i ho* i Pxsns, a i <jplf Ptins. He ae no kan*sna i ka pala aU i k» ha!*/* ■??» iw keikl aH <v Pou* k* cM<\ « OiA « *" k ihi * h»U\v»i*M ojt n* K ««. l*«a * «$» h s ~ auaua »ku t\o .w o *WhiljeV iuūmakaukai ««i u>a.!«us, « aku nohoi o Kaa**,«GK*k« R«>e wiki tvi k kok? aiu aku ma k« k&hi Jiwe* «na UiU p« N WkaK **&i obiua. M p*nf bs| " i Va nsi?; k.ei »c *a» $Tlte »k u an \ o» «)HU k»H*k'ii inn, * *« \a t»<* āku #> k ks*u i*swfc>/ v i p«n» ♦kft ai o ->kv, "k* ikeoH »*fc*|U|# t^i 4 <» k<Hi ** in *k& % ki\ iiMUi o 'au*, x aiu, vxs pe|p .* "Hc \m\ |«|** i »;a; >.ut, h& o.\u. \Aole \ J s 3 s.-~.- V