Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 41, 11 October 1911 — He Moolelo Hawaii Nani No KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi. A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUKALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna [ARTICLE]

He Moolelo Hawaii Nani No KEKALUKALUOKEWA. Ke Aikane PUNAHELE A KAUAKAHIALII. A O KA Mea Nana ka Ohe o Kanikawi. A NONA HOI Ke Kaikuahine o Kahalelehua. A O KEKALUKALUOKEWA Ka Mea Nona ke Kaikaina Ilio o Kekalukaluka. o. Puna

i[ , ;. r . , i phn koia mau olelo n ! , , \onrt bufeiuiftftp, O bn * 'io n\ Irb» i ka wawa uir l - V. k ihi leo hao pilia , ilini.) makApukn po \ WA I nana ako aliioima kn p\)h\, e n.'i «ihoo k*kahi riio I-., ~ . L v..c. A he _ku no hol ikn kona mi\u ano a u •;, k.o oia wa ku-wo nna ka leo k-th:i iki oka uha 11. ■ , IVi ; ko -Ana iho oua mauii nei o Q pi , . i,t ika iho eku ana fflii j., v i k i liale, ua alnii nkn i a k .ana no ke kukulu e hoea a ; ;U : opilukao la wa no hoi, j 0 i„-•.:* k M:ilio a me Halaani W ; 1 V-* wahine, i» kahoa r ,: : '••"•). i'pi ka-1.0a —p! Ha«» : H >« rs<\ ke poo o na fj-i - • ■■■"V! ka inoa a kaua i lohe ; a ,■' limaka hehihelu, ka nu: \ i ka nhane o Openkua i! .V -> k ••• waha. A pela iho la i n-1, i na ole ai o Opeakua. i t mn ka kaii-i nana ana o kn'.ī i īk.i heluhelu, ia Opoa i:if kaua a nana aku ia ' ,r-va; ma. ■ s. v '.nokena i hoi akn ai jv- , . 'i il". in wi i oU4o 5i.. : :.■. :K:>vvai ika i ana n?ai, "}F )v, »>aba ko'o naaiipo i k' "i lī-is?aniani. Ē 1;;;:: i i l , e pono ana 3a hoi k u 'i > ana, eia ka auanei, e liH- i ke au a ka* hewahewa Ao : ." :■■! li Mne heww a lohe mai i k**:;'o. A oiai, oko'u hnnau mnli poau: .wu uo ka wahine ake alii m;i .• Kii'i.'ii, ua lnki no. īna he aku kaua e pili ai kona j k*;: •. ; !.i < ko kakou kil no ia e ka- • n ~ lv< kalukaluokewa i kano I •'•'. < ;"u. Aka, «k ko'u muli no| . ! ;m hoi iaH»*aohi e hele ) nui ;;.i posii ju>i o Aohe no f wo-k.'u ke kane na'ū no. "N l '.i!:), e o'u mAU pokii aloha, i \-.m :»«• la no ka kakou makaikai . r.\ hana o keia wa. , Ua ike ii lii : • kakeku i k* make ana o ke ;an:i-;.i ;kaika o Opihikao. A ua

I " 1 nt'ka make ana oia koloh« - 5 1 .i M ale. Ē hoi kakou, Aia m ; ,i ki>koke aku i kA wa e hoao - Kuikwua pokii okakoa, alaila, «'••'ii mai kako,u." :ranao keia ia Kaha- • a me kona kaiknaana. ' • ■ i Kauoha iho ai o Kahalao•i'iu ia Kihanuiluiuiooku, ?! { '' '• akn ialakou iuka o Paliuli. : '' • mu oa ka makani a mao ks i • ■• i • uka o ka nah«>k, ■ -■ 1 ! < ikaWßi a ase na aikane ' 1 " l'.-.Muli. | ! > wii ol»Mo mai lap Kshssiaoina- '■ H'■» Kihanwlmimokn i ka i ] a!i;> penei: ***✓ • i ihu oe' a koa manawa « ike • s wa ia « hoao t«aoli ai na 1 • ( kou \vh ia e kii '%»at «i ia ma-< • ' iaw* aku oo ia makoii no ka? • K<r,au. ? ? | no noiitttau olelo a Kah»U- ; •■•■nn i, <i ka uaknw\!e akn la no ! •'i Kihiunululumoku tla hoi akn I " > =>ia i koua wahi noho, oia ho» Ha kiowai kria ! H|i uikn Hivi o PaliuH . A vra olelo j ! ■• 11 na aaio o keia muliwai, oia ■ niau kap*, na p«ohumuia ine j ->* Miaku a me ua iliili onionio o i ■ ' waihimluu i iike U\a me ko ke! Aia hoi maloko o ka ihi- j 'nw.ii, e moe ai ua Kihanuilulu- * •••«« -u-A, be £usu |X>h»ko anaptf.a * * 9 ;tk) m w . ->! * f 1

olinol'no o ka La ka hwlali. K ulu ana ma ivv kapa o ua mnliwai n:i kuniu !vluiakca a lehua ula, na kuniu vihia nani, nahawano a nio kekahi /nau kuaiuhiiu muū e ae o ka \va» lipohpo, Aia m \ ?>a ]«]a o j keia mau kiimuUiHU e luluoii aōa j na Uiinii hulu omaoman, j elt-ele, panio a ano e ae he noi, me k'. k:mi oi<; h.ila mau ana 0 j ko lakou m.in leo. | Ika hooa ana o Kihanuilulumoku [ i ko:ia wahi, ua noho iho la oia 'a | hiki ika manawa an* i ike ai, ua kokoke loa kawa, e hoao ai o Ke- | kaluokewa a me Laielnhelohe, o J kona wa ia i ki? mai ai i kana poe I moopona, e like rae ke kauoha i | haawiia aku iaia. | Ia Kihanuilulnmoku i hoomaka i mai ai e kii mai i kana poe moopui oa, okaWa ia i haukawewe iho ai na kuina liekili ma ka lewa lani, i me ka huila aoa iho o ka uwila. j Amaia wa hookahi no hoi i ole lo aku ai o Maiio ia Halaaniani kona kaikunane, i ka i ana aky; "līa hoea niai la ka wa e lilo .ii o Laielohelohe ia oe. O keia u'ia me nei hekili a kana e ike nei a e lohe nei hoi, no Kihanuilulumnkn ia maa hiai|ona, ka mjo aikanaka o uka o PalioH, Aia a pan keia k«- I ina hekiH me nei niau oiapa ana a kn uwila, alaila, e mai ana ka noe malnna o ka aina, ikuwa ka "fr-o ona manu. oka mua ia oka ikuwa ana o ka leo o na mann. Aia J a koikoi ae ka helii paa ana a ka noe, ahe manawa pokole mahope iho, e po'i hou inai ana no ka doe maluua o ka aina." Pela o Malio i hoomau aku ai i k:t hoakaka ana i ni hoailona a pau a Waka i hoike mua ai ia Kekalū* kalnokewa i "ka la inamua iho, a o ke pani oka Malio man olelo o ka hoopuka ana akivr ke ka?kunafie, oia keia: "Aia jf lohe aku kaua i ka alapi" n( kilpinai mai o na leo o na iiwipolena, oia ko'u wa e hoonna aktt ai ia oe iloko oka punohu ota. ' A hoea oo i kai o Keaau, oia ka wa e ikwwa ai na l«#o o na kahnli o ka waokele, a oia' kou manawa e kau pu ai me ko wahine me Laielohelohe iluna oka eheo ona manu. A

loia ka wa e hoaa ai n Kflkalukaokfwa a me kona wahikaiknahine a ka hookano nni avslp. N.m e kuu kai j kunane e olokaa ka 'ulu ia kahua (loa." * i ( A i* pau ana ap no o ka* Malio ! 01010 ana, ia wa ; T paii ai ka oiapa ! nna a ka uwila a mo kf kuM anft Ika-hekili, ia wa ! uhi mai ai ka noo rM> uka nini o Paliuli a hopa i ! IkaioKoaan. Poipn kaoljoa ana i! I k*> kaha o Kfanu. Aole hoi i liuliu ! | mahope iho oia uhi ana mai a ka ' ! noe, ikuwa aua ka !on o ua niatui. ! Oia kani hoi oia mau 100 manu a j hookuu, ua "lai'po lna" iho-ia ia ! wa, koe no nao ke anu huMhn'i a ! ka uhiwai e po*i po ana maluna o J ka iii honna, e nnke ana i k ft ioiiai ! ki i n« kini aioh» o ka aina. f I kfcis* wa iho !a i hwa &o *i o t KihahMumoku i kahi o Laialkawai ! ma w noho ana, a ua puni hoi kona i ktno i kf anwnne, » o ka anaanapa I hulali o kona inau unahi a hot!>a i | ke a!o, m« hv mau aiohi anapa ana i Ja o na pohaku a nani loa S o k#ia au a kakou e ike noi. i AlaiU, hoiu» hou ana ka Jeo o na I nmm, a o ka ia o ka naanawa o ! ka ikuwA aua o ks !oo A na i A ia vva i pii ai ka ohu mai kai akt! ! noi o Ko*au a ulvi iluna o k* kua ! ,■» M*hnakon. Ao!o no hoi i ' t! '' "w hooani i»,

K-a ohu uka mai a paa hou o kai o Jyeaau. Ao ke ka.ni ke'uke'n iho la no ia o ka leo 5 ka alae, ahoo I n°iif"ip ,m:i ka Ipo o ka ewaewaiki. ī k;i ld!it» ana o Kokahikiluokewa a ka ka wa īa i haalele' i iho ai n ;( alii nei o Knuai ia loko o j Lii l»alo. Puka ,aku ja oia. mailoko I aku o kpna hale a'kh ana 'm&wahn I ! o ka ahA-kanaka ,' ma kahi kaawale I I mai ka aha-kanuka aku. j ..I keia wa nct h.oi i kuu mai _ai o Kihaanilulumoku i kooa; sWn iwa- , ho r i wahi e noho Iho ai o Laieika- ! i wai ,me kann mau aLĪkaiie aloha. A i j ia*wa i hookuo* loa mai ai ūa moo «vtiweli uei o >fuliwaio]ena a pan pono ka loa o kona aleio, no kai o Keaau. Aia no kona kfno inka o Paiiuli, a o kona keia e haliha !i nei ī kann. maii palnma no ke ka- j

hna, e'hoao ai o Kekalukalookewā' me LaieloheloKe., ' Tīa llke kā nolu i nolu a pahee oua aMō hei o Ttihanuilulumoku me kekahi 'nupa mo- ■ ena i hnliilii ia ifco f i n£ kapa o-u , .holowai o Puna, na ahu 'hinano > lupalu, a maluna l6a iho hoi na aha i manu, • Ta wa no i kupinai ae 'ai na leo o i na mnnu 00, aoka wa ia a Waka , 5 hooliftliu a i hoonaakaukan iho ai ia Laielohefohē, no kohs hoouna ' ana nAi iaia no kai o Keaan, e like me kana i hoike mua ma* i ai ia Kēkalukalaokewa. ■* Ama ia t manawa hookāhi no hoi i hoomai kaukau al o Keknluka!u-o-Puna iaia iho, no ka hele ana mai e ' knu i kana hoopai maluna o Hala- ■ aniani, ma ka wa a kona ka'kuahine e honuna m«i ai iaia no kai o Keaau, no ke kailiku ana ae ia Laie lohelohe a lilo mai kona kaikunāne mai. lTa hōomakaiīkau pu iho la (10 hoi ua eueu nei o Kanai, no ka hakaka ana me M"alio, i ! na oia keka hi e iho pn mai ana me kona kaiku nane me Halaaniani. Ma nei ko-wa o ka manawa i hoikeia ae 1«, ia wa i olelo mai ai o Halaaniani i kona kaikuahine ia i Mnlio: "Auhea oe-o kuu hanau mvia. Nau i waele o tnua, :a ns.'u hoi i hoopaa mai o hope o ko kaua uhaI natt ana mai e ko kaua luaui makuahine, eia ko'u manao e noi aku nei ia oe. "M,ū hoouua hookahi oe ia'u i kni o Keaau i keia la"o make arianer | au. Ua'ikenooee ko kaikuahine he holona' au ma na hana a pau no ke pale ana ia'u iho, ke hoea mai ka ino. Hole au i kua puni, hele pu no kaua, i loaa o oe ko'u puuho nua, oiai, ooe o kaua kai pau, papalua ma na hana a pau. "A ina gole oe e ae ma» ana i keia aaanao a'u i hoike aku la ia oe, alaila, e aho i kauhale nei au, lioo : pau i ko'u manao kii aku ia Laielo- ] helohe, A o kekahi a ? u e hoiko ] aku ia oe, e kuu hauau mua, e nana ! e mai 110 ee i ka pono a me ka pono ole o keia huaßai a kaua i kai o Keaau, no ke kii ana iā Laielohelo-' he i ko kuu makemake." ] Id wa i paae mai Malio i ke kaikunane. "Ua ae au i kou manao i hoike mai la, e iho pu a kaua i; kai o Keaau, i kokoke no ia o'u ia | oe, ai ka wa e poipo m;i ai kela ; wahi kaikamahine hookano, na'u j ia e pa'i aku i kooa poo, a vimene ■ wale iho no kona ihu. I A 0 kau hoī i hoohuoi mai la ia'u no ka holopono o keia' huakai ! a kaoa i kai o Keaau, a no ka Hlo } mai hoi o Laielohelohe ia oe, i Kai! aku au ia oe me ke kanalua; 010 6 ! kou kaikuahiiie aohe > akoa I ! maka heki nana e hoopa'oa mai i j jka kaua huakai. T T a kani mai lā ' j na leo leupinai o na manu 00, hoo ! | kahi a kaua leo e kali aku ai, oia| jka leo o na iuaau Iwiimakapolenh. 1 1K» lohe kaua ia maa leo, alaila, | komo kana iloko o ka punohu ula,! |a o Keaau ka paho hopn." v ! Aole i pau. j