Ke Aloha Aina, Volume XVI, Number 50, 16 December 1911 — HE MOOLELO WALOHIA. NO KA HOOILINA O KE KAKELA ANABELA. [ARTICLE]

HE MOOLELO WALOHIA. NO KA HOOILINA O KE KAKELA ANABELA.

; MOKUNAI. Ma k\ Hat.fkkaka. •• ; i- a ba!a nna akir oka 'po mo ; . , inaii iiana kamahao a oili mni ■.■> kakuna malaniakma o ka lu r -na oka ili honua, «ia hoi, e : L ina ka Lutanelft • Anahela Sai- ■ 'mioholo :ma maloko o kekalii ■.-. ; bihiko ia me na nani like ■ !' kīHiwolu ana na pakn Uhili ■ ; , ,'ka raa na pnka-aniani, a o na ■ ■ame ke pakrtukau ua okomo'm r ,. r.a niho elppani, ama kona man p -i:, ! u >i >> kan nna' na kii ohana o i:a tnmie la, : i k<> kanaka opio e holoholo ncj jij,- ho m«ia lae kali a«a oia 110 ka h ,';,i aiaī «> kekahi mea, he oiaio, na h, :vio mai la'keleahi pilka o'iia keeiv, l ;i a komo mai' fa he wahine aoo ] ; i ._' iiioīa iloko' 6- kekah'i aahu *itika ] k a ma kona'a-i'e-'lei ana oia ; ; ;i ,] : nmana. E kuu keiki, i hooho ae ai ka wa iiino :) me ka hulili ana ae o kona niuii :ika me ka h'anoli. Ua kuhi ar, aole an e ike hou aua ia oe, Ai', o kuu maiiia aloha o ka e!ua !;, , o na mahina mai ko'u haalele an;l iku i ke kahua hoolulu o ko'u 1 a hoea mai la i ka home w ' nko koa opio me kekulou innki'aku 1a i ka papali i makuahine. > ho la ka makuahine too ke uuna o kekahi noho pulu,' a ! v h>3 na hookaau olelo ana a ! k .i e pili ana i na la ana e : i ana me kona mau koa i >•... :;u kona makuahine e hauoli •ko o ka laua mau hookaau t *ua hw!V. !ftyla ka makua j i k\mallio āku || i ke keiki. 1 1 Umela Anahela Saila, kuu i. kimakahi ka liooil'ina. hoi o ke Knkela o Analiela. He manao ī - o ko'u oke kauoha ana aku e >e e hiki mai. Aia hoi iloko oi!a ktui hauoli a rae kuu manaola n:< no keo mau aku o ke Kakela Anahela. No keia mau olelo kuoo a ka mak'.iahine, tia ikeia aku la ka nnnak( a ana ae o ka helehelena o_ke ka\.'ka me ke pihoihoi nui, Tomj !omi ae la oiā i kona mau wananiaua lima he mea'la- ua opili i ke anu', alaila, haliu pono mai la na maka oua koa opio nei maluna o kona mama aloha a kamailio mai la.

Ma ka hoomaopopo ana aku i ke :ino o kau mnu olelo i kamailio mai nei, ua hiki loa ia'u ke hai mua ;iku no ia oe, he hana paakiki loa i u ka hooko ana aku i kou make- : ike. E noi mai i k»u mau mea n.m i makemake ai, a e hooko i no au, ina mnlmii o koia ili uli, malaio paha oVa papaku o noana a īluna pahao na aokaa. >■ wa, e hoao'no au e hooko, aka, Vou hoao ana e haawi mai ia'u i 'v::!i'me, a'u hoi e manaoio nei 6 ka v : nmoīi ia Hoko o koti puuw si i 'eaa he hooilina no ke Kakela Anaae ma i e kuu uiaku&hine owau hookahi ke kuleana e ';Otipniiopo»o nō ia ninau. , ī' kuu keiki, oia maoli k* tinj i >uo o'u.e wKK'lolii nei oka t> mare aoa oe i kou kaikuahine ia Kaloto, i man ai ka hoio an& o ka inoa o Ji?ai!a iwapna o ka uhana, aule liQi o malele wale ;iiiU iwaho. Ke liaawi aku nei au i na hoon ai kai ana he nui no kau wahine īnunao ai ua'u, aka, * kuu mama, j*U;) v,h> e palule koke mai ia'u, eae Aku au i kou uiauao, wahi a ke koa opio, Alaila, e Uoole uiai ana anei oe i ko'u make, \ punai ai ka makviauitje ?ue ka leookalakala. •E kuu m«n# 4 a«, oi» maoli no

ka iini iloko o kuu puuwai, aole no kona wāhine ui a waiwai ana he mea ia no'u e'hpopiH walo aku ai mahopeopa. E kon mama, ua lianauia mai no au me ka waiwai, a i nolaila, na lawa au m« ia ' pomaikai a kuu mau kupuna a me i ī kuu mnkua i haalnle iho ai mahop<> j nei no'u, a i wniwai hou aha aku ! ia a'u e aluna hou mai ai? J E kuu Hiila, e hoolohe mai, o ka \ wahiue a\i e haawi aku nei nau he wahine ia i aelikeia e kou makua. | hiue nei, aole o'u makeoiake e hoo j kuu aku ia oe e hopu hewa oe i ke kalii wahine hana keaka e liko me kekahi i.uau kaukaualii opio a niau kanaka opio koikoi e nei 1 ka pulima o kela wahi walūne hana keaka nona ka inoa o Vivia. Aole ke kanaka opio \ekerou aku, aka, kulou iho la kona poo ilalo, me he m°a I;i, ua loaa pono aku 1 a oia i keia mau mamala olelo a kona uiakuaiiine, oiai, ke ikeia akn la kona helehoiena ua helfc a kunahihi e like nio ke kanaka i hoomailoia e ka maM maluna o kahi moe no na mahina loihi. No keia noh<> hamau o ke koa opio, ua hoomau hou mai la oia i ke kamailio ana me ke okalakala i ka i ana mai.

He kuinu uui anei kou mea i hor ole ai i ko'u makemake? Ae, he kumu uni no, a nolaila, e kuu mama, mai ninau hou inai ia : u. E kuu keiki, aole loa e loaa i kou makuahine nei ka noho olunlu ana a hiki i kou lioiko ana mai heaha ke kumu nui o kou hoole ana ia'u. K mama mai koi mai ia'u e huai ae ika mea huna e moe malio nei iloko o kuu puuwai, oiai, he hana kupono ole na'u ka hoike ana aku ia mea ia oe. E kuu keiki e hoao ana * anei oe <t kue mai i ke kauoha a kou maknahine nei. Alaila, e mama, mai inaina oe ia'u i ka hoike ana aku ia oe i k& mea oiaio. ,Ua mare au i ka wahi ne, a'u o inanaoio nei e hoohua mai ana no nia be hooilina no ke Kakeīa Anahela. MOKUNA H. KA HOOILINA.

Ma kekahi kakahiaka nui ponipn ni okn mAhina o Maiaki ika wa hoi a'kekahi ino nui e pahola ana liia La<3ana, e haule ana nakuln pakaua koikoi, e nu ana hoi na kikiao makani ikaika me ka • hnihui, a e liookuakeaia ana ka ili honua e ka hau (kano), e hoomalamalama ia ana ka pae opua e «a iilelo munamana o ka uwila, i ukaliia mai hoi eaa leo paapaaina oka uwila. Ile ino oui hoi ako Ladana poe i hiki oie ai ke aa e heie aku ma nanlanu ia mau liora poniponi o ke kakahi-

a&a. S<aloko o kekahi home o ike ia

&ua hc kanaka e oknu ana. Kta ka aoao o kekahi kapuāhi hoopumoh*xu e olala ana i kona niau H'niaame iia wuwao, a e pai aiia hoi 1 kona uiau lima mahope o kona kua no ka hoao ana e loaa iaia ka pumeha aa. Ma ka nana a hakilo ana aku i kona mau maka i heie. a nialuhiluhi, m? ho la aoln i laaa i feot\a mau Uhilihi fea piU ana ia po holooko». Aolo ho moa o ao malokō o ua ī'uuii la, o ua kanaka hookahi wale l|i, no. j kekahi r~l2b e pīlipu ana me ka ruiui a keia kasm\a e noho meharoeli,<i nei, i ka wa hoi e hoomaha iho ai na kikiao makani a me k& ana a na kulu e loheia aku no he leo uwe nawafiwali • kekahi lx>be hanau hon.' īia w* i koele mai ai o ka wali feau hiile e hoiko uiai ana o ka hora felfttsfC me ka hap;t ia manawa o ke kakahia'ka 1 iiui, ua loheia aku la ka' nakeke mai o ka puka e palo Anii ī kHa j mu.u ruuii elua, a ot!i mai 1a he w& | liino uio kekāhi puolo e hiipoi nna i maaiua o kona" alo. t T a "kona »»u m&ka a upehupehu e hoike mai ana i kana kane ua pihaoia m* kc kaumaha a«uc ka Inulou. 1 ka ike ana aku o ko kane i ksna wT>bin<« «a kii «e In oi» i!«n* me* ka

j ■" : ■ haawi ana i kahi J?oho aoa 5 j kana wahine,. alaila,|iae:ka.leo > nja-. i lie ninau ak'u la ia ; * | Pehea ifiai la? .. , ■■./., ' I 'miu kane aloua, ua/ haalele mai j ma ia kaua, i panai mai.ai ka wahi i ne !))« na waimaka e hioīo ana tija i kona mau papalina, oka lole loa |ana maila r)f> ia ct kona aho'he J mau muiate pokole mamua o kuu i hemo ana mai la iwaho nei. t T a hele au a malahiluhī," e malama i keia pnīolo maleamae a hiki i ko'u wa e puoho mai ai naai ko'u hiamoe mai. 0 kekahi keia ona olelo aka hanau keiki i hoopuka mai ai ia'u, alaila, lalau mai la oia i ka bebe a'u e hii ana, Muki iho 3a i ka papalina noliea o kam kamaiki me na aanaina alolia i awili pu ia me ka hauoli, alaik, huli aku la .kona alo i ka ī keia huli anauo o kona mako no ka ia. He nui ko'u aloha i kela wahine opio ui me he mea la na'u ponoi oia maiīako aku o kuu puhaka nui, i hauhau ae ai ua wahine la me ka hoopiha hou ia ana ao o kona māu lihHihi me ka waimaka. He walohia maoli ka hopena * hoea mai maluna o ka wahine opio, i puana ae ai ko kane, oka bebe anei kena a ua lede ōpio la?

Ae, oia no, wahi a ka wahine. He aloha maoli au I keia kamāik 1 i kona ik? ole i ka helehelena o kona maknahine. Lalau mai la ke kane a wehepono ae !a i ka puolo, ā i ka wa i honkui a halawai iho ai kona mau onohiike me ka helehelena o ka behe e ihoe lolii ana maloko ona, ua hooho ae la oia. "Auwe ka bebe ui e. Ho wahi kaikamahine anei? Ae, he wahi kaikamahine kena, a ua ku nokona maxi nanaina a pau ikona makualiine, i pane mai ai ka wahine. He makemaka anei oe e ike i ka helehelena o ka leele opio i haalele mai la i keia ota ann? Iha aole he kue mai a oe mai» ua makauknu loa an e hahai aku mahope ou, wahi a kana kane v Aole i pau.